Moldovadan Rossiya qo‘shinlarini olib chiqib ketish haqidagi gap tinchlikparvarlarga, shuningdek, Pridnestrovyeda o‘q-dorilar omborlarini qo‘riqlayotganlarga tegishli. Bu haqda Moldovaning saylangan prezidenti Mayya Sandu “RBK” telekanaliga bergan intervyusida aytib o‘tdi.
“Rossiya tomonining aytishicha, Rossiya qo‘shinlarining tezkor guruhi (RQTG) bu yerda o‘q-dorilar omborlarini qo‘riqlamoqda. Lekin RQTG bo‘yicha va qurol-yarog‘lar omborlari bo‘yicha hech qanday ikki tomonlama kelishuvlar yo‘q, — dedi Sandu. — U yerda qurol-yarog‘lar omborlarining bo‘lishi biz uchun katta muammo. Bu xavfli. Bu qurol-yarog‘larni chiqarib ketish kerak. RQTGni ham chiqarib ketish kerak. Moldova tomoni har doim, har qanday hukumat va har qanday prezident davrida buni aytib kelgan. Hatto janob Shoygu ham o‘tgan yili bu fikrga qo‘shilishini — bu o‘q-dorilarni chiqarib ketish yoki utilizatsiya qilish kerakligini aytgan edi. Ya’ni Moskvadagilar ham buning muammo ekanligiga qo‘shiladi”.
Saylangan prezidentning qo‘shimcha qilishicha, gap sobiq ittifoq parchalanganidan keyin qolib ketgan o‘q-dori omborlari haqida bormoqda. Uning so‘zlariga ko‘ra, Kolbasna qishlog‘ida 20 ming tonnadan ziyod o‘q-dori saqlanadi. Ularni 13 962-sonli qismning mingga yaqin vakillari qo‘riqlaydi.
Sandu Rossiya tinchlikparvarlariga kelganda, Moldova ular o‘rnida YeXHT vakillarini ko‘rishni xohlashini bildirdi. “Tinchlikparvarlar bo‘yicha 1992-yilgi kelishuv bor. Bizning fikrimizcha, hozir hududimizda harbiy harakatlarning qayta boshlanishi xavfi yo‘q. O‘ylaymizki, bu missiyani noharbiy kuzatuvchilar missiyasiga aylantirish kerak, u YeXHT huzurida bo‘lishi kerak. Bu pozitsiyani Moldova tomoni ko‘p yillardan beri ilgari surib kelmoqda”, — dedi Moldovaning saylangan prezidenti.
Sanduning fikricha, Pridnestrovyeda Qorabog‘ voqeasi takrorlanishi xavfi yo‘q. “Nizoni hal qilish faqat tinch yo‘l bilan amalga oshirilishi kerak. Ya’ni biz faqat tinch diplomatik usullarni topishimiz kerak. U yerda harbiy harakatlar qayta boshlanishi bo‘yicha hech qanday xavf va bundan darak beruvchi hech qanday belgi yo‘q. Va shu narsa bu nizoni postsovet makonidagi boshqa nizolardan ajratib turadi. Bizning holatimizda etnik yoki diniy ziddiyatlar yo‘q. Rus tilida so‘zlashuvchilar haqida gapiradigan bo‘lsak, Kishinyovning rus tilli aholisi butun Pridnestrovyedagidan ham ko‘proqdir”, — deya ta’kidladi Sandu.
Moldovaning saylangan prezidenti qo‘shimcha qilishicha, “nizoni hal qilishda Moldovaning suvereniteti va hududiy daxlsizligiga hurmat saqlanishi kerak”. Aynan shu prinsipga, Sanduning fikricha, Rossiya tomoni ham rioya qiladi.
“Odamlar orasida hech qanday muammo yo‘q. Odamlar bir-birining uyiga boradi. Albatta, koronavirus sababli qiyinchiliklar bor, lekin bu odamlar darajasidagi nizo emas. Bu yana elitalar darajasidagi ziddiyatdir”, — dedi Sandu.
Keyinroq Rossiya prezidentining matbuot kotibi Dmitriy Peskov Mayya Sandu Pridnestrovyedagi Rossiya tinchlikparvarlarini YeXHTning noharbiy kuzatuv missiyasiga almashtirish g‘oyasini Moskva bilan oldin muhokama qilmaganini aytdi. “Ushbu mavzu bo‘yicha dastlabki muhokamalar bo‘lmadi”, — dedi Peskov.
Prezident vakilining ta’kidlashicha, Moskva bu borada Moldova yangi rahbariyatining muvozanatlashgan siyosatiga umid qiladi.
