• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +29°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    O‘zbekiston va kambag‘allik: hozir vaziyat qanday va uni yaxshilash uchun nimalar qilinmoqda?

    Dunyoda 3,3 milliardga yaqin odam hali ham kuniga 5,5 dollarga, 1,8 milliardga yaqin kishi esa kuniga 3,2 dollarga kun kechiradi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Koronavirus pandemiyasi global kambag‘allikni kamaytirishning sekin sur’atlarini yanada sekinlashtirdi, bu 2017-yilda 9,2 foizga ko‘tarildi (2021-yil uchun prognozga nisbatan 7,9 foiz).

    Shu bilan birga, O‘zbekistonda so‘nggi yillarda kambag‘allikni kamaytirish va aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini ijtimoiy himoya qilishni kuchaytirish borasida katta ishlar amalga oshirildi.

    2022—2026-yillarga mo‘ljallangan “Yangi O‘zbekiston strategiyasi”da esa kambag‘allikni ikki barobarga qisqartirish vazifasi belgilangan.

    Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi bosh ilmiy xodimi Edvard Romanov “Daryo”ga O‘zbekistonda hozir vaziyat qandayligi va nimalar qilinyotgani haqida gapirib berdi.

    Ta’riflar spektridagi kambag‘allik

    Keng ma’noda kambag‘allik — bu odamlarning yashash, mehnat qobiliyatini saqlash va tug‘ish uchun zarur bo‘lgan minimal ehtiyojlarning ma’lum bir qismini qondira olmaydigan iqtisodiy ahvoli.

    Qoida tariqasida, kambag‘allik mamlakat aholisining salmoqli qismining yaxshi haq to‘lanadigan ish joylari, sifatli ta’lim va sog‘liqni saqlash xizmatlaridan foydalanish imkoniyatini va hokazolarni cheklaydi.

    Mutaxassislar orasida kambag‘allikning turli guruhlari va ta’riflari ajralib turadi. Ba’zi ekspertlar kambag‘allikni uch toifaga bo‘lishadi:

    • kambag‘allik (odamlarning fiziologik hayot minimumi uchun mablag‘lari bo‘lmaganda va doimiy to‘yib ovqatlanmaslik yoqasida bo‘lganda);
    • ehtiyoj yoki o‘rtacha kambag‘allik (oddiy fiziologik ehtiyojlar uchun yetarli mablag‘ga ega bo‘lgan, lekin oddiy ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish uchun yetarli bo‘lmagan);
    • yetarli darajada ta’minlanmaganlik yoki o‘rtacha kambag‘allik (yashash minimumi ta’minlangan, lekin farovon emas).
    Mutaxassislar har qanday jamiyat va davlatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi uchun kambag‘allikning salbiy oqibatlari haqidagi ta’riflar bo‘yicha hamfikr.

    Bunda iqtisodiy susayadi, jamiyatda ijtimoiy keskinlik kuchayadi, jinoyatchilik darajasi oshadi, migratsiya jarayonlari faollashadi va aholining turmush tarzi va odatlari yomonlashadi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Bundan tashqari, kambag‘allik sharoitida “o‘z-o‘zidan davom etadigan kambag‘allik” hodisasi ildiz otgan.

    Ko‘pincha ta’lim olish va mehnat malakasini egallash imkoniyatidan mahrum bo‘lgan kam ta’minlangan oilalar farzandlari avloddan-avlodga oiladagi kambag‘allik aylanasini davom ettiradi.

    Xalqaro tashkilotlar

    Jahon banki, BMTTD, FAO, YUNISEF va boshqa xalqaro tashkilotlar o‘z dastur va loyihalarini ishlab chiqishda kambag‘allikni qisqartirish muammosiga ustuvor ahamiyat beradi.

    Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, o‘ta kambag‘allik sharoitida (daromad kuniga 1,9 dollardan past bo‘lsa) 736 mln kishi yoki dunyo aholisining taxminan 10 foizi yashaydi.

    Koronavirus pandemiyasi, mahalliy mojarolar va iqlim o‘zgarishi oqibatlari tufayli qo‘shimcha 88—115 mln kishi ular safiga qo‘shilishi taxmin qilinmoqda.

    Jahon bankining tavsiyalariga ko‘ra, kambag‘allikka qarshi kurash mamlakatda umumiy iqtisodiy o‘sish, mehnatga qo‘shimcha talabni yaratish, inson kapitaliga investitsiyalar hamda aholining kam ta’minlangan va ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini ijtimoiy himoya qilishni talab etadi.

