O‘zbek milliy davlatchiligida qadimdan ijtimoiy tenglik, xalqparvarlik tamoyillari ustuvorlik qilgan. Buyuk ajdodimiz sohibqiron Amir Temurning adolat va tenglikka asoslangan davlat boshqaruvi ham buni tasdiqlaydi.
Mamlakatimizda xalqchillik, insonparvarlik, erkinlik siyosati yuqori bosqichga chiqdi, inson qadr-qimmati ko‘tarilyapti, xalqni qiynayotgan soxta ma’muriy to‘siqlar olib tashlanyapti. Ijtimoiy himoya kuchaytirildi. Mansabdorlar xalq dardini tinglashni o‘rgandi.
Biroq, afsuski, ijtimoiy tenglikni ta’minlash borasida hali qator muammolar bor.
Masalan, tugal yechimini topolmay, xalqning haqli e’tiroziga sabab bo‘layotgan Toshkent shahri va viloyatiga propiskaga qo‘yish tartibi bilan bog‘liq huquqiy me’yorlarni takomillashtirishga ehtiyoj juda yuqori. Konstitutsiya yurtimiz fuqarolarining jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishidan qat’iy nazar, qonun oldida tengligini kafolatlasa-da, Toshkent shahri va Toshkent viloyatiga doimiy propiskaga qo‘ydirish bo‘yicha cheklovlar saqlanib turibdi. Birlamchi bozordan yangi qurilayotgan uylardan xonadon sotib olish orqali doimiy propiskaga o‘tishga ruxsat berilgani bilan bunday turarjoylar nihoyatda qimmatligi sababli ko‘pchilikning uni xarid qilishga qurbi yetmayapti. Boz ustiga, katta miqdorda davlat boji belgilangan. Mana shu holat ham huquqlar va imkoniyatlar tengligi tamoyilining buzilishiga bir misol hisoblanadi.
Parlamentimiz haqiqiy demokratiya maktabiga aylanishi, islohotlarning tashabbuskori va asosiy ijrochisi etib belgilanganiga qaramay, yangi qabul qilinayotgan ko‘plab me’yoriy-hujjatlarda ijtimoiy tenglik tamoyili to‘laqonli o‘z ifodasini topmayotganiga asoslar mavjud. Masalan, avtotransport vositalari oynalarining tusini o‘zgartirish (qoraytirish) bilan bog‘liq qonunchilikka kiritilgan o‘zgartishlar o‘zini oqlamaganini davrning o‘zi ko‘rsatdi. Hayotiy zarur sarf-xarajatlarni qoplashga ham yetmaydigan oylik maoshga kun kechiradigan oddiy aholi bu qulaylikdan foydalana olmadi. Bu xalq orasida barcha qulaylik va imtiyozlar faqat aholining davlatmand qatlami uchunmi, degan haqli e’tirozlar paydo bo‘lishiga sabab bo‘lmoqda. Qolaversa, oliy ta’lim muassasalariga kirish test sinovlarida eng kam ball to‘plagan bo‘lsa ham, to‘lov-shartnoma summasining belgilangan yuqori miqdorini to‘lab o‘qishi mumkinligi, poytaxtdagi ayrim nufuzli umumta’lim muassasalariga qabul qilishda pullik xizmat joriy etilishi bilan bog‘liq me’yoriy hujjatlar yangi imkoniyatlardan faqat aholining muayyan qismi foydalanishi uchun imkoniyat yaratmoqda. Bu kabi bahstalab masalalar talaygina.
Xalq demokratik partiyasi qonun hujjatlarini qabul qilishda aholining barcha qatlami uchun teng imkoniyatlar yaratadigan, ijtimoiy tenglik va adolat tamoyillariga tayanish va aholining barcha, jumladan, ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlami uchun davlat, jamiyat va sud-huquq sohalarida tenglikni ta’minlash zarur, degan tashabbusni ilgari suryapti.
Barcha islohotlarning tub mohiyati va maqsadi xalq farovonligini oshirish, aholining turmush sharoitini yaxshilash, qulaylik yaratish, inson haq-huquqlarini, ijtimoiy tenglikni ta’minlashga qaratilishi maqsadga muvofiq.
Shuni inobatga olgan holda davlat, jamiyat qurilishi va sud-huquq sohasida ijtimoiy tenglik hamda ijtimoiy demokratiyani ta’minlash nihoyatda dolzarb vazifadir. Bu yo‘nalishda quyidagi chora-tadbirlarni hayotga tatbiq etish lozim:
Birinchidan, mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy hayotining eng muhim jabhalari, aholining hayotiy ehtiyojlariga daxldor bo‘lgan va jamoatchilikda alohida qiziqish uyg‘otadigan masalalar bo‘yicha ijro hokimiyati tomonidan qaror qabul qilishda, parlamentdagi siyosiy partiyalar fraksiyalari hamda Xalq deputatlari mahalliy Kengashlaridagi partiya guruhlari bilan majburiy jamoatchilik maslahatlarini o‘tkazish mexanizmini joriy etish zarur. Ayni kunda qaror loyihalari onlayn muhokamaga qo‘yilishi amalda o‘zini oqlamayapti, jamoatchilik ijtimoiy fikrini to‘laqonli ko‘rsatib bera olmayapti. Muhokamalarda bildirilgan o‘rinli fikrlar e’tiborsiz qolmoqda. Ayrim qarorlarning qabul qilinishida xalq davlat hokimiyatining asosiy manbasi ekanligi, uning xohish-irodasi davlat siyosatini belgilab berishi esdan chiqarilmoqda. Oqibatda ijtimoiy tengsizlikka yo‘l ochib beradigan qarorlar muhokamaga qo‘yilmoqda. Partiya taklif etayotgan tizim esa bunday holatlarni bartaraf etishga qaratilgan.
Ikkinchidan, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamini qo‘llab-quvvatlash bilan bog‘liq me’yoriy-huquqiy hujjatlar loyihalarini jamoatchilik muhokamasi va ekspertizasidan o‘tkazish majburiyligini qonunchilikda mustahkamlash kerak. “Qonun hujjatlarining ta’sirini baholash to‘g‘risida”gi va “Me’yoriy-huquqiy hujjatlar loyihalarining jamoatchilik muhokamasi va jamoatchilik ekspertizasi to‘g‘risida”gi qonunlarni qabul qilish hamda “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi va “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi to‘g‘risida”gi qonunlariga o‘zgartirishlar kiritishga zarurat sezilmoqda.
Xulosa qilib aytganda, qonunchilik adolatli va insonparvar bo‘lmasa, qonun ustuvorligining ahamiyati qolmaydi. Xalq demokratik partiyasi hukumat qarorlari ijtimoiy demokratiya mezonlariga mos holda qabul qilinishi uchun kurashadi. Toki huquq va majburiyat, imkoniyat va imtiyozlar katta-yu kichikka barobar bo‘lsin, kimgadir berilgan huquq boshqanikini toptamasin.
Biz ijtimoiy demokratiya – huquqlar tengligi va ularni amalga oshirishda imkoniyatlar tengligi tarafdorimiz!
Saylovlarda Xalq demokratik partiyasi nomzodlariga ovoz bering!
Boymurod Yusupov, O‘zXDP Markaziy Kengashi bo‘lim mudiri
Reklama huquqi asosida.
Izoh (0)