АҚШнинг Афғонистонни қайта тиклаш бўйича бош инспектори (SIGAR) Республика қулашига сабаб бўлган омиллар бўйича ҳисобот эълон қилди. Унда Ашраф Ғани этник келиб чиқишга кўра ўзига содиқ одамларни тайинлагани ва бу АҚШ қўшинларининг чиқиб кетиши билан бирга Афғонистоннинг қулашига сабаб бўлгани келтирилади.
Ҳисоботда афғон хавфсизлик кучларининг қулаши омиллари ўрганилган. 20 йил давомида 90 миллиард доллар сарфланганига қарамай, АҚШ ва Афғонистон ҳукуматлари мамлакатда мустақил ва барқарор хавфсизлик кучлари ташкил эта олмаган. Ҳисоботнинг муқаддимасида афғон хавфсизлик кучларининг америкалик ҳарбийларга қарамлиги ва АҚШнинг афғон кучларига ёрдамини кескин қисқартириши афғон аскарлари руҳиятига путур етказгани келтирилади. Афғонистон хавфсизлик кучлари узоқ вақтдан бери америкалик ҳарбийларнинг мавжудлигига таяниб келган.
АҚШ ҳамда “Толибон” ўртасида келишув имзоланганидан кейин ҳаво ҳужумининг тўхтатилиши Афғонистон мудофаа ва хавфсизлик кучларини “Толибон” ҳаракатининг олдини олишда муҳим устунликдан маҳрум қилди. АҚШнинг афғон армиясига хизмат қилувчи самолётларга техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш бўйича шартномадан чиқиш тўғрисидаги қарори ҳам Афғонистон ҳарбий-ҳаво кучларининг имкониятларига салбий таъсир кўрсатди.
Ҳисоботда давом эттирилишича, АҚШ ҳаракатларидан ташқари, Америка қўшинлари республикадан олиб чиқиб кетилганидан кейин Афғонистон ҳукумати миллий хавфсизлик стратегиясини ярата олмади. Бунинг ўрнига собиқ президент Ашраф Ғани тез-тез хавфсизлик кучлари раҳбарларини ўзгартириб, этник жиҳатдан ўзига содиқ одамларни тайинлади. Бу эса хавфсизлик кучларнинг сиёсийлашишига олиб келган.
Бундан ташқари коррупция Афғонистонда кенг тарқалгани ва ҳукумат амалдорлари кўпинча шахсий манфаатлардан келиб чиққани ҳукумат қулаши оқибатларидан бири экани таъкидланади.
“АҚШ, НАТО ва Афғонистон ҳукуматининг назорати йўқлиги туфайли коррупсионер амалдорлар жазосиз ишлади”, — дейилади ҳисоботда.
“Толибон” афғон мудофаа ва хавфсизлик кучларининг логистик, тактик заиф томонларидан фойдаланиб, ҳарбий кампания бошлаган.
SIGAR ҳисоботига кўра, тўғридан-тўғри ҳужумлар ва музокаралар асосида таслим бўлиш туманларнинг бирин-кетин “Толибон” қўлига ўтишига сабаб бўлди. Шунингдек, “Толибон”нинг медиа кампанияси ва реал вақтда ҳисоботлар билан олиб борган психологик уруши афғон кучларининг кейинги урушга бўлган қатъиятини заифлаштирди.
Хорижий кучлар Афғонистондан олиб чиқиб кетилгач, “Толибон” катта ҳужумлар уюштирди ва дастлаб 100 дан ортиқ туманни эгаллади. “Толибон” ҳужуми вилоятлар марказларини қўлга киритмагунча давом этди.
2021 йил 15 августда “Толибон” Кобулга яқинлашганда, Ашраф Ғани Кобулдан қочиб кетди, “Толибон” эса пойтахтни эгаллаб олди. Шу тариқа Афғонистон ҳукумати ва армияси қулади.
Изоҳ (0)