Chexiyada ayollarga o‘z familiyalaridagi “ova” qo‘shimchasidan voz kechishga ruxsat berildi. Mamlakat prezidenti Milosh Zeman tegishli qonunni imzoladi, deb yozadi Meduza.
Hozirgacha chex tilidagi barcha familiyalar shu shaklda tugardi; bundan tashqari, ushbu qo‘shimchalar chet ellik ayollar haqida gap ketganda ham ishlatiladi: Chexiyada Angela Merkel — Merkelova, Hillari Klinton — Klintonova, Valentina Tereshkova – Tereshkovova deb yuritiladi.
Ushbu qoidani o‘zgartirish zarurligi to‘g‘risidagi munozaralar Chexiyada kamida to‘qsoninchi yillarning oxiridan beri davom etmoqda: ko‘plab feministlar bu qoidani diskriminatsiya deb hisoblagan. Tarixiy jihatdan “ova” — ota yoki erning urug‘iga tegishlilikni bildiruvchi qo‘shimcha. Qonun loyihasi mualliflaridan biri bo‘lgan sobiq adliya vaziri Helena Valkova ham qo‘shimchani diskriminatsiya belgisi deb ataydi.
O‘z navbatida, qonun loyihasining konservativ muxoliflari da’vo qilishicha, tuzatishlar chex an’analariga zarba berishdek gap, bu qo‘shimcha esa uzoq vaqtdan beri “tegishlilik” ma’nosini yo‘qotgan va faqat tashuvchining jinsi haqida tushuncha beradi.
Deputat Mixael Ganovning so‘zlariga ko‘ra, qonun loyihasi nomaqbul, chunki u jinslar o‘rtasida nomutanosiblik hosil qiladi: agar ayollarga familiyadan “ova” qo‘shimchasini olib tashlashga ruxsat berilgan bo‘lsa, unda erkaklarga uni qo‘shishga ruxsat berilishi kerak edi.
Qo‘shimcha chex tilining muhim qismi ekani haqidagi dalillarga Helena Valkova hujjatlarda undan foydalanish faqat 1945-yildan majburiy bo‘lgan, deya javob berdi. Bundan tashqari, amaldagi qoidada shundoq ham bir qator istisnolar mavjud: chet elda doimiy yashovchi Chexiya fuqarolari, chet elliklarning rafiqalari, millati boshqa bo‘lgan Chexiya fuqarolaridan hujjatlarda ushbu qo‘shimchani ishlatish talab qilinmaydi. Tuzatishlar tarafdorlarining so‘zlariga ko‘ra, bu ko‘pchilik chex ayollarini qo‘shimcha diskriminatsiyaga duchor qilgan.
Chexiyalik ba’zi tilshunoslar ham tuzatishlarga qarshi chiqdi. Ularning fikriga ko‘ra, bu chex tilining tuzilishini buzadi, bu yerda “ova” qo‘shimchasi grammatik rodning muhim ko‘rsatkichlaridan biridir. Usiz gap erkak yoki ayol haqida ketayotganini tushunib bo‘lmay qoladi. 2019-yilda o‘tkazilgan so‘rov natijalariga ko‘ra, chexiyalik erkaklar va ayollarning aksariyati qo‘shimchani saqlab qolishni qo‘llab-quvvatlagan, ularning 33 foizi qo‘shimchadan foydalanishni ixtiyoriy tanlash tarafdori, 7 foizi esa “ova”ni umuman olib tashlash kerak, deb hisoblaydi.
Shunga qaramay, ayollarga familiyadagi qo‘shimchani saqlash yoki olib tashlashni tanlashga imkon beradigan tuzatishlar Chexiya parlamentining har ikkala palatasida ham ko‘pchilik ovozni qo‘lga kiritdi. Qabul qilingan boshqa o‘zgarishlar mahalliy hujjatlarni Yevropa Ittifoqi standartlariga moslashtiradi.
Izoh (0)