Чехияда аёлларга ўз фамилияларидаги «ова» қўшимчасидан воз кечишга рухсат берилди. Мамлакат президенти Милош Земан тегишли қонунни имзолади, деб ёзади Meduza.
Ҳозиргача чех тилидаги барча фамилиялар шу шаклда тугарди; бундан ташқари, ушбу қўшимчалар чет эллик аёллар ҳақида гап кетганда ҳам ишлатилади: Чехияда Ангела Меркель — Меркелова, Ҳиллари Клинтон — Клинтонова, Валентина Терешкова – Терешковова деб юритилади.
Ушбу қоидани ўзгартириш зарурлиги тўғрисидаги мунозаралар Чехияда камида тўқсонинчи йилларнинг охиридан бери давом этмоқда: кўплаб феминистлар бу қоидани дискриминация деб ҳисоблаган. Тарихий жиҳатдан «ова» — ота ёки эрнинг уруғига тегишлиликни билдирувчи қўшимча. Қонун лойиҳаси муаллифларидан бири бўлган собиқ адлия вазири Ҳелена Валкова ҳам қўшимчани дискриминация белгиси деб атайди.
Ўз навбатида, қонун лойиҳасининг консерватив мухолифлари даъво қилишича, тузатишлар чех анъаналарига зарба беришдек гап, бу қўшимча эса узоқ вақтдан бери «тегишлилик» маъносини йўқотган ва фақат ташувчининг жинси ҳақида тушунча беради.
Депутат Михаэль Гановнинг сўзларига кўра, қонун лойиҳаси номақбул, чунки у жинслар ўртасида номутаносиблик ҳосил қилади: агар аёлларга фамилиядан «ова» қўшимчасини олиб ташлашга рухсат берилган бўлса, унда эркакларга уни қўшишга рухсат берилиши керак эди.
Қўшимча чех тилининг муҳим қисми экани ҳақидаги далилларга Ҳелена Валкова ҳужжатларда ундан фойдаланиш фақат 1945 йилдан мажбурий бўлган, дея жавоб берди. Бундан ташқари, амалдаги қоидада шундоқ ҳам бир қатор истиснолар мавжуд: чет элда доимий яшовчи Чехия фуқаролари, чет элликларнинг рафиқалари, миллати бошқа бўлган Чехия фуқароларидан ҳужжатларда ушбу қўшимчани ишлатиш талаб қилинмайди. Тузатишлар тарафдорларининг сўзларига кўра, бу кўпчилик чех аёлларини қўшимча дискриминацияга дучор қилган.
Чехиялик баъзи тилшунослар ҳам тузатишларга қарши чиқди. Уларнинг фикрига кўра, бу чех тилининг тузилишини бузади, бу ерда «ова» қўшимчаси грамматик роднинг муҳим кўрсаткичларидан биридир. Усиз гап эркак ёки аёл ҳақида кетаётганини тушуниб бўлмай қолади. 2019 йилда ўтказилган сўров натижаларига кўра, чехиялик эркаклар ва аёлларнинг аксарияти қўшимчани сақлаб қолишни қўллаб-қувватлаган, уларнинг 33 фоизи қўшимчадан фойдаланишни ихтиёрий танлаш тарафдори, 7 фоизи эса «ова»ни умуман олиб ташлаш керак, деб ҳисоблайди.
Шунга қарамай, аёлларга фамилиядаги қўшимчани сақлаш ёки олиб ташлашни танлашга имкон берадиган тузатишлар Чехия парламентининг ҳар иккала палатасида ҳам кўпчилик овозни қўлга киритди. Қабул қилинган бошқа ўзгаришлар маҳаллий ҳужжатларни Европа Иттифоқи стандартларига мослаштиради.
Изоҳ (0)