• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.48
    • RUB159.75
    • EUR14871.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +33°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ilm-fan

    Yapon fiziklari davriy jadvalning yangi talqinini taqdim etdi

    “Ria Novosti”ning xabar berishicha, Kioto universiteti olimlari kimyoviy elementlar davriy jadvalining yangi talqinini ishlab chiqdi. “Daryo” maqolani tarjima tariqasida taqdim qiladi.

    Elementlarning tartibi uchun elektronlar asos qilib olingan Mendeleyev jadvalidan farqli ravishda Kioto universiteti olimlari taklif qilayotgan jadvalda tartib protonlarning yadroda o‘zini qanday tutishiga asoslanadi. Olimlar ushbu yangi talqindagi jadvalga Nucletouch deb nom bergan bo‘lib, u haqidagi ilmiy maqola Foundation of Chemistry jurnalida keltirilgan.

    Foto: Kyoto University

    Foto: Kyoto University
    Yadro tuzilishining bulut ko‘rinishidagi talqini nazariyasi uchun 1968-yilda fizika bo‘yicha Nobel mukofoti berilgan edi. Xuddi atom tuzilishi haqidagi nazariyada yadro atrofidagi elektron bulutlari tasavvur qilinishi singari, ushbu nazariyada ham atom yadrosi strukturasining o‘zi ham proton va neytronlar bilan to‘ldirilgan nuklon qavatlari ko‘rinishida tasavvur etiladi.

    Kioto universitetining yangi davriy jadval borasidagi press-relizida yangi talqindagi jadval haqida uning mualliflaridan biri Yoshiteru Maeno tomonidan jumladan shunday deyilgan: “Ilm-fandagi eng katta yutuqlardan biri bo‘lmishi Mendeleyev kimyoviy element davriy jadvalining bizga tanish shakli — elektron qavatlarining atom orbitallaridagi strukturalariga asoslanadi. Lekin har bir elementni tashkil qiladigan atomlarda zaryadlangan zarralarning ikki xili — yadro atrofida aylanadigan elektronlar va yadroning o‘zidagi protonlar mavjud bo‘ladi”.

    Bundan 150 yildan ziyod vaqt muqaddam Dmitriy Mendeleyev davriy qonunni ochgan edi va unga ko‘ra, elementlar bizga tanish klassik jadval ko‘rinishida tartiblangandi. Daho olim hatto o‘sha paytda hali fanga noma’lum bo‘lgan elementlar uchun ham jadvalda bo‘sh joylar qoldirib ketgan edi.

    Maeno o‘z so‘zini davom ettirib, yana shunday degan: “Mohiyatan, hozirgi jadvalda hamma narsa atomdagi elektronlarga borib taqaladi. Elektronlar atom yadrosi atrofidagi o‘z orbitasini to‘liq egallaganda atom barqaror deb hisoblanadi. Geliy, argon, neon singari nodir gazlar — inert elementlar boshqa elementlar bilan kamdan kam reaksiyaga kirishadi. Ularning eng barqaror elektron raqamlari 2, 10, 18, 36 va hokazoni tashkil qiladi. Bularni biz ‘sehrli sonlar’ deymiz”.

    Ilmiy maqola mualliflari xuddi shunday tamoyilni, 2, 8, 20, 28 va hokazo tarzidagi o‘z “sehrli sonlari”ga ega bo‘lgan protonlarga ham tatbiq qilgan. Ular shu kabi barqaror protonlar soniga ega bo‘lgan elementlar — geliy, kislorod va kalsiyni o‘zlarining yangi talqindagi davriy jadvallarining markaziga joylashtirgan.

    Yaponcha davriy jadvalning yana bir muallifi Koichi Xagino “Nodir gazlarning elektronlari singari protonlar bilan to‘ldirilgan yadro orbitalari ham yadroning barqarorligini ta’minlaydi”, deb fikr bildirgan. So‘zining davomida u yana, shuningdek, “Bizning yadroviy davriy jadvalimizda ham shuni ko‘rishimiz mumkinki, ‘sehrli sonlar’ga yaqin joylashgan elementlarda yadro sferik shaklga ega bo‘ladi va undan uzoqlashgani sari deformatsiyalanib boradi”,  degan.

    Tadqiqotchilar o‘zlari taklif qilayotgan ushbu kimyoviy elementlarning muqobil davriy jadvali boshqa olimlar uchun bizga ma’lum kimyoviy va fizik qonuniyatlarga yangicha nazar tashlashga va yangi kashfiyotlar qilishga yordam beradi, deb umid qilmoqda.

