“Ijtimoiy tarmoqlarda ko‘pchilik nima uchun Konstitutsiyaviy islohot kerak, degan narsaga tushunmayotganiga guvoh bo‘lish mumkin” — Akmal Saidov

Konstitutsiyaga o‘zgartirishlar kiritish — saylovchilarning takliflari. Bu haqda 20-may kuni Oliy Majlis Senati kengashi va Qonunchilik palatasi kengashining qo‘shma majlisida Konstitutsiyaviy komissiya raisi Akmal Saidov aytib o‘tdi, deb xabar bermoqda “Daryo” muxbiri.

Akmal Saidov O‘zLiDeP hamda “Milliy tiklanish” partiyasining tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlashini ta’kidladi. U, shuningdek, konstitutsiyaviy komissiya to‘g‘risidagi nizom ham juda kerakli ekanligini aytdi.

Men o‘ylaymanki, ikkita kengash palatalari konstitutsiyaviy islohotni amalga oshirish bo‘yicha dunyoda to‘plangan ilg‘or tajribaga to‘la mos keladi. Mana shu islohot kerak ekan, nima qilish kerak, degan savolga, albatta, komissiya tuzish kerak. Uning tarkibi qanday bo‘lishi kerak va keng ko‘lamli komissiyaning faoliyati nima asosda bo‘lishi kerak — nizom asosida. Bu yerda nafaqat xorijiy tajriba, balki o‘zimizda 90-yillarda to‘plangan milliy tajribaga ham tayanishimiz kerak.

Konstitutsiyani o‘zgartirish bo‘yicha birinchi taklif — Qoraqalpog‘istonning Bo‘zatov tumanida saylovchilar bilan uchrashuvda Senat a’zosi tomonidan berildi. Nima uchun Konstitutsiyada biz uchun katta fojia bo‘lgan — Orol dengizining qurishi, shuningdek, ekologik huquqlar umuman ko‘rsatilmagani ta’kidlandi. Shunga o‘xshab 8 ta viloyatdagi saylovchilar bilan uchrashuvda bu kabi takliflar ko‘tarildi. Takliflarni maktab o‘qituvchisi, fermer ko‘taryapti va hokazo. Aytish lozimki, bu saylov vaqtidagi saylovchilarning xohishlari.

“Milliy tiklanish” partiyasi ko‘tarmaganmi? Kozimjon Tojiyev (Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati, “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi markaziy kengashi tarkibi a’zosi — tahr.) teledebatlarda bu mavzuni ko‘tarib chiqdi.

Yana bir narsani aytaman, O‘zbekiston prezidenti saylovdan avval saylovchilar uchun “Yangi O‘zbekiston strategiyasi” kitobini saylovoldi dasturi sifatida taqdim etdi. Shu kitob saylovoldi uchrashuvlarda tushgan takliflarni umumlashtirilib, yangi yilda “Yangi O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasi” nomi bilan ikkinchi nashrda chop etildi. Ikkinchi nashrdagi kitobda alohida bir bob paydo bo‘ldi. Bu O‘zbekistonda konstitutsiyaviy islohotlarni amalga oshirish degan. Prezidentimiz saylovoldi tushgan barcha takliflarni kitobga kiritdilar. Bu birinchi nashrda yo‘q edi.

Hozirgi kunda ijtimoiy tarmoqlarni kuzatsangiz, ko‘pchilik nima uchun konstitutsiyaviy islohot kerak, degan narsaga tushunmayotganiga guvoh bo‘lish mumkin. Shu bois konstitutsiyaviy komissiyaning matbuot xizmati tuzilishini juda to‘g‘ri deb bilaman. Chunki oddiy fuqaroga uni tushunadigan tilda nima uchun konstitutsiyaviy islohot kerak, uning zarurati nimada, kabi masalalarni tushuntirish kerak. Tarmoqlarda ikkita-uchta bo‘lar-bo‘lmas, chalasavod “dohiylar” paydo bo‘lgan hozir. Ana o‘shalar gapiryapti. Hali Konstitutsiyaga o‘zgartirish kiritish nima bo‘layotganini, nima uchunligini tushunmasdan gapirayotganlar bor. Shuning uchun matbuot xizmatiga katta vazifa yuklanadi.

Konstitutsiya — dogma emas. U harakat uchun dastur bo‘lishi kerak, qotib qolgan emas. Masalan, o‘zimizni olaylik, bir inson tug‘iladi, rivojlanadi, u ham qotib qolmagan. Jamiyat ham rivojlanyapti. Yangi O‘zbekistonga javob beradigan yangi qoidalarni kiritish kerak bo‘ladi.

Akmal Saidov, Konstitutsiyaviy komissiya raisi

Eslatib o‘tamiz, Shavkat Mirziyoyev 8-dekabr — Konstitutsiya bayrami munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan tabrigida mamlakat asosiy qomusiga o‘zgartirishlar kiritilishi mumkinligi haqida gapirgandi.

16-may kuni Oliy Majlis Qonunchilik palatasida o‘tkazilgan yig‘ilishda O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasi Konstitutsiyaga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish jarayonini boshlash taklifi bilan chiqqan edi. 17-may kuni Konstitutsiyaga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish borasidagi qaror loyihasi deputatlar tomonidan ma’qullandi.

“Milliy tiklanish” demokratik partiyasi raisi Alisher Qodirov O‘zbekistonning bugungi rivojlanish bosqichi yangi Konstitutsiyani taqozo qilayotganligini aytgandi.

20-may kuni O‘zbekiston Konstitutsiyasiga o‘zgartirish kiritish va tashkiliy chora-tadbirlarni amalga oshirish yuzasidan Konstitutsiyaviy komissiya tuzilib, uning tarkibi va vazifalari belgilandi.

Ma’lumot o‘rnida, O‘zbekiston Konstitutsiyasi 1992-yil 8-dekabrda qabul qilinganidan buyon unga 16 marta o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilgan.