Bugun 25-may. O‘zbekistondagi barcha umumta’lim muassasalarida so‘nggi qo‘ng‘iroq chalinadigan, bitiruvchilar qadrdon maktablari, sinfdoshlari bilan xayrlashadigan kun.
Katta hayot ostonasida turgan yigit-qizlar o‘z kelajak yo‘lini to‘g‘ri tanlab olishi uchun kattalarning maslahat va tavsiyalariga ehtiyoj sezadi.
“Daryo” muxbirlari O‘zbekistondagi muvaffaqiyatli tadbirkorlar, taniqli ijodkorlar bilan suhbatlashib, ularning bitiruvchilarga tavsiyalari bilan birga tilaklarini ham yozib oldi.Laziz Adhamov
Toshkent shahridagi 223-maktabning 8-sinfini 31 yil avval tamomlab, texnikumga o‘qishga kirgan
“SAP” savdo direktori va BookCafe biznes loyihalari asoschisi
Qancha muvaffaqiyatli bo‘lsangiz, shuncha foyda keltira olasiz
Men maktabni bitirayotganimda SSSR qulab, odamlar ishsiz, mablag‘siz qoldi. Biz 9-sinfdan boshlab ota-onamizga yordam berish uchun ishlashga majbur bo‘ldik.
Kitoblarni juda yaxshi ko‘rardim. Ham o‘qib, ham ishlab, kechalari uxlamasdan kitob o‘qib chiqardim. Hozir esa hammasi o‘zgargan. Bolalarning ishlashiga hojat yo‘q. Aksariyat ota-onalar bolalarini bemalol boqa oladi. Yana qo‘shimcha mashg‘ulotlarga berib o‘qigin deydi.
Bitiruvchilarga tavsiyam, avvalo, biror sport turi bilan shug‘ullaning. Sababi sport odamga g‘alaba hissiyotini beradi. O‘z ustida ishlash, g‘alabalarga erishish odat bo‘lib qoladi. Eng muhimi, qalbingizni pok tuting. O‘zingizni ruhan tarbiya qiling.
Bu dunyoda muvaffaqiyatga har qanday yo‘l bilan erishsa bo‘ladi. Biroq har nening javobi borligini unutmang. Har bir insonga rizq belgilab qo‘yilgan. 1 million dollar ishlash peshonangizda bo‘lsa, albatta, topasiz. Ammo harom yoki halol yo‘l bilanmi, buni siz tanlaysiz.
Oldingizga uzoq muddatli maqsadlar qo‘ying va bu nafaqat o‘zingiz, balki boshqalar uchun ham manfaatli bo‘lsin. Men mana bu ishni amalga oshirib, odamlarga yordam bermoqchiman, desangiz Xudo o‘zi yetkazaveradi.
Misol uchun, o‘zim ko‘p mamlakatlarga borganimda talabalarning kafega kirib, bepul internetdan foydalanib o‘tirganini ko‘rib, havas qilardim. Qaniydi, men ham o‘zimizda shunday joy ochsam deb niyat qilardim. Vaqt o‘tib Xudo boshqa joydan pul yetkazdi. BookCafe’ni ochdik.
Oliy maqsadi bor odamning hayotida ma’no bo‘ladi. Agar ular noto‘g‘ri maqsadlar qo‘ysa, vaqt o‘tib unga erishishi mumkin, lekin u baxt keltirmaydi. Xotirjamlik bo‘lmaydi. Oliy maqsadlarni qo‘yib, tinmay harakat qilavering. Toki inson qancha muvaffaqiyatli bo‘lsa, boshqalarga shuncha foyda keltira oladi.
Odamning baxti shukr qilishligida. Hech qachon nolimang. Aslida ko‘p narsadan nolisa bo‘ladi. Amerikadayam nolishadi. Yaponiyada ham nolishadi. Ikki xil odam bor: noliydigan va ish qiladigan. Siz ikkinchisi bo‘ling.
Iloji boricha qo‘lingizdan kelgancha, o‘zingizdan tashqari boshqalarga ham yordam bering, yaxshilik qiling. O‘zingizga 10 barobar bo‘lib qaytib keladi. Jamiyatga xizmat qilgan inson ikki dunyosida ham muvaffaqiyatga erishgan bo‘ladi.
