AQSHning Afg‘onistonni qayta tiklash bo‘yicha bosh inspektori (SIGAR) Respublika qulashiga sabab bo‘lgan omillar bo‘yicha hisobot e’lon qildi. Unda Ashraf G‘ani etnik kelib chiqishga ko‘ra o‘ziga sodiq odamlarni tayinlagani va bu AQSH qo‘shinlarining chiqib ketishi bilan birga Afg‘onistonning qulashiga sabab bo‘lgani keltiriladi.
Hisobotda afg‘on xavfsizlik kuchlarining qulashi omillari o‘rganilgan. 20 yil davomida 90 milliard dollar sarflanganiga qaramay, AQSH va Afg‘oniston hukumatlari mamlakatda mustaqil va barqaror xavfsizlik kuchlari tashkil eta olmagan. Hisobotning muqaddimasida afg‘on xavfsizlik kuchlarining amerikalik harbiylarga qaramligi va AQSHning afg‘on kuchlariga yordamini keskin qisqartirishi afg‘on askarlari ruhiyatiga putur yetkazgani keltiriladi. Afg‘oniston xavfsizlik kuchlari uzoq vaqtdan beri amerikalik harbiylarning mavjudligiga tayanib kelgan.
AQSH hamda “Tolibon” o‘rtasida kelishuv imzolanganidan keyin havo hujumining to‘xtatilishi Afg‘oniston mudofaa va xavfsizlik kuchlarini “Tolibon” harakatining oldini olishda muhim ustunlikdan mahrum qildi. AQSHning afg‘on armiyasiga xizmat qiluvchi samolyotlarga texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash bo‘yicha shartnomadan chiqish to‘g‘risidagi qarori ham Afg‘oniston harbiy-havo kuchlarining imkoniyatlariga salbiy ta’sir ko‘rsatdi.
Hisobotda davom ettirilishicha, AQSH harakatlaridan tashqari, Amerika qo‘shinlari respublikadan olib chiqib ketilganidan keyin Afg‘oniston hukumati milliy xavfsizlik strategiyasini yarata olmadi. Buning o‘rniga sobiq prezident Ashraf G‘ani tez-tez xavfsizlik kuchlari rahbarlarini o‘zgartirib, etnik jihatdan o‘ziga sodiq odamlarni tayinladi. Bu esa xavfsizlik kuchlarning siyosiylashishiga olib kelgan.
Bundan tashqari korrupsiya Afg‘onistonda keng tarqalgani va hukumat amaldorlari ko‘pincha shaxsiy manfaatlardan kelib chiqqani hukumat qulashi oqibatlaridan biri ekani ta’kidlanadi.
“AQSH, NATO va Afg‘oniston hukumatining nazorati yo‘qligi tufayli korrupsioner amaldorlar jazosiz ishladi”, — deyiladi hisobotda.
“Tolibon” afg‘on mudofaa va xavfsizlik kuchlarining logistik, taktik zaif tomonlaridan foydalanib, harbiy kampaniya boshlagan.
SIGAR hisobotiga ko‘ra, to‘g‘ridan-to‘g‘ri hujumlar va muzokaralar asosida taslim bo‘lish tumanlarning birin-ketin “Tolibon” qo‘liga o‘tishiga sabab bo‘ldi. Shuningdek, “Tolibon”ning media kampaniyasi va real vaqtda hisobotlar bilan olib borgan psixologik urushi afg‘on kuchlarining keyingi urushga bo‘lgan qat’iyatini zaiflashtirdi.
Xorijiy kuchlar Afg‘onistondan olib chiqib ketilgach, “Tolibon” katta hujumlar uyushtirdi va dastlab 100 dan ortiq tumanni egalladi. “Tolibon” hujumi viloyatlar markazlarini qo‘lga kiritmaguncha davom etdi.
2021-yil 15-avgustda “Tolibon” Kobulga yaqinlashganda, Ashraf G‘ani Kobuldan qochib ketdi, “Tolibon” esa poytaxtni egallab oldi. Shu tariqa Afg‘oniston hukumati va armiyasi quladi.
Izoh (0)