Қозоғистон ҳудудида ҳозир Россияга ижарага берилган умумий ер майдони 8,6 миллион гектардан ортиқ бўлиб, бу учта синов майдончасини ташкил этади. У ерда 900 га яқин россиялик ҳарбий хизматчилар доимий равишда бўлиб турибди, деб ёзмоқда Tengrinews.
Май ойи бошида республика парламенти депутати Серик Егизбоев ушбу ерларни қишлоқ хўжалиги эҳтиёжлари учун беришни таклиф қилганди.
“1995 йилдан бери Россия Қозоғистондан ҳарбий полигонлар учун 8,5 миллион гектардан ортиқ майдонни номинал тўлов эвазига ижарага олиб келади, ижара нархи 2005 йилдан бери ўзгармаган, ҳар гектарига — 1 050 тенге (2,35 доллар). Мамлакатимизда парадоклас вазият юзага келди, Қозоғистон майдони бўйича дунёда 9-ўринда, аммо ишлаб чиқарувчиларнинг қишлоқ хўжалиги ерларига бўлган эҳтиёжларини тўлиқ қондира олмаяпти. Деярли ҳар бир ҳудудда деҳқончилик билан шуғулланмоқчи бўлган фуқароларни таъминлаш масаласи ер ресурсларининг етишмаслиги билан чекланиб қолган”, — деди депутат.
Қозоғистон Республикаси Мудофаа вазирлиги Tengrinews’нинг расмий сўровига жавобан маълум қилишича, гап қуйидаги ҳудудлар ҳақида кетмоқда:
- Қарағанда, Жамбил, Ақтўбе, Қизилўрда вилоятлари ва Улитов вилояти ҳудудида жойлашган Сари-Шаган синов полигони (майдони – 6 миллион 985 минг 316 гектар);
- Ғарбий Қозоғистон ва Атиров вилоятлари ҳудудидаги 929-давлат парвоз синови маркази (майдони – 1 миллион 322 минг 398 гектар);
- Ғарбий Қозоғистон вилоятидаги тўртинчи давлат марказий турлараро полигони (майдони – 292 минг 825 гектар).
Россия томонидан ижарага олинган полигонларнинг умумий майдони 8 600 539 гектарни ташкил этади (таққослаш учун: бу Австрия ёки Бирлашган Араб Амирликлари ҳудудидан каттароқ).
Мудофаа вазирлигининг хабар беришича, юқоридаги полигонларнинг ҳар бири учун улардан фойдаланиш ва ижарага бериш шартлари тўғрисида ратификация қилинган халқаро шартнома ва битимлар мавжуд (биринчи бундай шартнома 1993 йил 22 январда тузилган). Ижара нархи гектарига 2,33 долларни ташкил этади (жорий курс бўйича тахминан 1 046 тенге). Маълум бўлишича, бутун майдонни ижарага бериш давлатга 20 миллион 39 255 доллар ёки 10 миллиард тенгедан ортиқ даромад келтиради.
Қозоғистон Республикаси Мудофаа вазирлигида полигонларни ижарага бериш бўйича халқаро шартнома ва келишувларни тугатиш мумкин бўлган сана 2030 йил 27 июль деб белгиланган. Шу билан бирга, вазирликнинг аниқлик киритишича, агар томонлардан ҳеч бири тегишли муддат тугашидан камида олти ой олдин уларни бекор қилиш истаги ҳақида ёзма равишда хабардор қилмаса, шартнома ва битимларнинг амал қилиш муддати ҳар 10 йилда бир марта узайтирилади. Шунингдек, томонлар полигонни ижарага бериш шартлари бўйича якдил қарорга кела олмаса ёки шартнома шартларини бажармаса, шартномалар тўхтатилади.
Полигонлардан қурол-яроғ ва ҳарбий техниканинг илғор моделларини ишлаб чиқиш ва синовдан ўтказиш учун фойдаланилади. Айни пайтда уларнинг ҳудудида 900 га яқин россиялик ҳарбий хизматчилар мавжуд.
“Ҳаво ҳужумидан мудофаа воситаларини синовдан ўтказиш частотаси, қоида тариқасида, йилига 5-6 та, авиация техникаси эса ойига ўртача 15-20 та синовни ташкил этади. Синовлар давомида жанговар каллаги бўлмаган ракеталар қўлланилади”, — дейилади Мудофаа вазирлиги хабарида.
Ҳарбий синов майдончаларининг атроф-муҳитга таъсири давлат экологик назорати соҳасидаги мутахассислар томонидан Қозоғистон Экологик кодексида назарда тутилган талаб ва қоидаларга мувофиқ ўрганилади.
Ҳудудлардан ҳарбий полигонлар учун фойдаланишдан Қозоғистон ва унинг фуқаролари учун қандай амалий фойда бор, деган саволга Мудофаа вазирлиги қуйидагича жавоб берди:
“Россия Қозоғистоннинг стратегик ҳамкори ва Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти бўйича иттифоқчиси ҳисобланади. Полигонлардан Қозоғистон сотиб олишда устувор ҳуқуққа эга бўлган илғор қурол ва ҳарбий техника моделларини ишлаб чиқиш ва синовдан ўтказиш учун фойдаланилади. Қолаверса, ижара ҳақи республика бюджетига тушади”, — дейилади жавобда.
Изоҳ (0)