Россиянинг Украинага қарши бошлаган уруши кўплаб инсон ҳуқуқлари бузилишига олиб келди. Freedom House ташкилоти “Freedom in the world 2023” (“2023 йилда дунёдаги эркинлик”) бўйича ҳисобот эълон қилди.
Ҳисоботда дунёнинг 210 мамлакатидаги вазият қиёсий таҳлил қилинган. Улардан 84 таси эркин, 54 таси қисман эркин, 57 таси эса эркин бўлмаган, деб тан олинган. Инсон ҳуқуқларининг жиддий бузилиши Буркина-Фасо, Тунис, Перу ва Бразилияда қайд этилган. Global эркинлик даражаси эса кетма-кет 17 йил давомида пасайиб бормоқда, 2022 йили 195 давлатдан атиги 84 таси эркин деб топилган. Ҳисобот муаллифларининг қайд этишича, 2022 йилда Болтиқбўйининг учта давлатидан ташқари, посцовет мамлакатларининг ҳеч бири эркин деб тан олинмаган.
“Россия босқини бутун Евросиё қитъаси бўйлаб фаол ва музлатилган конфликтларнинг марказида бўлди. Бу ўн минглаб ўлимга, Европадаги энг йирик қочқинлар инқирозига ва глобал иқтисодий ва хавфсизликка таъсир кўрсатди”, — дейилади ҳисоботда.
Украинадаги уруш Беларусь суверенитетига жиддий таъсир кўрсатгани, Молдовада можаро хавфини қайта оширгани ва Грузиядаги кескинликка таъсир ўтказгани қайд этилади. Россиянинг Украинага қарши уруши Европа давлатларини хавфсизлик чорасини қайта кўриб чиқишга ундаган, Финляндия ва Швеция эса узоқ йиллик бетарафликдан бутунлай воз кечиб, НАТОга аъзо бўлиш учун ариза берган, Германия эса мудофаа бюджетини икки баробарга оширган.
Шу билан бирга, муаллифлар Москванинг геосиёсий орбитасида жойлашган Озарбайжон, Қозоғистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон каби давлатлар Россиянинг Украина ҳудудларини аннексия қилганини тан олишдан бош тортгани ва уларнинг барчаси Россия банкларига қарши жорий қилинган санкцияларга риоя қилишини таъкидлади. Кремлнинг ишончли иттифоқчиси ҳамон Беларусь президенти Александр Лукашенко бўлиб қолаётгани айтилган.
“Беларусь 2022 йилда Афғонистон, Тожикистон, Марказий Африка Республикаси, Экваториал Гвинея, Шимолий Корея, Эритрея, Туркманистон, Сурия ва бошқа давлатлардан кейин эркин бўлмаган 10 та давлат қаторига кирди”, — дейилган ҳисоботда.
Муаллифлар Россия президенти Владимир Путин ҳукмронлиги йилларида коррупция мисли кўрилмаган миқёсга етиб, унинг режими уруш мақсадларига эриша олмаганини қайд этган.
“АҚШда ва бошқа давлатларда кўпчилик Путиннинг Россиянинг ҳарбий салоҳияти НАТОники билан тўғри келади ва Қуролли кучларникидан анча ошиб кетди, деган мақтанишига ишонди, аммо уруш кечиши бу даъволарни тезда рад этди”, — дейилади хабарда.
Бундан ташқари, Россияда расмийлар урушга қарши ички рақибларни йўқ қилиш учун йиллар давомида оммавий ахборот воситаларига босим ўтказиши оғир тус олгани айтилган.
Изоҳ (0)