O‘zbekistonda o‘tgan uch oyda 13 907 nafar shaxs sudlangan bo‘lib, ularning 3707 nafariga ozodlikni cheklash jazosi tayinlangan. Bu haqda Oliy sud axborot xizmati xabar berdi.
Ozodlikni cheklash — sud tomonidan mahkumga nisbatan yashash joyini u yoki bu sabab bilan tark etishni butunlay taqiqlashdan yoki sutkaning muayyan vaqtida yashash joyidan chiqishni cheklashdan iborat. U jinoyat sodir etishda aybdor deb topilgan shaxsga nisbatan davlat nomidan sud hukmi bilan qo‘llanadigan, mahkumni qonunda nazarda tutilgan muayyan huquq va erkinliklardan mahrum qilish yoki ularni cheklashdan iborat majburlov chorasidir.
Qayd etilishicha, 2023-yilning o‘tgan uch oyi mobaynida esa jami sudlanganlar soni 13 907 nafarni tashkil etgan. Shundan 3 707 nafar shaxsga nisbatan ozodlikni cheklash jazosi tayinlangan.
“Bu jazo turi bilib-bilmay jinoyat ko‘chasiga kirib qolgan shaxslarni o‘z oilasi va jamiyatdan ajratmagan holda qayta tarbiyalashda g‘oyatda muhim ahamiyat kasb etmoqda”, — deyiladi xabarda.
Ozodlikni cheklash bir oydan besh yilgacha muddatga tayinlanadi hamda sud tomonidan belgilanadigan organlar nazorati ostida o‘taladi. Ozodlikni cheklash, uni mahkumning yashash joyida o‘tash shartlari sodir etilgan qilmishning xususiyati va sud chiqargan qarorni ijro etishdan bo‘yin tovlashining oldini olish maqsadida sud tomonidan belgilanadi.
Sud ozodlikni cheklash jazosiga hukm qilingan shaxsning zimmasiga o‘zi yetkazgan moddiy va maʼnaviy zararning o‘rnini qoplash, ishga yoki o‘qishga joylashish majburiyatlarini, shuningdek, uning tuzalishiga ko‘maklashuvchi boshqa majburiyatlarni yuklashi mumkin.
Qo‘llanilayotgan taqiqning (cheklash) xususiyatlarini hisobga olgan holda sud mahkumning zimmasiga quyidagi qo‘shimcha taqiqlarni (cheklashlar) yuklashi mumkin:
- muayyan joylarga bormaslik;
- ommaviy va boshqa tadbirlar o‘tkazishda ishtirok etmaslik;
- muayyan faoliyat bilan shug‘ullanmaslik;
- muayyan buyumlarga ega bo‘lmaslik yoki ularni o‘zida saqlamaslik;
- transport vositasini boshqarmaslik;
- mahkumlarni nazorat qiluvchi organning roziligisiz yashash joyi, ish va (yoki) o‘qish joyini o‘zgartirmaslik, tegishli maʼmuriy hududdan tashqariga chiqmaslik;
- muayyan shaxslar bilan aloqa o‘rnatmaslik;
- aloqa vositalari, shu jumladan, internetdan foydalanmaslik;
- alkogolli ichimliklar isteʼmol qilmaslik.
Mahkum ozodlikni cheklash tariqasidagi jazoni o‘tashdan qasddan bo‘yin tovlagan, shuningdek, sud tomonidan o‘z zimmasiga yuklangan majburiyatlarni bajarmagan taqdirda, sud ozodlikni cheklash jazosining o‘talmay qolgan muddatini boshqa turdagi jazo bilan almashtirishi mumkin.
Jazoni o‘tashdan bo‘yin tovlash vaqti o‘talgan jazo uning umumiy jazoni o‘tash muddatiga qo‘shib hisoblanmaydi.
Agar ozodlikni cheklashga hukm qilingan shaxs jazoni o‘tash davrida o‘zining jinoiy qilmishlarini anglagan, tuzalish yo‘liga qatʼiy o‘tgan, yetkazilgan moddiy va maʼnaviy zararning o‘rnini qoplagan bo‘lsa, sud mahkumga nisbatan ilgari tayinlangan taqiqlarni (cheklashlar) to‘liq yoki qisman bekor qilishi mumkin.
Ozodlikni cheklash jazosi harbiy xizmatchilar, chet el fuqarolari, mamlakatda doimiy yashash joyiga ega bo‘lmagan shaxslarga nisbatan tayinlanmaydi.
Oliy sudga ko‘ra, 2022-yilda sud tomonidan jami 56 542 nafar shaxs jinoiy javobgarlikka tortilgan. 2020-yilda esa O‘zbekistonda jinoyat ishlari bo‘yicha sudlar tomonidan 38 149 nafar shaxsga nisbatan 30 284 ta ish ko‘rib chiqilgan.
Izoh (0)