Xitoy armiyasi sobiq katta polkovnigi, hozirda Sinxua universiteti ilmiy xodimi Chjou Bo Financial Times nashri uchun Xitoy Sharqiy Yevropada qanday qilib yadro urushi oldini olishi mumkinligi haqida maqola yozdi.
Maqola muallifi eslatishicha, 2013-yilda Xitoy va Ukrainaning qo‘shma deklaratsiyasi e’lon qilingan bo‘lib, unda Pekin Ukrainada uchinchi tomon yadro quroli qo‘llamasligiga kafil bo‘lishi aytilgan. Shu sababli, agar Putin Ukrainada taktik yadro quroli qo‘llashga qaror qilsa, unda Xitoy o‘z betarafligini saqlab qola olmaydi. Vaziyat yomonlashishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun Pekin choralar ko‘rishi kerak.
Birinchidan, Xitoy Moskvadan beshta yadro davlatining yadro urushida g‘alaba qozonish mumkin bo‘lmagani sababli, hech qachon yadro quroli qo‘llamaslik haqidagi bayonotiga rioya etishni talab qilishi kerak.
Ikinchidan, Pekin Moskvaga shuni bildirishi kerakki, Rossiya tomonidan yadro quroli qo‘llanilishi Xitoy uchun jiddiy noqulaylikni yuzaga keltiradi. Butun Yevropa Putinga qarshi chiqadi, Xitoyda esa bu pozitsiyani qo‘llab-quvvatlamaslik imkoni bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, Xitoy Rossiya va NATO o‘rtasida vositachilik qilib, alyansga Putinning yadro qurolidan foydalanmaslik bo‘yicha qat’iy mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishi evaziga, kelajakda kengaymaslikka va’da berishni taklif qilishi kerak.
Bunday murosa ikkala tomonning yuzini ham saqlab qolgan bo‘lardi, deb yozadi Chjou Bo.
Xitoyning Ukrainadagi urushga munosabati
Rossiya Ukrainada harbiy operatsiya boshlaganidan buyon Xitoy betaraf pozitsiyani egallab, Ukraina hududiy yaxlitligini yoqlab kelayotgandi, ammo sanksiyalar kiritmagan. Rossiyada qisman safarbarlik e’lon qilingach, Pekin harbiy harakatlarga nuqta qo‘yish va tomonlarning xavfsizlik sohasidagi xavotirlarini bartaraf qilish uchun ularni muzokaralarga chaqirdi.Keyinroq Xitoy Tashqi ishlar vazirligi tomonlar dastlabki shartlarsiz muzokaralarni qayta boshlashi kerakligini aytdi.
Ta’kidlash joiz, Putin va Szinpin Ukrainada Rossiya maxsus operatsiyasi boshlanishidan sal avval, 4-fevral kuni Pekinda uchrashgan. O‘shanda e’lon qilingan qo‘shma bayonotda Xitoy Rossiyaning NATO sharqqa kengaymasligi haqidagi talabini va Yevropada xavfsizlik kafolatlari bo‘yicha boshqa takliflarni qo‘llab-quvvatlagandi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin o‘shanda Xitoy raisi Si Szinpinni Ukrainada harbiy operatsiya boshlashi haqida ogohlantirmagan.
Rossiya tomonidan yadroviy zarba xavfi maksimal darajaga yetdi
Avvalroq Rossiya tomonidan yadroviy zarba xavfi 24-fevraldan buyon eng yuqori darajaga yetgani ma’lum qilingandi. AQSH Markaziy razvedka boshqarmasi (MRB) direktori Uilyam Byorns oktabr boshida Ukrainaga kelib, prezident Vladimir Zelenskiy va bir qator ukrainalik mansabdorlar bilan uchrashgan.CNN qayd etishicha, safar Rossiya Ukrainada yadro quroli qo‘llashi mumkinligi borasidagi xavotirlar fonida amalga oshgan. Byorns va AQSH hukumatining boshqa vakillari Moskvaning bunday qadamga tayyorlanayotgani bo‘yicha dalillarni ko‘rmayotganini aytgan bo‘lsa-da, razvedka ma’lumotlaridan xabardor bo‘lgan manbalar voqealarning bunday tus olishi “xavfi yuqori” ekani haqida ogohlantirmoqda. “Rossiya tomonidan yadroviy zarba xavfi u Ukrainaga bostirib kirganidan buyon, ehtimol, eng yuqori darajaga yetdi”, — dedi ular.
Rossiya tomoni hech kimga yadro qurolidan foydalanish bilan tahdid qilmayotganini ko‘p bora ta’kidlagan. Politico ma’lumotlariga ko‘ra, G‘arb 21-sentabrdan keyin Rossiyaning yadroviy qurol-yarog‘lari ustidan kuzatuvni kuchaytirgan. O‘sha kuni qisman safarbarlik haqida e’lon qilayotib, prezident Vladimir Putin G‘arb “yadroviy shantaj”dan foydalanayotganini aytgan va Rossiyani himoya qilish uchun “barcha vositalar”ni ishga solishi haqida ogohlantirgandi.
Rossiya hukumati 23-oktabrdan buyon Ukraina “iflos bomba”dan foydalanib provokatsiyalar uyushtirishga va keyin bunda Rossiyani ayblashga tayyorlanayotganini da’vo qilmoqda.
Mavzuga doir:
Izoh (0)