Institutga kirolmaslik — bu mag‘lubiyat emas
Bilasizmi, men bolaligimda ingliz tilini o‘rganmaganimdan qattiq afsuslanaman. Agar tilni mukammal bilganimda boshqa davlatlarga ketgan va hozir ko‘p imkoniyatlar qurshovida bo‘lardim. Shuning uchun siz o‘qing va o‘z ustingizda ishlang. Albatta, bu institutga kirish degani emas.
Men ham birinchi yili ham, ikkinchi ham institutga kirolmaganman. Institutga kirolmaslik — bu mag‘lubiyat emas. Ayting-chi, hozir qaysi institut SMM’ga tayyorlaydi? Yoki ingliz tilini bilish uchun “Jahon tillari”ga kirib, to‘rt yil o‘qish kerakmi? Maktabni bitirayotganlar IELTS’dan 7-8 ball olyapti-ku.
Hozirgi zamonda 4 yillik universitetda o‘qishning foydasi yo‘q. Aksincha shuncha vaqt biror kasb ichida yurgan odamning tajriba va mahorati oshadi. Juda o‘zgaruvchan dunyoda bitta kasb bilan cheklanmaslik kerak. Men ITni o‘rgandim, keyin marketolog iqtisodchi ma’lumotini oldim. Undan so‘ng tadbirkorlikka o‘qidim. Bo‘sh vaqtim bo‘lsa yana o‘qiyman.
Doim o‘g‘limga aytaman: “Bir sohani chuqur bilish kerak. Undan tashqari, yana 5-6 hunarga ega bo‘lish kerak”.
So‘nggi maslahatim, kattalarning gapi 100 foiz to‘g‘ri degani emas. O‘zbekistondagi ko‘p urf-odatlar sizga muvaffaqiyat olib kelmaydi. Qalbingizga quloq solib, ish ko‘ring.
Mamlakat kelajagi sizlarning qo‘lingizda. Vaqt o‘tib, barcha lavozimlar, kursilar sizga qoladi. Kelajakda prezident, vazir, hokim ham sizlar bo‘lasizlar, mamlakat taqdiri sizning qo‘lingizda.
Agar sizlar zaif bo‘lsangiz, davlat zaif bo‘ladi. Shuning uchun kuchli bo‘ling, o‘zingizga ishoning, olg‘a yuring.Ibrat Safo
26 yil avval maktabni tamomlagan
BBC jurnalisti
O‘qish va ilm o‘rganish yo‘lini tanlagan bo‘lsangiz, aslo bu yo‘ldan chalg‘imang
Taqdir taqozosi bilan to‘rtta maktabda o‘qiganman. Oxirgisi Toshkent viloyatidagi tumanlardan birida o‘tgan. Qulab tushay deb turgan qishloq maktabida ham bir yildan oshiq vaqt o‘qidim. Hammasida ham hayot men uchun oson kechdi deb aytolmayman – ba’zan yangi bolalarga o‘rganish qiyin bo‘lishi mumkin.
Undan tashqari, qaysi maktabga bormay, a’lochi edim. Bu esa men istamasam-da, meni ko‘pchilikdan ajratib turardi. Balki, shu boshqa bolalarga yoqmagandir. Yaxshi o‘qish men uchun qandaydir oliy maqsad emas edi aslida – shunchaki oilada akam va opalarim yaxshi o‘qiganigami yo ota-onamiz har doim kitoblar olib berib, bizni o‘qishga undaganigami, baholarim a’lo bo‘lgan. Ko‘proq gumanitar fanlarga qiziqqanim, chet tillarini yaxshi ko‘rganim uchun direktorimiz bizning sinfni atayin meni o‘ylab, ingliz tiliga ixtisoslashgan sinfga aylantirganlar.
Bitirayotgan yillarim o‘zgarishlar davri edi – endi mustaqil bo‘lgandik, G‘arb madaniyati, filmlari va musiqasi bolalarga yoqib tushgandi, shu sabab ingliz tiliga zo‘r berib o‘qidim. Uyimizda har doim xalqaro siyosat va dunyo hodisalari muhokama qilingani sababdir, o‘zga yurtlarga safar qilish eng katta orzumga aylangandi. Yuqori sinflarda ikki marta ACCELS yo‘nalishi orqali Amerika maktabida o‘qish uchun testlar topshirdim. Barcha bosqichlardan o‘tdim, lekin suhbatga kelganda tortinchoqligim amerikalik mezbonlarga to‘g‘ri kelmagan va ortda qolganman. Juda xafa bo‘lgandim, Amerika tushlarimga kirib chiqardi!
