Temiryo‘l sohasini rivojlantirishda davlat-xususiy sheriklik (DXSH) dan foydalanish bo‘yicha xalqaro tajriba o‘rganildi. Bu haqda Makroiqtisodiyot va hududiy tadqiqotlar instituti xabar berdi.
DXSH mexanizmlarini tatbiq etishda har bir mamlakatning yondashuvi bilan bog‘liq bir qancha muhim omillar mavjud. Qurilish uchun yerdan foydalanish huquqining berilishi ko‘pincha davlat sektorining DXSHdagi hissasi bo‘ladi.
Xitoy Syanganidagi Rail Plus Property dasturi doirasida hukumat temir yo‘llarni qurish va foydalanish uchun xususiy kompaniyalarga yer ajratdi. Shu bilan bir qatorda, temiryo‘l bo‘ylab yerlarni o‘zlashtirish huquqi ham berildi.
Yaponiyada shaharga tutash hududlarda temiryo‘l orqali qatnovlar yer uchastkalari va qurilish ishlarini olib borish huquqining berilishi hisobidan moliyalashtiriladi — Yaponiyadagi xususiy temiryo‘l kompaniyalari bir vaqtda qurilish kompaniyalari ham hisoblanadi.
Yaponiyadagi ayrim xususiy temiryo‘l kompaniyalari ofis binolari, xonadonlar va sport stadionlariga ega bo‘lib, mijozlarni ushbu obyektlarga tashiydi.
Rossiyada xususiy operatorlar harakatdagi tarkiblarga ega yoki ularni ijaraga oladi va mijozlarga xizmat ko‘rsatadi. Rossiyadagi xususiy operatorlar bozorning ushbu imkoniyatlaridan foydalangan holda temiryo‘l transporti uskunalariga 20 milliard dollardan ortiq sarmoya kiritdi.
Fransiya Yevropada tezyurar temiryo‘l tizimiga kiritilayotgan investitsiyalarni moliyalashtirish uchun DXSH modelidan foydalangan birinchi mamlakatdir. DXSHdan foydalanish Fransiyada tezyurar temiryo‘l tarmog‘ining rivojlanishini an’anaviy davlat moliyalashtirishiga qaraganda sezilarli darajada tezlashtirish imkonini berdi.
Shunday qilib, DXSH O‘zbekiston uchun investitsiyalarni jalb qilish, temir yo‘llar va vokzallardan foydalanish samaradorligini oshirish hamda zamonaviy va ekologik texnologiyalarni joriy etish imkoniyatini taqdim etishi mumkin.
Temiryo‘l transporti sohasida DXSH modelini temiryo‘l infratuzilmasini yaxshilash, yangi yo‘nalishlarni qurish va mavjudlarini modernizatsiya qilish, yuk va yo‘lovchi vagonlari parkini yangilash uchun shart-sharoit yaratish va rag‘batlantirishda qo‘llash maqsadga muvofiq.
Vokzallarning operatsion faoliyatini xususiy kompaniyalarning ishonchli boshqaruviga topshirgan ma’qul. Ular uchastkalardagi ma’lum bir qo‘shimcha xizmatlardan kelib chiqib, vokzal va unga tutash butun majmuani rivojlantiradi.
Qo‘shimcha xizmatlarning aniq ro‘yxati xususiy kapitalni jalb qilish orqali ma’lum bir vokzal bo‘yicha bozor talabi asosida shakllantirilishi kerak. Shu bilan birga, davlat tartibga solish funksiyasini saqlab qoladi va yo‘lovchilarning xavfsiz va qulay harakatlanishini ta’minlaydi.
Izoh (0)