Pandemiya tufayli bolalarning aqliy rivojlanishi sekinlashdi, Xitoy 22 ta vaksinani sinovdan o‘tkazadi. Koronaxabarlar

Dunyoda koronavirusga chalinganlar soni 185 685 438 kishiga yetdi. Kasallikdan vafot etganlar 4 012 856 kishini tashkil qilmoqda. Virus yuqtirib olish holatlarining ko‘pligi bo‘yicha AQSh (33,7 million), Hindiston (30,7 million), Braziliya (18,9 million), Fransiya (5,8 million) va Rossiya (5,7 million) hamon yetakchilik qilmoqda.

Pandemiya tufayli bolalarning aqliy rivojlanishi sekinlashdi

Karantin va lokdaunlar davrida bolalar to‘rt devor ichida, shuningdek, gadjetlar qarshisida ko‘p vaqt o‘tkaza boshladi, bu esa ularning aqliy rivojlanishiga ta’sir qildi.

Rossiya Ta’lim akademiyasining yangi tadqiqotida ta’kidlanishicha, pandemiya boshlanishidan oldin ham maktabgacha yoshdagi o‘rtacha bola gadjetlar uchun haftasiga 24 soat atrofida vaqt sarflagan. Biroq pandemiya sabab bu ko‘rsatkich oshdi, bolalar ko‘p vaqtini video o‘yinlar o‘ynash, multfilm tomosha qilish va internetda muloqot qilishga sarflay boshladi.

Ta’kidlanishicha, o‘g‘il bolalar video tomosha qilish va o‘yin o‘ynashga bir yarim barobar ko‘proq vaqt sarflamoqda. Tadqiqotchilar shuni aniqladiki, bolalarning atigi 12 foizi gadjetlardan ota-onalari bilan birgalikda foydalanadi, aksariyat bolalar (62 foiz) ushbu qurilmalardan mustaqil foydalanadi, yana 20 foizi akasi yoki opasidan yordam oladi.

Rossiyalik tadqiqotchilar karantin davrida bolalar qanday rivojlanishini kuzatdi. Pandemiya boshlanishidan oldin va boshlanganidan bir yil o‘tgach, olimlar 600 dan ortiq bola bilan tadqiqot o‘tkazdi. Tadqiqotchilar bolalardagi xotira va diqqatning rivojlanishi, diqqatni jamlash, o‘zini tutish va his-tuyg‘ularni boshqarish qobiliyatini kuzatdi. Pandemiyadan bir yil o‘tgach, har bir bolaning rivojlanishini hisoblab, olimlar dinamikaning sezilarli darajada yomonlashganini aniqladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning hissiy va kognitiv rivojlanishi pasayib ketgan.

“Bizning tadqiqotlarimiz uzoq vaqtdan beri davom etmoqda. Biz uni pandemiya paytida ham o‘tkazdik. Pandemiyadan oldin o‘sgan maktabgacha yoshdagi bolalar bilan taqqoslaganda, pandemiyada xuddi shunday besh yoshdan yetti yoshgacha bo‘lgan bolalar xulq-atvorni boshqarish, o‘zini o‘zi nazorat qilish, ba’zi impulslarini jilovlay olish qobiliyatini afsuski pastroq darajada namoyon etmoqda. Umuman olganda, bu rivojlanish sur’ati pasayganini anglatadi”, —dedi Rossiya Ta’lim akademiyasining psixologiya instituti akademigi Aleksandr Veraks.

Bu haqda Xitoy Xalq Respublikasining oziq-ovqat va farmatsevtika bo‘yicha davlat boshqarmasi vakili Yuan Lin ma’lum qildi.  “XXR oziq-ovqat va farmatsevtika davlat boshqarmasi besh xil texnologiya asosida ishlab chiqarilgan 22 ta COVID-19 vaksinasining klinik sinovlarini allaqachon ma’qullagan”, — dedi Yuan Lin Pekindagi matbuot anjumanida.

Ta’kidlanishicha, COVID-19’ga qarshi vaksinalarning to‘rttasini shartli ravishda bozorga chiqarish uchun ruxsat berildi, yana uchtasi mamlakatda favqulodda foydalanish uchun tasdiqlandi.

XXR bosh epidemiologi Chjun Nanshanning so‘zlariga ko‘ra, mamlakatda adenovirusli vektorga asoslangan vaksinalar va nofaol vaksinalar eng tezkor ravishda ishlab chiqilmoqda.

Shuningdek, u tadqiqotlarda qatnashgan ko‘ngillilarni klinik sinovlardan so‘ng kuzatib borish zarurligini ta’kidladi, bu odatda bir yildan ikki yilgacha davom etadi, ammo COVID-19 tarqalish tezligi va ko‘lamini hisobga olgan holda ushbu kasallikka qarshi vaksinalar bozorga odatdagidan tezroq kiradi.

“Bu yo‘qotishlar ko‘pchiligimizga bevosita tanish, ko‘pchilik bu og‘riqni his qilmoqda”, — dedi Guterrish. “Bizni ulg‘aytirgan ota-onalar, bizni ilhomlantirgan o‘g‘il-qizlar, bizdan o‘z dono nasihatlarini ayamaydigan bobo-buvilar, hayotimizni rang-barang qilgan hamkasblar va do‘stlar uchun qayg‘uramiz”.

Guterresh pandemiyaning oxiri hali uzoqligini ta’kidladi: qurbonlarning yarmi joriy yilga to‘g‘ri keldi, umid baxsh etganiga qaramay vaksinatsiya ham juda sekin ilgarilamoqda. Bundan tashqari, virusning tarqalishi qanchalik keng bo‘lsa, yangi va xavfliroq variantlarning paydo bo‘lishi ham shuncha tezlashadi.

“Vaksinatsiyadagi bo‘shliqni bartaraf etish uchun biz tarixdagi eng katta sog‘liqni saqlash loyihasini boshlashimiz kerak”, — dedi Guterresh.

BMT bosh kotibi dunyo rahbarlarini vaksinalar ishlab chiqarishni kamida ikki baravar ko‘paytirish va ularning COVAX platformasi orqali bir tekis tarqatilishini ta’minlash uchun global emlash rejasini ishlab chiqishga chaqirdi.

Guterrishning yozishicha, u vaksina ishlab chiqaruvchi mamlakatlar, Jahon Sog‘liqni Saqlash Tashkiloti, dori-darmonlarni teng taqsimlash uchun kurashayotgan GAVI alyansi va farmatsevtika guruhlari vakillarining shoshilinch ishchi guruhini chaqirishni rejalashtirmoqda. Ular birgalikda emlash rejasi ustida ish boshlashi lozim.

“Hamma emlanmaguncha, barchamiz xavf ostidamiz”, — deya xulosa qildi BMT Bosh kotibi.