Bitirayotganimda qanday bo‘lmasin menga dunyoni ko‘rishga imkon beradigan kasbni tanlashga qaror qildim va Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universitetiga topshirdim. U vaqtlar repetitor degan odamlar tumanlarda yo‘q edi — testlarga o‘zim shu qadar qattiq tayyorlandimki, kechalari uxlamay, hatto ko‘zimga nimalardir ko‘rina boshlagach, onam domlaga olib borib o‘qitib qo‘yganlar. Toshkentdagi bozordan menga opam olib bergan TOEFL testlari kitobi va ingliz tili lug‘ati varaqlayverganimdan titilib ketgandi. Xayriyat, shuncha tayyorlanganim ish berib, universitetning Xalqaro aloqalar fakultetiga o‘z kuchim bilan o‘qishga kirdim.
Yana o‘quvchi bo‘lib qolishni tasavvur qilishim qiyin... To‘g‘rirog‘i, buni istamagan bo‘lardim. Bitiruvchilarni hozir juda yaxshi tushunaman – bugun oson emas, kontrakt to‘lovlari, yashash xarajatlari bor, undan tashqari oliy ta’lim dargohlarida hammaga ham o‘rin yetarli emas. Bu mustaqil hayotni boshlash, albatta, juda hayajonli davr. O‘smir yelkangizda ulkan mas’uliyat paydo bo‘ladi. Lekin o‘qish va ilm o‘rganish yo‘lini tanlagan bo‘lsangiz, aslo bu yo‘ldan chalg‘imang. Aslida hozir bizning davr, ya’ni 1995-yil bilan solishtirganda, turli xalqaro grantlar va imkoniyatlar ancha-muncha ko‘proq.
Shunday ekan o‘z ustingizda ishlab, internet va kutubxonalarda yaxshilab izlanib, o‘zingizga keragini toping. Chet tillariga ko‘proq e’tibor berishni tavsiya qilaman, chunki, qaysi mutaxassislikni tanlamang, shu mutaxassislikka oid ko‘plab adabiyotlarni topib o‘qishingiz osonroq kechadi. Barchangizga chin dildan omad tilayman.Zamira Rahmonova
Turkmanistonning Ashxobod shahridagi 27-sonli gimnaziya-maktabini 18 yil avval bitirgan
Tadbirkor
Barchasini intilish va qat’iyat hal qiladi
Maktabda qanday baholarga o‘qiganingiz hayotda hech qanday ahamiyat kasb etmaydi. Barchasini intilish va qat’iyat hal qiladi. Xatolaringiz uchun o‘zingizni koyimang. Axir aynan ular sizni muvaffaqiyatga eltadi.
Daraxt unishi uchun urug‘ni yerga ekish, sharbat olish uchun mevani siqish, taomning ta’mi betakror chiqishi uchun esa masalliqlarni aralashtirish kerak.
Shunday ekan, agar o‘zingizni muammolarga ko‘milib qolgan, ruhan tushkun yoki sarosimada his etsangiz, shuni bilingki, bu hali yakun emas. Bu qandaydir muhim va ahamiyatli bir yo‘lning boshlanishidir.
Doim o‘zingizga “rahmat” deb turing. Siz bu dunyoda boshdan oxir o‘zingiz bilan bo‘ladigan yakka-yu yagona insonsiz. Shunday ekan o‘zingizni asrang.
Katta, mashaqqatli, adolatsiz, ammo behad bir qiziqarli hayotda sizga faqat va faqat omadlar yor bo‘lsin.Muhiddin Ali
Toshkentdagi 192-maktabni 16 yil avval bitirgan
Fotosuratchi
Bugungi chalinayotgan qo‘ng‘iroq so‘nggisi emas, aksincha birinchisi
Erta bolalik xotiralarim orasida maktabga gul ko‘tarib ketayotgan holatim juda ham yorqin esimda qolgan. Chunki maktabga chiqishni kutib, kun sanaganman. Bir kun qolganda esa ko‘zga uyqu ham kelmagan.
Meni maktabga, bilimlar dunyosiga muhabbatli qilib tarbiyalagan, ilk savodimni chiqargan ustozim Muhabbat opa Habibullayevadan doimo minnatdorman. Ota-onalarimiz ham pedagoglarga o‘z farzandlarini ishonib topshirishgan, ularning barcha dakki va ko‘rsatmalariga so‘zsiz bo‘ysunganlar. Shuning uchun bo‘lsa kerak, kitobdagi bilimdan tashqari tarbiyaviy masalalarda ham chinakam jonkuyar bo‘lgan ustozimiz.
