“O‘quvchilarning aksenti qattiq sezilyapti”. Sherzod Shermatov bolalarga til o‘rgatish bo‘yicha mavjud imkoniyatlardan foydalanishga chaqirdi

O‘zbekiston xalq ta’limi vaziri Sherzod Shermatov o‘zining Telegram’dagi kanali orqali ota-onalar va o‘qituvchilarga murojaat qilib, bolalarni til o‘rganish bo‘yicha mavjud imkoniyatlardan foydalanishga undashga chaqirdi.

Vazirning yozishicha, yoshligida ingliz tilini o‘rganayotganida eng katta muammo asl ingliz tilida so‘zlovchining (native speaker) nutqini topish bo‘lgan.

Tanish-bilishlardan ancha qidirib bitta kasseta topsak, qanday xursand bo‘lib, rosa eshitib o‘rganar edik. Shuncha qiynalib bo‘lsa ham, repetitorsiz TOEFL topshirib, AQShda o‘qish imkoniyatiga ega bo‘lgandik.

Hozirgi yoshlarda til o‘rganish uchun imkoniyatlar juda ko‘p. Lekin joylardagi yuqori sinf o‘quvchilari bilan suhbatlashganimda, ular bunday imkoniyatlardan yetarlicha foydalanmayotgani bilinib qolmoqda. Ular bilan muloqot paytida nafaqat ingliz tilida so‘zlashishga qiynalishayotgani, balki mahalliy aksenti ham qattiq sezilyapti.

Online-maktab televizion kanallarida yoshlarimiz ingliz tilini o‘rganishlari uchun amerikalik hamkorlarimiz hamda UNODC tomonidan ingliz tilidagi multfilmlar taqdim etilgan. Ularni bemalol darsdan keyin va dam olish kunlari farzandlarimiz tomosha qilib o‘rganishlari mumkin.

Undan tashqari, ingliz tili darslari aynan amerikalik o‘qituvchi tomonidan o‘tilishini boshladik. Hozircha bir o‘qituvchi darslarni qisman o‘tmoqda. Yanvar oyida O‘zbekistonga AQShdan qator o‘qituvchilar yetib kelishadi va 1—11-sinflarning barchasiga ingliz tili televizion darslari native speaker tomonidan olib boriladi.

Bu darslarni nafaqat o‘quvchilarimiz, balki o‘qituvchilarimiz ham tomosha qilishsa, ularga ham o‘z talaffuzlarini to‘g‘ri shakllantirishi uchun foydali bo‘ladi. Ular o‘qigan universitetlarida ham native speaker bo‘lmagan, shuning uchun ularning ko‘pchiligida ham mahalliy aksent shakllangan.

Televizion darslar jadvallari bizning Telegram kanallarimizda muntazam e’lon qilib borilmoqda.

Interneti bor oilalarda esa yoshlarimizni vaqtini bekor o‘tkazmasdan, ko‘proq ingliz tilini o‘rganishga sarflashiga undasak, juda katta imkoniyatlar bor. Masalan, katta qizim maktabida 10-sinfni tugatib, yozgi ta’til paytida uy ishlari bilan band paytida ham TED talks seriyalarini eshitib yurib, IELTS Listening qismidan 9 olgan edi.

Albatta, internet uchun infratuzilma kerak, trafik ham ketadi. Lekin onlayn-maktab televizion kanallarini respublikamizning deyarli barcha hududlarida bepul ko‘rish imkoniyati mavjud.

Shu sababli, hurmatli ota-onalarimiz va o‘qituvchilarimizdan farzandlarimizni ushbu televizion kanallarimiz orqali efirga uzatilayotgan ingliz tilidagi multfilmlarni hamda amerikalik asl ingliz tilida so‘zlovchilarning darslarini qo‘shimcha mashg‘ulot sifatida kuzatib borishiga undashlarini so‘raymiz! Eslatib o‘taman, native speaker ko‘pgina qimmat xususiy maktablarda va tayyorlov markazlarida ham yo‘q.

Ingliz tilini bilgan maktab bitiruvchisining kelgusida muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlari til bilmaydigan tengdoshlarinikiga nisbatan ancha yuqori bo‘ladi. O‘zbekistonda xorijiy korxonalarda yoki xalqaro tashkilotlarda ishlaydimi, turizm va xizmat ko‘rsatish sohasida ishlaydimi, albatta, ingliz tilini bilgan xodimning oyligi yuqoriroq bo‘ladi. Chet elga ishga yoki sayohatga ketsa ham ingliz tilini bilsa, imkoniyatlari yanada kengroq ochiladi. Ingliz tilini yaxshi bilgan o‘qituvchilar esa davlat budjetidan 30 foiz ustama haqi olishi bilan birgalikda, repetitorlik orqali qo‘shimcha daromad olish imkoniyatiga ham ega bo‘ladi.

Oddiy misol, AQShda biron-bir katta kompaniyaning mijozlariga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha telefon nomeriga murojaat qilinsa, odatda hindcha aksentida javob berishadi, chunki bunday qo‘ng‘iroqlar to‘g‘ri Hindistondagi call-sentrga yuboriladi. Bizda amerikalik iste’molchilar uchun ortiqcha aksentsiz gapiradigan mutaxassislar ko‘proq bo‘lsa, kelgusida AQSh kompaniyalari xizmatlarini O‘zbekistonga autsors qilish imkoniyatlari ham kengayadi. Shunga ingliz tilida ravon so‘zlashadigan bitiruvchilar oliy ta’limga kira olmasa yoki dasturchilikni o‘rgana olmasa, juda bo‘lmasa, internet orqali call-sentr xizmatlarini ko‘rsatishi va oila ro‘zg‘ori uchun qo‘shimcha daromad topishi mumkin bo‘ladi.

Hozirning o‘zida minglab yoshlarimiz ingliz tilini bilgani uchun O‘zbekistonda oilasi bag‘rida yashab, internet orqali xorijiy kompaniyalarga turli xizmatlar ko‘rsatib, mahalliy bozorga ko‘rsatilgan xizmatlardan ko‘ra yaxshiroq daromad topmoqda.

Sherzod Shermatov, xalq ta’limi vaziri