O‘zbekistonda elektron kvitansiyalar

Kommunal to‘lovlarni to‘lash masalasi doimo dolzarb bo‘lib qoladi. Biroq, qulaylik va yengillik yaratish masalasi — ayniqsa texnologiya, elektron to‘lovlar va naqd pulsiz to‘lovlar hayotimizga kirib borishi bilan tobora ko‘proq muhokama qilinmoqda.

To‘lov tashkilotlariga ishonish kerakmi va eng muhimi, nima uchun? Javob tariqasida Payme to‘lov xizmatini misol qilib keltiraylik.

2018-yildan boshlab barcha elektron kvitansiyalar qog‘oz kvitansiyalarga tenglashtirildi va barcha kommunal xizmatlar yagona to‘lov tizimiga kiritildi. Shunday qilib, to‘lov xizmati orqali uy uchun kommunal to‘lovlarni amalga oshirgandan so‘ng, siz kvitansiyani saqlab qo‘yishingiz (yoki uni saqlamasligingiz — misol uchun, Payme’da, barcha kvitansiyalar avtomatik ravishda ilovada saqlanib qoladi) va agar zaruriyat tug‘ilsa, uni to‘lovingiz dalili sifatida taqdim etishingiz mumkin.

Payme respublika bilan tuzilgan bosh shartnoma asosida ishlagan holda kommunal xizmat ko‘rsatuvchi yetkazib beruvchilarni bevosita bir yerga jamladi. Yetkazib beruvchilar tomonidan shaxsiy hisobvaraqlar, shaxsiy hisobvaraqqa bog‘langan manzil, shuningdek balans haqidagi ma’lumotlar taqdim etiladi. Bularning barchasi xavfsiz kanal orqali real vaqt rejimida ko‘rsatiladi. Payme orqali amalga oshirilgan barcha kommunal to‘lovlar xizmat ko‘rsatuvchi yetkazib beruvchilarga, foydalanuvchilardan foizlar yoki komissiyalar olinmay yetib boradi:

• siz yetkazib beruvchining ma’lumotlar bazasida bor bo‘lgan shaxsiy hisobvarag‘ingizni kiritasiz, buning yordamida siz ShH raqamidan keladigan ma’lumotlarni, jumladan, manzil, balans, mintaqa, to‘lov turi va boshqalarni ko‘rishingiz mumkin;
• to‘lov summasini kiriting;
• “to‘lash” tugmasini bosing — mablag‘lar shaxsiy hisobvarag‘ingizga o‘tadi.

Payme ilovasida balans va boshqa ma’lumotlar yetkazib beruvchilar tomonidan uzatiladi va qabul qilingandek ko‘rsatiladi. Ba’zida balans noto‘g‘ri ko‘rsatadi, buning sababi nimada? Agar siz to‘lovning o‘ziga qo‘yib, “Tafsilotlar” tugmasini bossangiz, keyinroq asosiy ekranda ko‘rsatiladigan joriy balansni ko‘rishingiz mumkin. Ushbu muammo yetkazib beruvchi xizmatlariga katta yuklanish tufayli yuzaga keladi, buning natijasida balans ma’lumotlari ilovada vaqtincha saqlanadi va so‘rov yetkazib beruvchi tomonidan tasdiqlanganidan keyin bir muncha vaqt o‘tgach yangilanadi.

Kommunal xizmatlar yetkazib berish korxonalari xodimlari

Maxsus tadqiqot doirasida Payme xodimi bir nechta instansiyalarga qo‘ng‘iroq qilib, o‘zini to‘lov xizmatlari olami bilan endigina tanishayotgan oddiy foydalanuvchi sifatida tanishtirdi. U o‘zining qo‘rquvi, ishonchsizligini namoyon qildi va “agar elektron kvitansiyani qabul qilishdan bosh tortishsa, nima qilish kerak?” kabi savollar berdi.

Mirzo Ulug‘bek tumani ETK, operator Munisa:

– Ha, elektron kvitansiyalar qog‘oz kvitansiyalar kabi qabul qilinadi. Bunga ancha vaqt bo‘ldi. Hatto qog‘oz kvitansiyangiz haqida so‘rashganida, sizda elektron kvitansiya borligini aytishingiz mumkin. Agar ular qabul qilishdan bosh tortishsa, siz elektron kvitansiyalarni qabul qilish mumkinligi haqidagi qonun borligini aytasiz. Nega ular elektron kvitansiyani qabul qilishni istamasliklarini asoslab berishlarini talab qilish huquqiga egasiz.

Ichimlik suv ta'minoti xizmati, Shayxontohur tumani, operator Alibek:

– Elektron kvitansiyalar ko‘pdan beri qog‘oz kvitansiya kabi qabul qilinib kelinmoqda. Agar kimdir ma’lumotlarning to‘g‘riligiga shubha qilsa, siz undan shaxsiy hisobvarag‘ingiz bo‘yicha to‘lovni tekshirishni so‘rashingiz mumkin — bu ularning bevosita majburiyati.

Albatta, hamma narsa birdek emas. “Toshissiqquvvati” korxonasi tomonidan ba’zida hisoblagich ko‘rsatkichlari ilovada ko‘rsatilganidan farq qilishi va shuning uchun oddiy qog‘oz kvitansiya orqali to‘lash xavfsizroq ekanligi aytildi. Biroq, balansni ko‘rsatishdagi farqni hisobga olsak ham, ilova orqali to‘langan pul har qanday holatda yetkazib beruvchiga yetib boradi.

Nega elektron kvitansiyalarni yo‘qotishdan qo‘rqmaslik kerak va ularning xavfsizligi kafolati qayerda?

Payme ilovasida kommunal to‘lovlarni to‘lash bo‘yicha barcha kvitansiyalar bir nechta serverlarda, 2 ta ma’lumotlarni qayta ishlash markazlarida nusxalanadi, shuningdek, tranzaksiyalarning doimiy saqlanishi va kunlik zahira nusxalashlar amalga oshiriladi. Agar foydalanuvchi telefon raqamini (mos ravishda akkauntini ham) o‘zgartirsa ham, shaxsiy hisobraqamini kiritsa, Payme orqali amalga oshirilgan to‘lovlar bo‘yicha barcha kvitansiyalar yangi akkauntda tiklanadi. Barcha kvitansiyalar bulutli xotiraga ham yuklanishi mumkin.

Elektron to‘lov tizimiga o‘tish jarayoni asta-sekin, lekin ishonch bilan amalga oshirilmoqda va o‘z fuqarolariga qulaylik yaratish maqsadida davlat elektron to‘lovlar uchun ruxsat berishni, to‘lov xizmatlari esa ushbu to‘lovlar amalga oshirilganligini tasdiqlovchi dalillarni taqdim etishni ko‘rib chiqishdi.

Reklama huquqi asosida.