Litvada 2000-yillar o‘rtalarida Markaziy razvedka boshqarmasining maxfiy qamog‘i bo‘lgan bino sotilmoqda. Bu haqda Reuters agentligi xabar bergan. Litvaning Delfi nashri ushbu binoning sotilishi haqida yanvar boshida yozgan edi.
Ikki qavatli bino Vilnyus yaqinidagi Antavilyay qishlog‘ida joylashgan. U 1992-yilda qurilgan va dastlab jismoniy shaxsga tegishli bo‘lgan: kafe va otda yurish sport turi bo‘yicha akademiya vazifasini bajargan. 2004–2007-yillarda bino AQShning Elite LLC kompaniyasi ixtiyoriga o‘tgan. Keyinchalik bino Litva davlat xavfsizligi departamentiga o‘tkazildi; 2018-yilgacha u yerda idoraning o‘quv markazi faoliyat olib borgan. Endi Litva mol-mulk banki binoni sotishga tayyorlanmoqda. Uning narxi qancha bo‘lishi haqida ma’lumot berilmagan.
Delfi jurnalistlari yanvar boshida ushbu binoda bo‘lgan. Ularning so‘zlariga ko‘ra, ichkarida AQShning qurilmalari va ularning qismlari juda ko‘p. Masalan, binoning serverlar qo‘yilgan qismida, asosan, AQShda ishlatiladigan Farengeyt shkalasi bo‘yicha ishlaydigan termostatlar o‘rnatilgan.
MRB 2001-yil 11-sentabrda AQShda sodir bo‘lgan teraktlardan keyin butun dunyo bo‘yicha maxfiy qamoqxonalar tashkil qilishni boshlagan. Ularda terrorchilikka aloqadorligi gumon qilingan shaxslar so‘roq qilingan, saqlangan. 2002-yilda ularga mahbuslarni qiynoqqa soladigan “so‘roq qilishning yangi takomillashgan texnikalari” joriy etilgan. Mahbuslarni urishgan, uyqu berishmagan, sovuq kameraga tashlashgan va suvga bo‘ktirib qiynashgan. 2006-yilda AQSh hukumati maxfiy qamoqxonalar borligini tan olgan, 2009-yilda esa ularning yopilgani haqida hisobot bergan.
Mavzuga doir: AQSh maxfiy xizmati 11-sentabr voqealarini aks ettiruvchi ilgari chop etilmagan fotosuratlarni e’lon qildi
ABC News ma’lumotlariga ko‘ra Litva hukimati NATOga kirishda AQSh bergan ko‘mak tufayli 2002-yilda MRB qamoqxonasini o‘z hududida tashkil etilishiga ruxsat betgan. Qamoqxona 2004-yil sentabrdan 2005-yil noyabrgacha ishlagan, unda kamida sakkiz nafar mahbus ushlab turilgan bo‘lishi mumkin, deya ABC News’ga ma’lumot bergan nashr suhbatdoshlaridan biri. Nashrning yozishicha, shunga o‘xshash muassasalar Ruminiya, Polsha, Marokash, Afg‘oniston va Tailandda ham bo‘lgan.
2014-yilda AQSh Senatining razvedka qo‘mitasi MRBning maxfiy qamoqxonalari haqidagi hisobotni e’lon qildi, unda terrorchilikda gumon qilingan shaxslar uchun 2005 – 2006-yillarda ishlagan markaz haqida so‘z borgan. Hisobotda uning qaysi mamlakat hududida bo‘lgani aytilmagan, lekin huquq himoyachilari va jurnalistlar gap aynana Litva haqida borgan bo‘lishining ehtimoli yuqori degan to‘xtamga kelgan. Litvaning o‘zida o‘tkazilgan parlament surishtiruvida mamlakatga MRB samolyotlari qo‘ngani va mahbuslar uchun kameralarda ishlatiladigan uskunalar olib kelingani tasdiqlangan, ammo ushbu kameralardan haqiqatdan ham MRB mahbuslari saqlangani va so‘roq qilingani tasdig‘ini topmagan.
2018-yilda Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudi ushbu faktni tasdiqladi. Sud 2002-yilda Pokistonda qo‘lga olingan Abu Zubaydagi 130 ming yevro undirib berish haqida qaror chiqargan. AQSh hukumati uni “Al-Qoida” tashkiloti tizimidagi “ikkinchi yo uchinchi rahbar” deb hisoblagan. U “so‘roq qilishining yangi texnikasi” qo‘llanilgan eng taniqli mahbuslardan biri. Abu Zubayrani turli mamlakatlardagi maxfiy qamoqxonalarda saqlashgan; u Guantanamodagi AQSh harbiy bazasida saqlangan, biroq 20 yildan beri hibsda ushlab turilgan ushbu shaxsning “Al-Qoida”ga aloqadorlik yoki 11-sentabr teraktlarida ishtirok etganlik yuzasidan ayblovlar e’lon qilinmagan.
Zubayda Litva hukumati o‘z hududida MRB bilan birga tashkil qilgan maxfiy qamoqxonada unga nisbatan zo‘ravonlarcha munosabatda bo‘lganini bildirgan. Inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudi uning bu boradagi da’vosini tasdiqlagan, lekin Litvada uning boshqa mamlakatlardagi kabi qiynoqqa solinmaganini qayd etgan. Zubayda 2002-yilda Tailanddagi “Mushuk ko‘zi” qamog‘ida 83 marta qiynoqqa solingan va suvga ham bo‘ktirilgan; u yerda noma’lum sabablarga ko‘ra bir ko‘zidan ayrilgan. U vaqtda “Mushuk ko‘zi”ga 2018-yilda MRB direktori lavozimini egallagan Jina Xaspel rahbarlik qilgan.
Litva Zubaydagi sud tomonidan belgilangan kompensatsiyani 2022-yil boshida to‘lab berdi, biroq shunga qaramay hanuzgacha mamlakatda MRBning mahbuslari saqlanganini inkor qilishda davom etmoqda.
Izoh (0)