Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) milliy qadriyatlarning jamiyat hayoti va mamlakat taraqqiyotidagi ahamiyatini tahlil qilib, O‘zbekistonda “muhim milliy qadriyatlar” ro‘yxatini shakllantirishni taklif qildi.
Milliy qadriyatlar ro‘yxatiga kiritish uchun quyidagilar taklif etilmoqda:
- ota-onaga ehtirom;
- tozalik;
- harakatda baraka;
- o‘zbek tili;
- diniy bag‘rikenglik;
- so‘z erkinligi;
- lafz (qonun, burch va kelishuvga sadoqat);
- yelkadoshlik;
- mehmondo‘stlik;
- rozi-rizolik.
Qadriyatlar ro‘yxatiga ehtiyoj bormi?
O‘zbekiston Konstitutsiyasida ham qadriyatlar o‘z aksini topgan. Buni, xususan, bunyodkorlik g‘oyalariga sodiqlik, yuksak masʼuliyat, ijtimoiy adolatparvarlik, insonparvarlik, milliy totuvlik, xalqimiz urf-odatlari va anʼanalari, mafkuralar xilma-xilligi va erkinligi, ijtimoiy adolat, fuqarolarning qonun oldida tengligi, vijdon erkinligi, adolatli mehnat kabi tamoyillar misolida ko‘rish mumkin. Konstitutsiya — bu hujjat. Konstitutsiyada belgilangan moddalarning hayotdagi ijrosini taʼminlash uchun unda aks ettirilgan g‘oyalarni qo‘llab-quvvatlash kerak. Buning uchun qadriyatlar bir-biriga mos tushishi lozim. “Bu yerda qadriyatlarimizni aniqlab olish va tagiga chizib qo‘yish fursati yetgandir”, — deyiladi materialda.
Andijon, Surxondaryo va Xorazmdagi yoshlardan qadriyatlari nima, deb so‘ralsa, ular bir-biriga 90 foiz yaqin qadriyatlarni aytsa, demak hammasi yaxshi. Ammo “qadriyatlarimiz” deb 100 marta eshitgan 14 yoshli bola, ularning to‘liq ro‘yxatini qayerdan ko‘rib o‘rganishi mumkin? Xammaga tanishtirilgan qadriyatlar ro‘yxati bormi, degan savol yuzaga keladi. Hozircha yo‘q. Bu borada bir to‘xtamga kelib, aniq va tiniq qilib belgilansa, u yoki bu hodisa, qonun va xatti-harakatni baholashda qo‘l keladigan prizma yoki mezon yaratilgan bo‘ladi.
“Masalaning yana bir jihati shundaki, agar qadriyatlarimiz ro‘yxatini o‘zimiz aniqlab olmasak, kimdir chetdan turib uni biz uchun aniqlab berishga urinadi. Bunday holatda taqdirimizni biz emas, boshqalar belgilagan kun tartibiga ko‘ra yaratishimizga to‘g‘ri keladi”, — deya tushuntirish beradi institut.
Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti, shuningdek, bunday ro‘yxatni tuzish jahon tajribasida bor ekanini taʼkidlab, AQSH, Daniya, Buyuk Britaniya va Rossiya mamlakatlarini misol qilib keltirgan.
Izoh (0)