Bugungi kunda O‘zbekiston banklarida milliy va xorijiy valyutada omonat ochish mumkin. “Daryo” milliy valyutada omonat ochish afzalliklari, foydali ma’lumotlar va omonat ochish nimasi bilan jozibador ekanligi haqida so‘z yuritadi.
Omonat — bu pul mablag‘larini bankka ma’lum bir muddatga foizlarga yoki foizsiz joylashtirish.
Bank omonatlari nafaqat pulni tejash, balki jamg‘armalarni ko‘paytirishning ham ishonchli usulidir. Deylik, siz bankka ma’lum miqdordagi pulni topshirasiz, bank esa sizga mablag‘lar saqlangan muddati uchun foizlar to‘laydi.
Boshqacha aytganda, siz pul ishlab topasiz va ishlab topgan pullar siz uchun ishlashni boshlaydi.
Hozirda siz bankka borib (“oflayn” tarzda) o‘zingizga omonat hisobvarag‘ini ochishingiz mumkin yoki bank kartasi va bank ilovasi yordamida (“onlayn” tarzda) bankka omonat qo‘yish imkoniyatiga ham egasiz.
Onlayn-omonatlarning foizlari ham oddiy omonat foizlari kabi hisoblanadi hamda pul bank kartasiga yoki mobil ilovadagi elektron hamyonga o‘tkaziladi. Foizlarni hisob-kitob qilish uchun depozit kalkulyatoridan foydalanish lozim.
“Onlayn” yoki “oflayn” rejimda ochilgan har qanday omonat fuqarolarning banklardagi omonatlarini kafolatlash fondi tomonidan omonatning valyutasi va miqdoridan qat’iy nazar to‘liq qaytarilishi kafolatlanadi.
Bugungi kunda banklar omonatlar yuzasidan mijozlarga rang-barang takliflarni taqdim etmoqda. Takliflarni o‘rganish va omonatlarni tanlash jarayonida dastlab quyidagi uch jihatga e’tibor qaratish zarur:
Foizlar chegarasi
Banklarda 0 foizdan 27 foizgacha bo‘lgan omonat turlari mavjud. Tabiiyki, xizmat yuzasidan belgilangan shartlar ma’lum tafovutlarni yuzaga keltirgan. Ya’ni, bir bankdagi omonatlar turiga qarab turli foizda bo‘lishi mumkin. Mijozlarga bevosita omonat shartnomalari bilan to‘liq tanishib chiqish tavsiya etiladi.
Miqdor chegarasi
Banklar omonat ochishdagi eng kam pul miqdorini belgilashda mustaqildir. Masalan, “Tenge Bank”da omonat qo‘yish 1 000 so‘mdan, “Hamkorbank”da 10 000 so‘mdan, “Xalq banki”da 100 000 so‘mdan boshlanadi.
Odatda foiz stavkalari pastroq bo‘lsa omonatning eng kam miqdori ham pastroq bo‘ladi.
Aksariyat banklar boshlang‘ich summasi 500 000 so‘m va 1 000 000 so‘m bo‘lgan omonat turlarini taklif etishadi.
Muddat chegarasi
Banklarda foizlar va miqdor singari omonat muddatlari ham bir-biridan farqlanishi mumkin. Aholi omonatlarni 30 kundan 36 oygacha, ayrim banklarda esa cheklanmagan muddatgacha bankka qo‘yishi mumkin.
Omonat bo‘yicha to‘liq ma’lumotni banklarning veb-sahifasida yoki mobil ilovasidan olish mumkin.
Omonatlar nimasi bilan jozibador?
Muddatli va jamg‘arma omonatlar — nafaqat tejash, balki jamg‘armalarni ko‘paytirishning ishonchli usulidir.
Siz bankka ma’lum miqdordagi pulni topshirasiz, bank esa sizga mablag‘lar saqlangan muddati uchun foizlar to‘laydi.
Masalan, agar yillik 12 foiz inflyatsiya darajasi holatida mablag‘laringizni yillik 24 foiz stavkasida bank omonatiga qo‘ysangiz, siz o‘z pul mablag‘laringizni nafaqat inflyatsiyadan himoyalaysiz, balki 12 foiz daromad olasiz.
Bankning litsenziyasi chaqirib olingan taqdirda, davlat tomonidan fuqarolarning bankka qo‘ygan omonatlari ularning hajmi va valyutasidan qat’iy nazar to‘liq hajmda qaytarib berilishi kafolatlanadi.
Foiz hisoblashning qaysi usuli foydaliroq?
Foiz stavkalarning quyidagi turlari mavjud:
Oddiy foiz stavkasi (nominal foiz stavkasi deb ham ataladi)
Oddiy foizlar — bu omonat miqdoriga asoslangan foizlar.
Misol uchun, 2 yil muddatga yillik 18 foiz stavkasida oddiy foizlarda hisoblash sharti bilan 1 mln so‘m miqdorda omonat ochildi:
Bir yildan so‘ng omonatchida 1 180 000 so‘m pul bo‘ladi.
Omonat muddati tugaganda jami mablag‘ 1 360 000 so‘mni tashkil etadi, ya’ni foizlar faqat 1 mln so‘m uchun hisoblanadi.
Omonat bo‘yicha foizlar (daromad) quyidagi formula asosida hisoblanadi:
Murakkab foiz stavkasi (kapitalizatsiya)
Foizlarni kapitalizatsiya qilish belgilangan davrlarda (oylik, choraklik, yillik) xisoblangan foizlarni omonatning asosiy summasiga qo‘shish demakdir.
Misol uchun, siz 2 yillik muddatga yillik 18 foiz stavkasida murakkab foizlarda (yillik kapitalizatsiya) hisoblash sharti bilan 1 mln so‘m miqdorda omonat ochdingiz:
Bir yildan so‘ng sizda 1 180 000 so‘m pul bo‘ladi
Ikkinchi yil tugashi bilan Siz 1 392 400 so‘mni olasiz, chunki ikkinchi yilda 18 foiz boshlang‘ich 1 mln so‘m uchun emas, balki 1 180 000 so‘mga nisbatan qo‘llaniladi.
Omonat bo‘yicha foizlar (daromad) quyidagi formula asosida hisoblanadi:
Bankning rasmiy veb-sayti yoki mobil ilovasidagi depozit kalkulyatoridan foydalanib, shuningdek bank xodimiga murojat qilib omonatning miqdori, muddati va foizlarni hisoblash usuliga qarab undan keladigan taxminiy foydani aniqlash mumkin.
Banklar omonat shartnomasi muddati tugagunga qadar omonat foiz stavkasini va foizlarni hisoblash usulini o‘zgartirish huquqiga ega emas.
Izoh (0)