Rossiyaning Ukrainaga qarshi boshlagan urushi ko‘plab inson huquqlari buzilishiga olib keldi. Freedom House tashkiloti “Freedom in the world 2023” (“2023-yilda dunyodagi erkinlik”) bo‘yicha hisobot e’lon qildi.
Hisobotda dunyoning 210 mamlakatidagi vaziyat qiyosiy tahlil qilingan. Ulardan 84 tasi erkin, 54 tasi qisman erkin, 57 tasi esa erkin bo‘lmagan, deb tan olingan. Inson huquqlarining jiddiy buzilishi Burkina-Faso, Tunis, Peru va Braziliyada qayd etilgan. Global erkinlik darajasi esa ketma-ket 17 yil davomida pasayib bormoqda, 2022-yili 195 davlatdan atigi 84 tasi erkin deb topilgan. Hisobot mualliflarining qayd etishicha, 2022-yilda Boltiqbo‘yining uchta davlatidan tashqari, postsovet mamlakatlarining hech biri erkin deb tan olinmagan.
“Rossiya bosqini butun Yevrosiyo qit’asi bo‘ylab faol va muzlatilgan konfliktlarning markazida bo‘ldi. Bu o‘n minglab o‘limga, Yevropadagi eng yirik qochqinlar inqiroziga va global iqtisodiy va xavfsizlikka ta’sir ko‘rsatdi”, — deyiladi hisobotda.
Ukrainadagi urush Belarus suverenitetiga jiddiy ta’sir ko‘rsatgani, Moldovada mojaro xavfini qayta oshirgani va Gruziyadagi keskinlikka ta’sir o‘tkazgani qayd etiladi. Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushi Yevropa davlatlarini xavfsizlik chorasini qayta ko‘rib chiqishga undagan, Finlyandiya va Shvetsiya esa uzoq yillik betaraflikdan butunlay voz kechib, NATOga a’zo bo‘lish uchun ariza bergan, Germaniya esa mudofaa budjetini ikki barobarga oshirgan.
Shu bilan birga, mualliflar Moskvaning geosiyosiy orbitasida joylashgan Ozarbayjon, Qozog‘iston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston kabi davlatlar Rossiyaning Ukraina hududlarini anneksiya qilganini tan olishdan bosh tortgani va ularning barchasi Rossiya banklariga qarshi joriy qilingan sanksiyalarga rioya qilishini ta’kidladi. Kremlning ishonchli ittifoqchisi hamon Belarus prezidenti Aleksandr Lukashenko bo‘lib qolayotgani aytilgan.
“Belarus 2022-yilda Afg‘oniston, Tojikiston, Markaziy Afrika Respublikasi, Ekvatorial Gvineya, Shimoliy Koreya, Eritreya, Turkmaniston, Suriya va boshqa davlatlardan keyin erkin bo‘lmagan 10 ta davlat qatoriga kirdi”, — deyilgan hisobotda.
Mualliflar Rossiya prezidenti Vladimir Putin hukmronligi yillarida korrupsiya misli ko‘rilmagan miqyosga yetib, uning rejimi urush maqsadlariga erisha olmaganini qayd etgan.
“AQSHda va boshqa davlatlarda ko‘pchilik Putinning Rossiyaning harbiy salohiyati NATOniki bilan to‘g‘ri keladi va Qurolli kuchlarnikidan ancha oshib ketdi, degan maqtanishiga ishondi, ammo urush kechishi bu daʼvolarni tezda rad etdi”, — deyiladi xabarda.
Bundan tashqari, Rossiyada rasmiylar urushga qarshi ichki raqiblarni yo‘q qilish uchun yillar davomida ommaviy axborot vositalariga bosim o‘tkazishi og‘ir tus olgani aytilgan.
Izoh (0)