1585-yil uzoq vaqt davom etgan kurashdan keyin mustaqillikka erishgan Niderlandiya bugun dunyoning eng baxtli odamlari yashaydigan davlatlar reytingida 6-o‘rinda turadi. Xo‘sh, bir zamonlar mustamlakachilik tuzumida yashagan davlat bu darajaga qanday erishdi. Bugun “Daryo” shu haqida hikoya qiladi.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining ma’lumotlariga asoslanib shuni aytish mumkinki, Niderlandiya aholisining umumiy soni 2020-yil avgustida 17 milliondan ortiq kishini tashkil etdi. Mamlakatning umumiy yer maydoni 33720 kvadrat kilometrdan iboratligini hisobga olsak, bu har bir kvadrat kilometrga 508 kishi to‘g‘ri keladi demakdir. Ushbu ko‘rsatkichlar bugun Niderlandiyani Yevropa Ittifoqidagi va umuman, dunyodagi aholisi eng zich joylashgan mamlakatlardan biriga aylantiradi.
2020-yilgi ko‘rsatkichlar Niderlandiyani dunyodagi eng baxtli oltinchi mamlakat sifatida e’tirof etadi. Har yili o‘tkaziladigan tadqiqotlarda sog‘lom umr ko‘rish, erkinlik, ishonch, korrupsiya va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kabi omillarni hisobga olgan holda 156 mamlakatning reytingi berib boriladi va Niderlandiya bir necha yillardan beri bu reytingda peshqadamlar safida bormoqda.
Niderlandiyaning bu darajaga erishishi uning aholisi bilan ham bevosita bog‘liq bo‘lsa ajab emas. Niderlandiyaliklar dunyodagi eng sog‘lom odamlardir. Ular sog‘lom ovqatlanish bo‘yicha reytinglarda birinchi o‘rinda turadilar. Niderlandiyaning dunyodagi ikkinchi yirik sabzavot eksportchisi ekanligini hisobga olsak, bu mantiqqa ancha to‘g‘ri keladi. Bundan tashqari niderlandiyaliklar jismoniy jihatdan eng faol Yevropa xalqlaridir. Buni tasdiqlovchi fakt sifatida shuni aytish mumkinki, mamlakatda 17 million aholi istiqomat qilgani holda bu yerda 22 milliondan ortiq velosiped bor.
Niderlandiya dunyoning eng boy davlatlardan biridir. Xalqaro valyuta jamg‘armasi va Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, mamlakat dunyoning eng boy mamlakatlari 20 taligidan joy olgan. Mamlakat ko‘pincha sayyoramizdagi eng demokratik, erkin va liberal mamlakat sifatida tavsiflanadi va inson huquqlarini himoya qilish mamlakatda ustuvor ahamiyatga ega. Niderlandiya bolalar uchun ham dunyodagi eng yaxshi makon deya e’tirof etilgan.
Keling, Niderlandiya nega dunyoning eng boy mamlakatlaridan biri degan savolga birgalikda javob izlaymiz.
Niderlandiya iqtisodiyoti uchun muhim hisoblangan Rotterdam porti dunyodagi eng yirik va eng gavjum portlardan biridir. U nafaqat Niderlandiya, balki butun Yevropada tovar va xomashyo eksporti va importida juda muhim rol o‘ynaydi. Port Niderlandiyada joylashgan bo‘lsa-da, Germaniya iqtisodiyotida o‘ta muhim o‘rin tutganligi sababli uni ko‘pincha “eng katta nemis porti” deb atashadi. Darhaqiqat, Germaniyaning yuqori darajada rivojlangan sanoatini qo‘llab-quvvatlash uchun zarur bo‘lgan xomashyoning ko‘p qismi Rotterdam porti orqali keladi. Port sayyoradagi eng katta kemalarga xizmat ko‘rsatishga ham qodirdir. U Niderlandiya iqtisodiyotiga har yili yuz million yevroni tashkil etadigan to‘g‘ridan-to‘g‘ri daromad keltiradi. Ammo bu port mamlakat keltiradigan foydaning bir qismi xolos. Uning afzalliklaridan yana biri shuki, eng katta port shaharlardan biriga ega bo‘lish Niderlandiyani chet el investitsiyalari uchun juda jozibali hududga aylantiradi.
Niderlandiya qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilish bo‘yicha dunyoda AQSHdan keyingi ikkinchi o‘rinda turadi va u sayyoramizdagi eng rivojlangan oziq-ovqat sanoatiga ega. Juda katta bo‘lmagan hududdan iboratligiga qaramay u qishloq xo‘jaligida haqiqiy gigant hisoblanadi. Niderlandiyaliklar ko‘pincha o‘z mamlakatlarini kichik, ammo har bir kvadrat metri oltinga teng deb hazillashadilar.
