Бугунги кунда Ўзбекистон банкларида миллий ва хорижий валютада омонат очиш мумкин. “Дарё” миллий валютада омонат очиш афзалликлари, фойдали маълумотлар ва омонат очиш нимаси билан жозибадор эканлиги ҳақида сўз юритади.
Омонат — бу пул маблағларини банкка маълум бир муддатга фоизларга ёки фоизсиз жойлаштириш.
Банк омонатлари нафақат пулни тежаш, балки жамғармаларни кўпайтиришнинг ҳам ишончли усулидир. Дейлик, сиз банкка маълум миқдордаги пулни топширасиз, банк эса сизга маблағлар сақланган муддати учун фоизлар тўлайди.
Бошқача айтганда, сиз пул ишлаб топасиз ва ишлаб топган пуллар сиз учун ишлашни бошлайди.
Ҳозирда сиз банкка бориб (“офлайн” тарзда) ўзингизга омонат ҳисобварағини очишингиз мумкин ёки банк картаси ва банк иловаси ёрдамида (“онлайн” тарзда) банкка омонат қўйиш имкониятига ҳам эгасиз.
Онлайн-омонатларнинг фоизлари ҳам оддий омонат фоизлари каби ҳисобланади ҳамда пул банк картасига ёки мобил иловадаги электрон ҳамёнга ўтказилади. Фоизларни ҳисоб-китоб қилиш учун депозит калкуляторидан фойдаланиш лозим.
“Онлайн” ёки “офлайн” режимда очилган ҳар қандай омонат фуқароларнинг банклардаги омонатларини кафолатлаш фонди томонидан омонатнинг валютаси ва миқдоридан қатъий назар тўлиқ қайтарилиши кафолатланади.
Бугунги кунда банклар омонатлар юзасидан мижозларга ранг-баранг таклифларни тақдим этмоқда. Таклифларни ўрганиш ва омонатларни танлаш жараёнида дастлаб қуйидаги уч жиҳатга эътибор қаратиш зарур:
Фоизлар чегараси
Банкларда 0 фоиздан 27 фоизгача бўлган омонат турлари мавжуд. Табиийки, хизмат юзасидан белгиланган шартлар маълум тафовутларни юзага келтирган. Яъни, бир банкдаги омонатлар турига қараб турли фоизда бўлиши мумкин. Мижозларга бевосита омонат шартномалари билан тўлиқ танишиб чиқиш тавсия этилади.
Миқдор чегараси
Банклар омонат очишдаги энг кам пул миқдорини белгилашда мустақилдир. Масалан, “Tenge Bank”да омонат қўйиш 1 000 сўмдан, “Ҳамкорбанк”да 10 000 сўмдан, “Халқ банки”да 100 000 сўмдан бошланади.
Одатда фоиз ставкалари пастроқ бўлса омонатнинг энг кам миқдори ҳам пастроқ бўлади.
Аксарият банклар бошланғич суммаси 500 000 сўм ва 1 000 000 сўм бўлган омонат турларини таклиф этишади.
Муддат чегараси
Банкларда фоизлар ва миқдор сингари омонат муддатлари ҳам бир-биридан фарқланиши мумкин. Аҳоли омонатларни 30 кундан 36 ойгача, айрим банкларда эса чекланмаган муддатгача банкка қўйиши мумкин.
Омонат бўйича тўлиқ маълумотни банкларнинг веб-саҳифасида ёки мобил иловасидан олиш мумкин.
Омонатлар нимаси билан жозибадор?
Муддатли ва жамғарма омонатлар — нафақат тежаш, балки жамғармаларни кўпайтиришнинг ишончли усулидир.
Сиз банкка маълум миқдордаги пулни топширасиз, банк эса сизга маблағлар сақланган муддати учун фоизлар тўлайди.
Масалан, агар йиллик 12 фоиз инфляция даражаси ҳолатида маблағларингизни йиллик 24 фоиз ставкасида банк омонатига қўйсангиз, сиз ўз пул маблағларингизни нафақат инфляциядан ҳимоялайсиз, балки 12 фоиз даромад оласиз.
Банкнинг лицензияси чақириб олинган тақдирда, давлат томонидан фуқароларнинг банкка қўйган омонатлари уларнинг ҳажми ва валютасидан қатъий назар тўлиқ ҳажмда қайтариб берилиши кафолатланади.
Фоиз ҳисоблашнинг қайси усули фойдалироқ?
Фоиз ставкаларнинг қуйидаги турлари мавжуд:
Оддий фоиз ставкаси (номинал фоиз ставкаси деб ҳам аталади)
Оддий фоизлар — бу омонат миқдорига асосланган фоизлар.
Мисол учун, 2 йил муддатга йиллик 18 фоиз ставкасида оддий фоизларда ҳисоблаш шарти билан 1 млн сўм миқдорда омонат очилди:
Бир йилдан сўнг омонатчида 1 180 000 сўм пул бўлади.
Омонат муддати тугаганда жами маблағ 1 360 000 сўмни ташкил этади, яъни фоизлар фақат 1 млн сўм учун ҳисобланади.
Омонат бўйича фоизлар (даромад) қуйидаги формула асосида ҳисобланади:
Мураккаб фоиз ставкаси (капитализация)
Фоизларни капитализация қилиш белгиланган даврларда (ойлик, чораклик, йиллик) хисобланган фоизларни омонатнинг асосий суммасига қўшиш демакдир.
Мисол учун, сиз 2 йиллик муддатга йиллик 18 фоиз ставкасида мураккаб фоизларда (йиллик капитализация) ҳисоблаш шарти билан 1 млн сўм миқдорда омонат очдингиз:
Бир йилдан сўнг сизда 1 180 000 сўм пул бўлади
Иккинчи йил тугаши билан Сиз 1 392 400 сўмни оласиз, чунки иккинчи йилда 18 фоиз бошланғич 1 млн сўм учун эмас, балки 1 180 000 сўмга нисбатан қўлланилади.
Омонат бўйича фоизлар (даромад) қуйидаги формула асосида ҳисобланади:
Банкнинг расмий веб-сайти ёки мобил иловасидаги депозит калкуляторидан фойдаланиб, шунингдек банк ходимига мурожат қилиб омонатнинг миқдори, муддати ва фоизларни ҳисоблаш усулига қараб ундан келадиган тахминий фойдани аниқлаш мумкин.
Банклар омонат шартномаси муддати тугагунга қадар омонат фоиз ставкасини ва фоизларни ҳисоблаш усулини ўзгартириш ҳуқуқига эга эмас.
Изоҳ (0)