So‘nggi yillarda oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga qabul qilish tizimida ko‘plab ijobiy o‘zgarishlar yuz berdi.
Masalan, abituriyentlarga o‘zlari yashab turgan joydan O‘zbekistondagi istagan institut yoki universitetiga DTM rasmiy sayti orqali onlayn tarzda hujjat topshirish imkoni yaratildi. Bunday qulaylikni 5-6 yil ilgari tasavvur ham qilib bo‘lmasdi.
Talabalar o‘qishini ko‘chirish bo‘yicha yangi tizimning afzalliklari haqida “Daryo”ga Toshkent moliya instituti rektori, iqtisodiyot fanlari doktori, professor To‘lqin Teshaboyev gapirib berdi.
Talabalarning o‘qishini ko‘chirish bo‘yicha me’yoriy-huquqiy hujjatlar takomillashtirildi.
Xususan, O‘zbekiston prezidentining 2022-yil 15-iyundagi “Davlat oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga qabul qilish jarayonlarini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarorida xalqaro tan olingan reytinglarda birinchi mingtalik o‘rinlarda mavjud OTMdan O‘zbekistondagi OTMlarning mos va turdosh ta’lim yo‘nalishlariga o‘qishni ko‘chirishda test sinovlari o‘tkazilishi belgilab qo‘yildi.
Bunda test sinovlari bo‘yicha o‘tish ballari har yili 15-iyulga qadar Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi hamda tizimida OTM bo‘lgan vazirlik va idoralar tomonidan belgilanadi hamda Davlat test markazining rasmiy veb-saytida e’lon qilinadi.
Toshkent moliya instituti misolida qaraydigan bo‘lsak, 2022/2023 o‘quv yilida xorijiy oliy o‘quv yurtlaridan o‘qishini ushbu institutning ta’lim yo‘nalishlariga ko‘chirish uchun test sinovlari topshirgan talaba kamida 105 ball olishi kerak.
Bundan ikki yil avval kirish bali 56,7 ballni tashkil etgan. Tasavvur qiling, o‘zimizdagi abituriyent kamida 130–140 ball olib institutga o‘qishga kirsayu, xorijiy OTMdan o‘qishini O‘zbekistonga ko‘chirgan talaba test sinovlarida 56,7 ball bilan o‘qishga qabul qilinsa.
Ochig‘ini aytish kerak, bu holat boshqa oliy o‘quv yurtlarini bilmadimu, bizning institutda ta’lim sifatining pasayishiga sabab bo‘ldi. 2020/2021 o‘quv yilida 550 ga yaqin fuqarolar xorijiy oliy ta’lim muassasalarigi o‘qishini Toshkent moliya institutiga ko‘chirgan.
Tajriba shuni ko‘rsatayaptiki, ularning aksariyati institutda o‘qitiladigan fanlarni o‘zlashtirishi qiyin kechmoqda yoki akademik qarzdor bo‘lib qolmoqda.
Shuni inobatga olib, xorijiy OTMlaridan o‘qishini davlat OTMlariga ko‘chirish uchun o‘tkaziladigan test sinovlarida kirish ballining 105 ball etib belgilanishini to‘g‘ri qaror deb hisoblayman.
Yana bir jihat. Respublikamiz abituriyentlarini turli yo‘llar bilan xorijiy oliy o‘quv yurtlariga o‘qishga kiritish va oradan bir yil o‘tsa, O‘zbekistondagi istalgan universitet yoki institutiga o‘qishini ko‘chirib berishda “amaliy yordam” ko‘rsatadigan konsalting firmalari ko‘payib ketdi.
Albatta, hukumat tomonidan ko‘rilayotgan chora-tadbirlar natijasida bunday salbiy holatlarning oldi olinmoqda.
O‘zbekiston prezidentining yuqorida keltirilgan qaroriga asosan, 2022/2023 o‘quv yilidan boshlab talabalar o‘qishini xorijiy mamlakatlarda faoliyat yuritayotgan OTMlaridan respublikamiz OTMlarining mos va turdosh bo‘lmagan ta’lim yo‘nalishlariga ko‘chirishga ruxsat etilmaydi.
Buni oddiy tilda tushuntiradigan bo‘lsak, xorijiy OTMlarining noturdosh ta’lim yo‘nalishlarida o‘qigan talaba o‘qishini Toshkent moliya institutining birorta ta’lim yo‘nalishiga ko‘chira olmaydi.
Biz yuqorida “tashqi ko‘chirish” deb nom olgan talabalar o‘qishini ko‘chirishning ayrim xususiyatlari to‘g‘risida to‘xtalib o‘tdik. Holbuki, talabalar o‘qishini “ichki ko‘chirish” ham mavjud.
Xususan, 2022/2023 o‘quv yilidan boshlab O‘zbekiston hududida davlat OTMning biridan boshqasiga o‘qishni ko‘chirishga faqatgina talaba oila qurishi munosabati bilan turmush o‘rtog‘i doimiy yashaydigan hududdagi OTMga o‘qishini ko‘chirish uchun va davlat organlari xodimlari ish joyi o‘zgargan taqdirda uning turmush o‘rtog‘i yoki voyaga yetmagan farzandi o‘qishini ko‘chirish uchun murojaat qilganda, tegishli vazirlik (idora) rahbarining tavsiyasi asosida ruxsat beriladi.
Boshqa holatlarda talabalar o‘qishini ko‘chirishi mumkin bo‘lmaydi.
Bakalavriat va magistratura ta’lim yo‘nalishlari, ikkinchi va undan keyingi oliy ta’limga o‘qishga kirish uchun abituriyentlar maxsus elektron dasturlar orqali onlayn ro‘yxatdan o‘tgani kabi xorijiy va milliy OTMlaridan o‘qishini boshqa OTMlariga ko‘chirayotgan fuqarolar uchun ancha qulayliklar yaratildi.
Yangi o‘quv yilida o‘qishini xorijiy va nodavlat OTMlaridan ko‘chirmoqchi bo‘lgan talabalar Davlat test markazining my.dtm.uz sayti orqali, respublikadagi bir OTMdan boshqasiga yoki bir OTM doirasida o‘qishini ko‘chirmoqchi bo‘lgan talabalar transfer.edu.uz sayti orqali onlayn ro‘yxatdan o‘tish imkoniyatiga ega bo‘ldi.
Xulosa o‘rnida ta’kidlash kerakki, talabalar o‘qishini ko‘chirish borasida yo‘lga qo‘yilgan yangi tizim OTMlarda ta’lim sifatining oshishiga, fuqarolarda o‘qishini ko‘chirish mas’uliyati yuzaga kelishiga va eng asosiysi, talabalar o‘z bilimlarini yanada kuchaytirishlariga turtki bo‘ladi.
Sheriklik huquqi asosida
Izoh (0)