    31.05.2020, 21:15   Izoh (0)   41312
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Olimlar nima uchun koronavirus qandli diabeti borlar uchun xavfli ekanligini tushuntirib berdi

    30.05.2020, 18:27

    Italiyalik olimlar koronavirusning o‘pka faoliyatiga ta’sirini tahlil qildi

    27.05.2020, 14:06

    Koronavirus tashuvchilarining yuqumli bo‘lish davri haqida ma’lum qilindi

    24.05.2020, 18:57

    Gonkongda haqiqiysidan deyarli farq qilmaydigan sun’iy ko‘z yaratildi

    22.05.2020, 07:21

    Antarktidada “yashil qor” paydo bo‘ldi (video)

    21.05.2020, 21:32

    COVID-19’ga qarshi Tailandda tayyorlangan vaksina AQShda ishlab chiqariladi

    21.05.2020, 07:53
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    “O‘zbekinvest” sug‘urta kompaniyasi 2025-yilning I yarim yilligi yakunlarini eʼlon qildi


    Vaqt sinovidan o‘tgan tarmoq: 33-yillik faoliyat, 12 million foydalanuvchi tanlovi va mobil aloqaning yangi arxitekturasi


    OKMKda yangi sulfat kislota sexi qurilmoqda


    Kia Sonet va ADM Global: O‘zbekiston avtomobil klasterini mahalliylashtirilishiga qariyb 260 mln AQSH dollari miqdorida sarmoya


    Mobiuz — 8 milliondan ortiq abonentlar tanlovi 


    Sug‘urta sohasidagi uzoq kutilgan islohotlar: manfaatlar qonun himoyasida 


    “Euromoney” talqinida “O‘zsanoatqurilishbank” O‘zbekistonning eng yaxshi banki deb e’tirof etildi


    O‘zbekistonda tibbiy sug‘urta nima uchun zarur: shifokor qarashi va Neo Insurance tajribasi


    “Biznesni rivojlantirish banki” 2025 yilda 138 mingdan ortiq fuqaro bandligini ta’minladi


    Navoiy innovatsiyalar universiteti 2 milliard so‘mlik grant dasturini e’lon qildi 


    Mirzo Ulug‘bek tumanida joylashgan yirik ko‘chmas mulk auksionga qo‘yildi


    “Biznesni rivojlantirish banki” BMT Taraqqiyot Dasturi bilan hamkorlik qiladi


    Visa Kapitalbank bilan Xitoyga: WeChat Pay va Alipay orqali naqd pulsiz to‘lovlar – erkin, oson va xavfsiz


    Yandex Music’da jazirama kayfiyat uchun maxsus “Chilla” bo‘limi paydo bo‘ldi


    Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi magistratura dasturlariga qabul jarayonlari davom etayotganini ma’lum qiladi

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    Andijoncha hotamtoylik: “Dunyo sadolari”ga sarflanayotgan milliardlar va shubhali shartnomalar

    24 iyul, 21:25

    “Rossiya allaqachon katta og‘alik maqomini yo‘qotib bo‘ldi”. Ukraina urushi postsovet hududida nimalarni o‘zgartirdi?

    24 iyul, 15:15

    Nildan Frot daryosigacha: maxfiylikdan tobora reallikka aylanib borayotgan “Katta Isroil” konsepsiyasi

    22 iyul, 12:22

    KGB soxtalashtirgan jinoyat – SSSR parchalanishi arafasida o‘lim jazosi berilgan qariya kim edi?

    21 iyul, 21:06
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Prezident huzuridagi Xavfsizlik kengashining uch mulozimi ishdan olindi

    O‘zbekiston | 25 iyul, 23:40

    “Manchester Siti” sobiq futbolchisini ortga qaytaradi — Romano

    Sport | 25 iyul, 22:50

    Davlat oliygohlari uchun kvotalar tasdiqlandi

    O‘zbekiston | 25 iyul, 22:39

    “Amerikaliklarning 53 foizi Epshteyn ishi Tramp tufayli e’lon qilinmayapti deb hisoblaydi” — so‘rovnoma

    Dunyo | 25 iyul, 22:15

    “Kanada Falastin davlatining BMTda tan olinishiga intilmoqda” — Mark Karni

    Dunyo | 25 iyul, 21:53

    ESPN. Dunyoning eng yaxshi bokschilari reytingi yangilandi

    Sport | 25 iyul, 21:45

    Braziliya AQSHni prezidentga qarshi to‘ntarish tayyorlashda gumon qilmoqda

    Dunyo | 25 iyul, 21:27

    Moskvada 50 yoshli nogironni o‘ldirgan o‘zbekistonlik migrantga jinoyat ishi qo‘zg‘atildi

    Dunyo | 25 iyul, 20:50
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.