Бирлашган Араб Амирликлари ҳукумати 7 ноябрь куни қонунчиликдаги катта ўзгаришлар ҳақида эълон қилди, унинг доирасида мамлакатда эркакларга аёлнинг хиёнат, бузуқилик айблови ёки оиласини шарманда қилгани учун унинг қариндошлари ёки эри томонидан ўлдирилиши — «ор-номус қотиллиги»га йўл қўйилган норма бекор қилинади. «РБК» суҳбатлашган россиялик экспертлар буни Яқин Шарқдаги араб мамлакатлари жамиятида анча вақт олдин бошланган ўзгаришлар билан боғлади.
Россия Фанлар академияси Шарқшунослик институти Араб ва ислом тадқиқотлари марказининг етакчи илмий ходими Борис Долгов БАА қонунчилигидаги ўзгаришларни араб-мусулмон мамлакати учун анча радикал деб атади.
«Бу ерда, авваламбор, БАА Саудия Арабистони ва Қатардан фарқли ўлароқ Ҳамдўстликнинг минтақавий ташкилоти мамлакатлари орасида энг ғарблашганигини айтиш керак. Қонунчиликдаги ўзгаришлар мамлакатдаги ғарблаштириш сиёсати билан боғлиқ, аммо шуни айтиш керакки, бу мусулмонлар жамоасида эътироз келтириб чиқариши мумкин», — деди Долгов.
Миллий тадқиқот университети иқтисодиёт мактаби Шарқшунослик факультети Жаҳон иқтисодиёти ва жаҳон сиёсати факультети катта ўқитувчиси Андрей Чупригин «РБК» билан суҳбатда БАА ҳозирда «Европа билан яқинлашиш траекториясида» бораётганини, қонунчиликнинг либераллашувини шу билан изоҳлаш мумкинлигини билдирган.
«Бу бир қатор ҳолатлар билан боғлиқ: иқтисодий жиҳатдан афзал, чунки Европа билан маданий ва иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаш йўли узоқ вақтдан бери анча муваффақиятли давом этиб келмоқда. Тўлиқ ҳамкорликка БАА қонунчилигида мавжуд маънавий-ахлоқий масалаларга диний ёндашиш билан боғлиқ муайян чекловлар тўсқинлик қилмоқда. Эҳтимол, ҳукмрон оила бунга қаратилган айрим масалаларни юмшатишни бошлайдиган вақт келди», — дейди у.
Экспертнинг таъкидлашича, бу шунингдек, Салмон ибн Абдулазиз Ал Сауд Саудия Арабистони ҳокимият тепасига келган 2015 йилда кўзда тутилган Форс кўрфази мамлакатларидаги ижтимоий макондаги ўзгаришларнинг умумий тенденцияси билан боғлиқ.
«Бирлашган Араб Амирликлари ва Саудия Арабистони ўртасида араб тилида сўзлашадиган мамлакатлар орасида барчага маълум бўлган етакчилик учун рақобат кетмоқда. Агар қонунларда чиндан ҳам спиртли ичимликларни истеъмол қилишни юмшатиш ва турмуш қурмаган жуфтликларнинг яшаши учун рухсат ҳақида кетаётган бўлса, бу шариат қонунлари ва анъанавий мусулмонларнинг жамоат ахлоқи учун жуда жиддий ундов. Бундай шароитлар ушбу ҳудуддаги чет элликлар ҳаётини анча соддалаштиради, бу эса Амирликлар иқтисодий ривожланишига маълум технологик туртки бўлишини англатади», — дейди Чупригин.
«Сўнгги ўн йилликда бутун Яқин Шарқ жамияти ғарб цивилизацияси таъсирида ўзгарди, араб жамиятининг ўз ҳаётларининг баъзи жиҳатларига муносабати ҳам ўзгарди. Бу, айниқса, Европанинг собиқ мустамлакалари, Тунис, Жазоирда фаол кузатилди. Форс кўрфази давлатлари мисолида БАА ва Баҳрайн ушбу тенденцияда етакчилик қилмоқда. Бу Европа маданияти арабларнинг анъанавий маданиятига жиддий таъсир кўрсатгани билан боғлиқ. Бу нафақат туризм билан, балки технологияларнинг кириб келиши, кўплаб чет эллик экспатлар ва Европа молия тизимининг катта таъсири билан ҳам боғлиқ», — деди эксперт.
«Эътиборга олиш лозим бўлган иккинчи жиҳат бу анъанавий ислом руҳонийлари таъсирининг пасайишидир. БААда бу жараён консерватив Саудия Арабистонига қараганда анча тез кечмоқда. Саудия Арабистонида ҳам 2014—2015 йилдан бери худди шундай тенденцияни кузатяпмиз. Бу ислом цивилизациясининг ривожланиши, барчаси мутлақо табиий», — дея қўшимча қилган Демиденко.
Изоҳ (0)