    O‘zbek modelining shakllanishi

    Ma’lumki, har qanday model o‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha ma’lumotlarni to‘plash va o‘rganishga asoslanadi.

    Hozirgi vaqtda kambag‘allikka qarshi kurash sohasidagi eng yaxshi ko‘rsatkich Xitoy tajribasi bo‘lib, u so‘nggi 8 yil ichida qariyb 100 mln qishloq aholisini kambag‘allar safidan chiqarishga muvaffaq bo‘ldi.

    “Xitoy modeli” tajribasini o‘rganib, davlat rahbari tomonidan tashkil etilgan virtual qabulxonalar orqali olingan ma’lumotlarni umumlashtirib “o‘zbek modeli”ni shakllantirish tizimli ishlar boshlandi.

    “Temir daftarlar” va “Monomarkazlar”

    2019-yil 17-yanvarda prezidentning “Aholi muammolari bilan ishlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori e’lon qilindi.

    Uyma-uy yurib, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va psixologik qo‘llab-quvvatlash maqsadida xalq orasida “temir daftar” deb ataladigan ma’lumotlar bazasi shakllantirildi.

    Shuningdek, “ayollar” va “yoshlar” daftarlari o‘sha paytda shakllangan. Ro‘yxatlarni shakllantirishda ijtimoiy, huquqiy va psixologik qo‘llab-quvvatlashga, shuningdek, bilim va kasb-hunar egallashga ehtiyoji va istagi bo‘lgan shaxslarga alohida e’tibor qaratiladi.

    Ishsizlar odatda kasb-hunar egallashlari va malakalarini egallashlari uchun zarur bo‘lgan pulni topishda qiyinchiliklarga duch kelishadi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Shu bois davlat tomonidan respublika bo‘ylab mehnat bozorida talab katta bo‘lgan minglab nodavlat ta’lim markazlari, “Monomarkaz: ishga marhamat” deb nomlangan o‘qituvchilik kasblari va hunarmandchilik markazlari tashkil etish uchun mablag‘ ajratilmoqda.

    Bundan tashqari, 2021-yilda “Milliy bank” Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasidan 100 mln AQSH dollari oldi va bu mablag‘ 2022-2024-yillarda yosh tadbirkorlarga loyihalarni kreditlash uchun yo‘naltiriladi.

    Yoshlar o‘rtasida tadbirkorlik ko‘nikmalarini shakllantirish va tadbirkorlikka o‘rgatish bo‘yicha bepul o‘quv va amaliy kurslar onlayn formatda ham tashkil etilmoqda. Ushbu kurslarni muvaffaqiyatli tamomlagan yoshlarga sertifikatlar va imtiyozli kreditlar beriladi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    2021-yil 1-apreldan boshlab aholining kam ta’minlangan qatlamlarini “Ijtimoiy himoya qilishning yagona reyestri” axborot tizimiga kiritish orqali hisobga olishning yangi mexanizmi joriy etilgan.

    Bu esa kam ta’minlangan oilalarga qonun hujjatlarida belgilangan ijtimoiy yordamni qo‘shimcha zarur hujjatlar taqdim etmasdan avtomatik tarzda olish imkonini beradi.

    Hokim yordamchilari

    2022-yil 1-yanvardan boshlab har bir qishloq, har bir mahallada tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va kambag‘allikni qisqartirish bo‘yicha tuman (shahar) hokimining yordamchisi lavozimi joriy etildi.

    Ular aholining bandlik darajasini, daromad manbalari va ehtiyojlarini baholab borishi, mahallalarda tadbirkorlikni rivojlantirish imkoniyatlarini izlashi, aholini ish bilan ta’minlashda, kasb-hunar o‘rganishida ko‘maklashishlari kerak.

    Yangi muassasalar faoliyatini davlat tuzilmalari bilan muvofiqlashtirish uchun hokim yordamchilari faoliyatini tashkil etish bo‘yicha Respublika komissiyasi tuzildi.

    Mahallabay mehnat va tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi va uning tuzilmalari Respublika komissiyasining ishchi organlari va respublika vakillari etib belgilandi. Har bir tuman va shaharga vazirliklar, idoralar va tijorat banklarining respublika vakillari bo‘lgan mas’ul xodimlari biriktirilgan.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Shu tariqa, hokimlarning mahallalarda ishlash bo‘yicha yordamchilarining nafaqat yangi lavozimi joriy etildi, balki kambag‘allikka qarshi kurashish, hududlar va qishloqlarni iqtisodiy rivojlantirishning yangi mexanizmining yaxlit tizimi shakllantirildi.