Sochi haddan ziyoda o‘sib ketganlarni tramvay izi qilib qaychilab qo‘yganlar, ertasigayoq soch olinib kelinganda bu ish to‘g‘ri bo‘lganini hamma yaxshi tushungan. Agar bu holat shu kecha-kunduzda bo‘lsa, tasavvur qila olmayman, qanday katta shov-shuv ko‘tarilgan bo‘lar edi. Ustozim husnixatimiz go‘zal bo‘lishi uchun majburiy tarzda siyohli ruchkada yozdirganlar va bu o‘z natijasini bergan. Muallimlarning faqatgina rasmiy o‘quv dasturidan tashqari, shaxsiy ish uslublari bo‘lganki, bunda biz olgan bilimlarimizni mantiq ilmi, mehr tuyg‘ulari orqali hayotimiz davomida qanday qo‘llay olishimizga chiroyli ko‘rsatmalar tushuntirilgan.
Yuqori sinflarda ham namunali o‘qishdan tashqari maktab hayotida eng faol o‘quvchilardan bo‘lganman. O‘sha paytda “Kamolot” sardori sifatida butun Shayxontohur tumani maktablarining yetakchilariga bosh bo‘lganman. Bizning maktabdagi tashkilot faoliyatida do‘stlarimiz bilan qilgan harakatimiz orqali tuman va shahardagi eng namunalilardan sanalgan. Buning uchun ba’zida maktab rahbariyati yoki ba’zi ustozlarimizdan rag‘bat o‘laroq juda ham yaxshi munosabat qozonar edik. Fanlar ichida eng yaxshi o‘zlashtirgan fanim — geografiya. Ustozim Hilola Nekqadambayevaning qattiqqo‘lligi sabab fanni juda ham yaxshi o‘zlashtirganman. Hali-hali davlat bayroqlari, poytaxtlar haqida uzoq suhbatlasha olaman. Bu bilimlar, ayniqsa, chet elda tahsil olganimda juda asqatgan. Agar maktab davriga qaytib qolish imkoniyati bo‘lganda rus tili darsini hech ham qoldirmagan bo‘lardim.
Ota-onam menga hech qachon darsni sababli ham, sababsiz ham qoldirishimga yo‘l qo‘yishmasdi. Shuning uchun bo‘lsa kerak hozir ham shaxsiy yoki xizmat munosabatlariga juda qat’iy qoidalar asosida yondashaman. Insonning shaxsiy tamoyili, dunyoqarashi va xarakteri shakllanadigan davr bu maktabdagi tahsil vaqti ekan, bu kabi fazilatlarni o‘quvchida to‘g‘ri shakllanishiga atrofdagi barcha birdek mas’ul bo‘lishi kerak.
O‘quvchini katta hayot ostonasi sari odimlashida ota-ona hamda muallimlar kundalik bilim olish harakatlarining o‘zinigina nazorat qilmay, ularni kelajak uchun katta va xayrli maqsadlar rejalashga o‘rgatishlari kerak. O‘quvchining maqsadi maktabni bitirish bo‘lib qolmasligi lozim. U yorqin kelajakda o‘z orzulariga to‘laqonli egalik qilishi uchun maktab davri boshlang‘ich qadam ekanini tushunishi muhim.
Kelajak uchun qilingan orzularimizni aniq, konkret detallar bilan chizib olishimiz kerak. Bugungi kunda erishayotgan ko‘plab yutuqlarim maktab davrida qilgan beg‘ubor niyatlarim ro‘yobi ekanini his qilar ekanman, nima uchun o‘sha davrda yana ham ko‘proq va konkretroq niyatlar qilib olmaganimga afsuslanaman.
Bugungi chalinayotgan qo‘ng‘iroq so‘nggisi emas, aksincha birinchisi. Maktab davrida olgan bilim, xotira hamda tajribalarni ish berishiga berilgan start qo‘ng‘irog‘i. Uning jarangi sizni doimo yaxshi ishlar uchun ilhomlantirsin, aziz uka-singillarim.
Mualliflar: Xonzodabegim A’zamova va Madina Nurman
Muharrir: Dilshod Sharipov
Izoh (0)