Niderlandiya sabzavot (pomidor, bodring va boshqalar), mevalar (olma, nok va boshqalar), sut mahsulotlari (mahalliy pishloqlar dunyodagi eng mashhurlaridan hisoblanadi) va gullarni (asosan lolalar) dunyo miqyosida ishlab chiqaradilar. Mamlakat o‘zining yuqori sifatli shokolad va kolbasa mahsulotlari bilan mashhur.
Yana bir taraqqiyot omili sifatida shuni ko‘rsatish mumkinki, Niderlandiya tibbiyot, ta’lim, yangi texnologiyalarni ishlab chiqarish, ekologiya, qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash va boshqa sohalarga katta miqdorda sarmoya kiritadi.
Niderlandiyaning Eyndxoven shahri qit’adagi eng innovatsion va istiqbolli hudud hisoblanadi.
Niderlandiya sanoatining eng oqsoq jihatlaridan biri uning resurslar jihatidan kambag‘alligidir. Ammo zarur bo‘lgan deyarli barcha xomashyolarni chetdan olib kirishga majbur bo‘lsa ham, mamlakatda yuqori darajada rivojlangan sanoat mavjud. Mamlakat arzon resurslarni import qiladi va chet elga yuqori sifatli tayyor mahsulotlarni eksport qiladi.
Mamlakat texnologiya va elektronika sohasida dunyoda yetakchilar qatoriga kiradi. Bu yerda texnologiyalar giganti hisoblangan “Phillips” va sport avtomobili “Spyker Cars”ning shtab-kvartirasi joylashgan. Besh asrlik jadal iqtisodiy rivojlanishdan so‘ng bugun Niderlandiya xizmat ko‘rsatish sohasida dunyodagi yetakchi davlatlardan biriga aylandi.
Niderlandiyada turizm yuqori darajada rivojlangan. Mamlakat Yevropaning eng ko‘p sayyohlar tashrif buyuradigan joylaridan biri bo‘lib, uning eng katta diqqatga sazovor shahri Amsterdam shahridir. Shahar dunyodagi eng ko‘p muzeylar joylashgan manzil sifatida tanilgan. Statistik ma’lumotlarga qaraganda mamlakatga har yili to‘rt yarim milliondan ziyod sayyoh tashrif buyuradi.
Niderlandiya taraqqiyotining yana bir omili sifatida shuni e’tirof etish mumkinki, bu yerda bolalar yoshligidan tadbirkorlik ruhida tarbiyalanadi. Biz yuqori texnologiyalar davrida yashayapmiz va Niderlandiya aholisi ushbu imkoniyatdan muvaffaqiyatli foydalana oldi – bugungi kunda mamlakatdagi boshlang‘ich biznesning aksariyati internetda.
Mamlakat aholisi mukammal darajada ta’lim olish imkoniyatiga ega. Niderlandiya kichik mamlakat bo‘lsa-da, bu yerda dunyodagi eng yaxshi universitetlar mavjud.
Mamlakat iqtisodiy rivojlanishining yana bir muhim omili shuki, mamlakatni faqat boy va qudratli davlatlar o‘rab olgan. Niderlandiya Belgiya, Germaniya, Lyuksemburg, Fransiya, Buyuk Britaniya va Daniya kabi boy davlatlar bilan qo‘shni hisoblanadi. U, shubhasiz, dunyodagi eng yaxshi infratuzilmaga ega o‘nta mamlakat qatoriga kiradi va ko‘pincha Janubiy Koreya bilan taqqoslanadi. Mamlakatdagi avtomobil yo‘llari, zamonaviy aeroportlar va dengiz portlarining mukammal tarmog‘i dunyoning deyarli barcha mamlakatlariga soya solishi mumkin.
Niderlandiya eng aqlli va muvozanatli immigratsiya siyosatiga ega mamlakatdir. Bu yerga doimiy kirib keluvchi aqlli immigrantlar uning taraqqiyotida muhim o‘rin tutadi.
Xulosa qiladigan bo‘lsak, Niderlandiyani aqlli siyosat va aqlli odamlar dunyoning eng baxtli, eng rivojlangan davlatlaridan biri qatoriga olib chiqdi va bu borada undan o‘rnak olsa, arziydi.
Dilbar Ismatullayeva tayyorladi.
Izoh (0)