    Yechilishi kerak bo‘lgan vazifalar

    Kambag‘allikni qisqartirish boshlangan paytdan boshlab O‘zbekistonda aholini ijtimoiy himoya qilish xarajatlari yildan-yilga ortib bormoqda.

    Agar 2018-yilda ular 35 trln so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2019-yilda 61,3 trln so‘m, 2020-yilda 74,2 trln so‘m, 2021-yilda 85,3 trln so‘m, 2022-yilda esa 105,5 trln so‘mni tashkil etishi rejalashtirilgan.

    Xususan, 2022-yilda ta’lim sohasiga 46,9 trln so‘m, sog‘liqni saqlashga 22,8 trln so‘m, madaniyat va sportga 3,4 trln so‘m va fanni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari xarajatlari 1,5 trln so‘mni tashkil etadi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Joriy yilning yanvar oyi boshida Davlat statistika qo‘mitasi va Jahon banki tomonidan O‘zbekistonning barcha hududlaridagi 10 ming xonadon o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rov natijalariga ko‘ra, aholining eng kam iste’mol xarajatlari bo‘yicha yangi ma’lumotlar to‘plangan edi.

    Mazkur so‘rov natijasida olingan ma’lumotlarga ko‘ra, zarur bo‘lgan kunlik oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish (2200 kkal), shuningdek, nooziq-ovqat tovarlari va xizmatlarni xarid qilish uchun “minimal iste’mol xarajatlari” har bir kishi boshiga bir oy uchun 498 ming so‘mni tashkil etgan.

    “2022—2026-yillarda Yangi O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi”da aholining kam ta’minlanganlar sonini kamaytirish vazifasi belgilangan.

    Ushbu maqsadga erishish uchun Strategiyada ta’lim, sog‘liqni saqlash va pensiya ta’minoti sohalarida islohotlar o‘tkazish, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini ijtimoiy himoya qilishni yanada kuchaytirish chora-tadbirlari ko‘zda tutilgan.

    “Minimal iste’mol xarajatlari” toifasini joriy etish; ishchi kasblarini imtiyozli o‘qitish uchun har bir hududda ixtisoslashtirilgan “monomarkazlar” ochish; nafaqalar va boshqa yordamlar darajasini oshirish; 2022—2023-yillar davrida kambag‘allikka qarshi kurashish bo‘yicha jami 15 ga yaqin dasturni amalga oshirish rejalashtirilgan.

    25.05.2022, 13:04   Izoh (0)   14064
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Jizzaxda Tojikistondan olib o‘tilgan 2,8 kilo opiyni sotishga uringan shaxs 12 yilga qamaldi (video)

    25.05.2022, 12:44

    Xitoy O‘zbekistondagi ijtimoiy loyihalarga 37,5 mln dollar ajratadi

    25.05.2022, 12:21

    Toshkent aeroportida pul evaziga reysga navbatsiz o‘tish imkonini beruvchi xizmat ishga tushirildi

    25.05.2022, 12:00

    O‘zbekistonda gaz va elektr energiyasiga to‘lov narxlari oshirilishi haqidagi xabarlarga aniqlik kiritildi

    25.05.2022, 11:54

    “Daqiqalar, soniyalardan to‘g‘ri foydalanishni o‘rganing” — senatorlar, deputatlar hamda vazirlar maktab bitiruvchilarini tabrikladi

    25.05.2022, 11:12

    O‘zbekistonda 26-may kuni qanday ob-havo bo‘lishi ma’lum qilindi

    25.05.2022, 10:42
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Sistit — bu uyat emas!


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda

     

    Tavsiya etamiz

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Jeki Chan, Demi Mur va boshqa jahon yulduzlarining asl ismlarini bilasizmi?

    Layfstayl | 31 may, 12:30

    “Xohlaganimni gapiraman” deya ichki ishlar xodimini haqoratlagan ayol uzr so‘radi (video)

    O‘zbekiston | 31 may, 11:55

    Yaqinlarining qistovi bilan mashhur rollarga rozi bo‘lgan Gollivud aktyorlari

    Kino | 31 may, 11:40

    Qizil kitobga kiritilgan 15 ta ilonni O‘zbekistondan olib ketayotgan fuqaro qo‘lga tushdi

    O‘zbekiston | 31 may, 11:20

    Tramp Putin va Zelenskiyni juda qaysar deb atadi

    Dunyo | 31 may, 10:50

    TikTok tashxis qo‘ymoqda: ChatGPT va ijtimoiy tarmoqlardagi tibbiy maslahatlarga qanchalik ishonsa bo‘ladi?

    Maslahatlar | 31 may, 10:30
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.