Qozog‘iston hududida hozir Rossiyaga ijaraga berilgan umumiy yer maydoni 8,6 million gektardan ortiq bo‘lib, bu uchta sinov maydonchasini tashkil etadi. U yerda 900 ga yaqin rossiyalik harbiy xizmatchilar doimiy ravishda bo‘lib turibdi, deb yozmoqda Tengrinews.
May oyi boshida respublika parlamenti deputati Serik Yegizboyev ushbu yerlarni qishloq xo‘jaligi ehtiyojlari uchun berishni taklif qilgandi.
“1995-yildan beri Rossiya Qozog‘istondan harbiy poligonlar uchun 8,5 million gektardan ortiq maydonni nominal to‘lov evaziga ijaraga olib keladi, ijara narxi 2005-yildan beri o‘zgarmagan, har gektariga — 1 050 tenge (2,35 dollar). Mamlakatimizda paradoklas vaziyat yuzaga keldi, Qozog‘iston maydoni bo‘yicha dunyoda 9-o‘rinda, ammo ishlab chiqaruvchilarning qishloq xo‘jaligi yerlariga bo‘lgan ehtiyojlarini to‘liq qondira olmayapti. Deyarli har bir hududda dehqonchilik bilan shug‘ullanmoqchi bo‘lgan fuqarolarni ta’minlash masalasi yer resurslarining yetishmasligi bilan cheklanib qolgan”, — dedi deputat.
Qozog‘iston Respublikasi Mudofaa vazirligi Tengrinews’ning rasmiy so‘roviga javoban ma’lum qilishicha, gap quyidagi hududlar haqida ketmoqda:
- Qarag‘anda, Jambil, Aqto‘be, Qizilo‘rda viloyatlari va Ulitov viloyati hududida joylashgan Sari-Shagan sinov poligoni (maydoni – 6 million 985 ming 316 gektar);
- G‘arbiy Qozog‘iston va Atirov viloyatlari hududidagi 929-davlat parvoz sinovi markazi (maydoni – 1 million 322 ming 398 gektar);
- G‘arbiy Qozog‘iston viloyatidagi to‘rtinchi davlat markaziy turlararo poligoni (maydoni – 292 ming 825 gektar).
Rossiya tomonidan ijaraga olingan poligonlarning umumiy maydoni 8 600 539 gektarni tashkil etadi (taqqoslash uchun: bu Avstriya yoki Birlashgan Arab Amirliklari hududidan kattaroq).
Mudofaa vazirligining xabar berishicha, yuqoridagi poligonlarning har biri uchun ulardan foydalanish va ijaraga berish shartlari to‘g‘risida ratifikatsiya qilingan xalqaro shartnoma va bitimlar mavjud (birinchi bunday shartnoma 1993-yil 22-yanvarda tuzilgan). Ijara narxi gektariga 2,33 dollarni tashkil etadi (joriy kurs bo‘yicha taxminan 1 046 tenge). Ma’lum bo‘lishicha, butun maydonni ijaraga berish davlatga 20 million 39 255 dollar yoki 10 milliard tengedan ortiq daromad keltiradi.
Qozog‘iston Respublikasi Mudofaa vazirligida poligonlarni ijaraga berish bo‘yicha xalqaro shartnoma va kelishuvlarni tugatish mumkin bo‘lgan sana 2030-yil 27-iyul deb belgilangan. Shu bilan birga, vazirlikning aniqlik kiritishicha, agar tomonlardan hech biri tegishli muddat tugashidan kamida olti oy oldin ularni bekor qilish istagi haqida yozma ravishda xabardor qilmasa, shartnoma va bitimlarning amal qilish muddati har 10 yilda bir marta uzaytiriladi. Shuningdek, tomonlar poligonni ijaraga berish shartlari bo‘yicha yakdil qarorga kela olmasa yoki shartnoma shartlarini bajarmasa, shartnomalar to‘xtatiladi.
Poligonlardan qurol-yarog‘ va harbiy texnikaning ilg‘or modellarini ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish uchun foydalaniladi. Ayni paytda ularning hududida 900 ga yaqin rossiyalik harbiy xizmatchilar mavjud.
“Havo hujumidan mudofaa vositalarini sinovdan o‘tkazish chastotasi, qoida tariqasida, yiliga 5-6 ta, aviatsiya texnikasi esa oyiga o‘rtacha 15-20 ta sinovni tashkil etadi. Sinovlar davomida jangovar kallagi bo‘lmagan raketalar qo‘llaniladi”, — deyiladi Mudofaa vazirligi xabarida.
Harbiy sinov maydonchalarining atrof-muhitga ta’siri davlat ekologik nazorati sohasidagi mutaxassislar tomonidan Qozog‘iston Ekologik kodeksida nazarda tutilgan talab va qoidalarga muvofiq o‘rganiladi.
Hududlardan harbiy poligonlar uchun foydalanishdan Qozog‘iston va uning fuqarolari uchun qanday amaliy foyda bor, degan savolga Mudofaa vazirligi quyidagicha javob berdi:
“Rossiya Qozog‘istonning strategik hamkori va Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti bo‘yicha ittifoqchisi hisoblanadi. Poligonlardan Qozog‘iston sotib olishda ustuvor huquqqa ega bo‘lgan ilg‘or qurol va harbiy texnika modellarini ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish uchun foydalaniladi. Qolaversa, ijara haqi respublika budjetiga tushadi”, — deyiladi javobda.
Izoh (0)