“Rossiya juda muhim funksiyalarni bajarmoqda va shubhasiz, xalqaro huquqqa tayanadigan qandaydir status-kvoning o‘zgartirilishi, albatta, jiddiy beqarorlikka olib kelishi mumkin. Shuning uchun biz bularning barchasi muhokama qilinishiga va bu borada hech qanday keskin xatti-harakatlar qilinmasligiga umid bildiramiz”, — deya aniqlik kiritdi u.
Peskovning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya Moldovaning amaldagi prezidenti Igor Dodon bilan muloqotni davom ettirmoqda. “Albatta, bizning ikki tomonlama aloqalarimiz borasida yanada muvozanatlashgan yondashuvga ehtiyoj katta ekanligini hisobga olyapmiz. Dodon bilan muloqot hozir ham davom etmoqda, ammo u bu borada ancha konstruktivroq edi. Biz bu konstruktivlik davom etishiga va bu borada muayyan izchillik bo‘lishiga ham umid qilamiz”, — deya xulosa qildi u.
Moldovaning saylangan prezidenti Mayya Sandu Pridnestrovyedagi vaziyatni tartibga solish uchun hududdan rossiyalik tinchlikparvarlarni chiqarish zarurligi haqida 20-noyabr kuni aytib o‘tgan edi. “Moldovaning federallashuviga qarshiman, Dodon va uning partiyasi taklif qilgan variantlarga rozi emasman. Sababi garchi ular federallashuv haqida aniq taklif bildirmagan bo‘lsa ham bu haqda gapirgan. Nizoni hal etishning eng to‘g‘ri formatini topishimizga ishonaman. Unda rossiyalik tinchlikparvarlarning hududdan to‘liq chiqarilishi ham ko‘zda tutilishi zarur. Biz bu haqda har doim gapirganmiz va bundan keyin ham gapiraveramiz”, — degan Sandu “Yevropeyskaya pravda” nashriga bergan intervyusida. Shuningdek, Sandu hududdagi vaziyatni barqarorlashtirish yuzasidan aniq format hanuzgacha ishlab chiqilmaganligini ham alohida ta’kidlagan.
Pridnestrovyedagi ijtimoiy-siyosiy nizo 1989-yildayoq boshlanib, Moldova sobiq ittifoq tarkibidan chiqqanidan keyin kuchaydi. Mahalliy aholi (ularning katta qismini ruslar va ukrainlar tashkil qilgan) mustaqillikni va Moldovadan ajralib chiqishni talab qilgan. 1992-yilda nizo Moldova va Pridnestrovye qurolli kuchlari o‘rtasidagi to‘qnashuvlarga aylanib ketdi. Janglar bir necha oy davom etib, 1992-yil yozida, Moldova va Rossiya prezidentlari nizoni tinch yo‘l bilan tartibga solish haqida kelishuv imzolaganidan keyin to‘xtatildi. O‘sha yilning avgustida mintaqaga Rossiya tinchlikparvarlari kiritildi.
2018-yil yozida BMT Bosh assambleyasi Pridnestrovyedan Rossiya tinchlikparvarlarini olib chiqish haqida rezolyutsiya qabul qildi. Rossiya TIV bu qarorni gij-gijlovchi deb atadi. Tan olinmagan Pridnestrovye Moldova Respublikasi, o‘z navbatida, respublikadan Rossiya harbiylarini chiqarishdan bosh tortdi.
Mayya Sandu 15-noyabrda prezidentlik saylovlarining ikkinchi turida 57,72 foiz ovoz olgan, amaldagi prezident Igor Dodon esa 42,28 foiz ovoz to‘plagan. Saylovoldi kampaniya vaqtida Sandu Yevropa Ittifoqi siyosatini joriy etishni taklif qilgandi.
Moldovada prezidentlik saylovlarining birinchi turi 2020-yil 1-noyabr kuni bo‘lib o‘tgan. Unda Dodon 32,74 foiz natija bilan Sandudan ortda qolgan edi (unda 35,96 foiz ovoz).
Moldovada prezidentlik saylovlarini o‘tkazish 2019-yilning iyunida respublikaning Konstitutsiyaviy sudi Dodonni deputatlar so‘rovi bo‘yicha lavozimidan chetlashtirgach belgilangan edi. Bu 2016-yili Dodon prezident etib saylanganidan buyon oltinchi marotaba chetlashtirish hisoblanadi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin 16-noyabrda Mayya Sanduni Moldova prezidenti saylovlaridagi g‘alabasi bilan tabriklagan.
Izoh (0)