Birlashgan Arab Amirliklari hukumati 7-noyabr kuni qonunchilikdagi katta o‘zgarishlar haqida e’lon qildi, uning doirasida mamlakatda erkaklarga ayolning xiyonat, buzuqilik ayblovi yoki oilasini sharmanda qilgani uchun uning qarindoshlari yoki eri tomonidan o‘ldirilishi — “or-nomus qotilligi”ga yo‘l qo‘yilgan norma bekor qilinadi. “RBK” suhbatlashgan rossiyalik ekspertlar buni Yaqin Sharqdagi arab mamlakatlari jamiyatida ancha vaqt oldin boshlangan o‘zgarishlar bilan bog‘ladi.
Rossiya Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti Arab va islom tadqiqotlari markazining yetakchi ilmiy xodimi Boris Dolgov BAA qonunchiligidagi o‘zgarishlarni arab-musulmon mamlakati uchun ancha radikal deb atadi.
“Bu yerda, avvalambor, BAA Saudiya Arabistoni va Qatardan farqli o‘laroq Hamdo‘stlikning mintaqaviy tashkiloti mamlakatlari orasida eng g‘arblashganigini aytish kerak. Qonunchilikdagi o‘zgarishlar mamlakatdagi g‘arblashtirish siyosati bilan bog‘liq, ammo shuni aytish kerakki, bu musulmonlar jamoasida e’tiroz keltirib chiqarishi mumkin”, — dedi Dolgov.
Milliy tadqiqot universiteti iqtisodiyot maktabi Sharqshunoslik fakulteti Jahon iqtisodiyoti va jahon siyosati fakulteti katta o‘qituvchisi Andrey Chuprigin “RBK” bilan suhbatda BAA hozirda “Yevropa bilan yaqinlashish trayektoriyasida” borayotganini, qonunchilikning liberallashuvini shu bilan izohlash mumkinligini bildirgan.
“Bu bir qator holatlar bilan bog‘liq: iqtisodiy jihatdan afzal, chunki Yevropa bilan madaniy va iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash yo‘li uzoq vaqtdan beri ancha muvaffaqiyatli davom etib kelmoqda. To‘liq hamkorlikka BAA qonunchiligida mavjud ma’naviy-axloqiy masalalarga diniy yondashish bilan bog‘liq muayyan cheklovlar to‘sqinlik qilmoqda. Ehtimol, hukmron oila bunga qaratilgan ayrim masalalarni yumshatishni boshlaydigan vaqt keldi”, — deydi u.
Ekspertning ta’kidlashicha, bu shuningdek, Salmon ibn Abdulaziz Al Saud Saudiya Arabistoni hokimiyat tepasiga kelgan 2015-yilda ko‘zda tutilgan Fors ko‘rfazi mamlakatlaridagi ijtimoiy makondagi o‘zgarishlarning umumiy tendensiyasi bilan bog‘liq.
“Birlashgan Arab Amirliklari va Saudiya Arabistoni o‘rtasida arab tilida so‘zlashadigan mamlakatlar orasida barchaga ma’lum bo‘lgan yetakchilik uchun raqobat ketmoqda. Agar qonunlarda chindan ham spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni yumshatish va turmush qurmagan juftliklarning yashashi uchun ruxsat haqida ketayotgan bo‘lsa, bu shariat qonunlari va an’anaviy musulmonlarning jamoat axloqi uchun juda jiddiy undov. Bunday sharoitlar ushbu hududdagi chet elliklar hayotini ancha soddalashtiradi, bu esa Amirliklar iqtisodiy rivojlanishiga ma’lum texnologik turtki bo‘lishini anglatadi”, — deydi Chuprigin.
“So‘nggi o‘n yillikda butun Yaqin Sharq jamiyati g‘arb sivilizatsiyasi ta’sirida o‘zgardi, arab jamiyatining o‘z hayotlarining ba’zi jihatlariga munosabati ham o‘zgardi. Bu, ayniqsa, Yevropaning sobiq mustamlakalari, Tunis, Jazoirda faol kuzatildi. Fors ko‘rfazi davlatlari misolida BAA va Bahrayn ushbu tendensiyada yetakchilik qilmoqda. Bu Yevropa madaniyati arablarning an’anaviy madaniyatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatgani bilan bog‘liq. Bu nafaqat turizm bilan, balki texnologiyalarning kirib kelishi, ko‘plab chet ellik ekspatlar va Yevropa moliya tizimining katta ta’siri bilan ham bog‘liq”, — dedi ekspert.
“E’tiborga olish lozim bo‘lgan ikkinchi jihat bu an’anaviy islom ruhoniylari ta’sirining pasayishidir. BAAda bu jarayon konservativ Saudiya Arabistoniga qaraganda ancha tez kechmoqda. Saudiya Arabistonida ham 2014—2015-yildan beri xuddi shunday tendensiyani kuzatyapmiz. Bu islom sivilizatsiyasining rivojlanishi, barchasi mutlaqo tabiiy”, — deya qo‘shimcha qilgan Demidenko.
Izoh (0)