Ўзбек миллий давлатчилигида қадимдан ижтимоий тенглик, халқпарварлик тамойиллари устуворлик қилган. Буюк аждодимиз соҳибқирон Амир Темурнинг адолат ва тенгликка асосланган давлат бошқаруви ҳам буни тасдиқлайди.
Мамлакатимизда халқчиллик, инсонпарварлик, эркинлик сиёсати юқори босқичга чиқди, инсон қадр-қиммати кўтариляпти, халқни қийнаётган сохта маъмурий тўсиқлар олиб ташланяпти. Ижтимоий ҳимоя кучайтирилди. Мансабдорлар халқ дардини тинглашни ўрганди.
Бироқ, афсуски, ижтимоий тенгликни таъминлаш борасида ҳали қатор муаммолар бор.
Масалан, тугал ечимини тополмай, халқнинг ҳақли эътирозига сабаб бўлаётган Тошкент шаҳри ва вилоятига пропискага қўйиш тартиби билан боғлиқ ҳуқуқий меъёрларни такомиллаштиришга эҳтиёж жуда юқори. Конституция юртимиз фуқароларининг жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқишидан қатъий назар, қонун олдида тенглигини кафолатласа-да, Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятига доимий пропискага қўйдириш бўйича чекловлар сақланиб турибди. Бирламчи бозордан янги қурилаётган уйлардан хонадон сотиб олиш орқали доимий пропискага ўтишга рухсат берилгани билан бундай тураржойлар ниҳоятда қимматлиги сабабли кўпчиликнинг уни харид қилишга қурби етмаяпти. Боз устига, катта миқдорда давлат божи белгиланган. Мана шу ҳолат ҳам ҳуқуқлар ва имкониятлар тенглиги тамойилининг бузилишига бир мисол ҳисобланади.
Парламентимиз ҳақиқий демократия мактабига айланиши, ислоҳотларнинг ташаббускори ва асосий ижрочиси этиб белгиланганига қарамай, янги қабул қилинаётган кўплаб меъёрий-ҳужжатларда ижтимоий тенглик тамойили тўлақонли ўз ифодасини топмаётганига асослар мавжуд. Масалан, автотранспорт воситалари ойналарининг тусини ўзгартириш (қорайтириш) билан боғлиқ қонунчиликка киритилган ўзгартишлар ўзини оқламаганини даврнинг ўзи кўрсатди. Ҳаётий зарур сарф-харажатларни қоплашга ҳам етмайдиган ойлик маошга кун кечирадиган оддий аҳоли бу қулайликдан фойдалана олмади. Бу халқ орасида барча қулайлик ва имтиёзлар фақат аҳолининг давлатманд қатлами учунми, деган ҳақли эътирозлар пайдо бўлишига сабаб бўлмоқда. Қолаверса, олий таълим муассасаларига кириш тест синовларида энг кам балл тўплаган бўлса ҳам, тўлов-шартнома суммасининг белгиланган юқори миқдорини тўлаб ўқиши мумкинлиги, пойтахтдаги айрим нуфузли умумтаълим муассасаларига қабул қилишда пуллик хизмат жорий этилиши билан боғлиқ меъёрий ҳужжатлар янги имкониятлардан фақат аҳолининг муайян қисми фойдаланиши учун имконият яратмоқда. Бу каби баҳсталаб масалалар талайгина.
Халқ демократик партияси қонун ҳужжатларини қабул қилишда аҳолининг барча қатлами учун тенг имкониятлар яратадиган, ижтимоий тенглик ва адолат тамойилларига таяниш ва аҳолининг барча, жумладан, ижтимоий ҳимояга муҳтож қатлами учун давлат, жамият ва суд-ҳуқуқ соҳаларида тенгликни таъминлаш зарур, деган ташаббусни илгари суряпти.
Барча ислоҳотларнинг туб моҳияти ва мақсади халқ фаровонлигини ошириш, аҳолининг турмуш шароитини яхшилаш, қулайлик яратиш, инсон ҳақ-ҳуқуқларини, ижтимоий тенгликни таъминлашга қаратилиши мақсадга мувофиқ.
Шуни инобатга олган ҳолда давлат, жамият қурилиши ва суд-ҳуқуқ соҳасида ижтимоий тенглик ҳамда ижтимоий демократияни таъминлаш ниҳоятда долзарб вазифадир. Бу йўналишда қуйидаги чора-тадбирларни ҳаётга татбиқ этиш лозим:
Биринчидан, мамлакатимиз ижтимоий-иқтисодий ҳаётининг энг муҳим жабҳалари, аҳолининг ҳаётий эҳтиёжларига дахлдор бўлган ва жамоатчиликда алоҳида қизиқиш уйғотадиган масалалар бўйича ижро ҳокимияти томонидан қарор қабул қилишда, парламентдаги сиёсий партиялар фракциялари ҳамда Халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларидаги партия гуруҳлари билан мажбурий жамоатчилик маслаҳатларини ўтказиш механизмини жорий этиш зарур. Айни кунда қарор лойиҳалари онлайн муҳокамага қўйилиши амалда ўзини оқламаяпти, жамоатчилик ижтимоий фикрини тўлақонли кўрсатиб бера олмаяпти. Муҳокамаларда билдирилган ўринли фикрлар эътиборсиз қолмоқда. Айрим қарорларнинг қабул қилинишида халқ давлат ҳокимиятининг асосий манбаси эканлиги, унинг хоҳиш-иродаси давлат сиёсатини белгилаб бериши эсдан чиқарилмоқда. Оқибатда ижтимоий тенгсизликка йўл очиб берадиган қарорлар муҳокамага қўйилмоқда. Партия таклиф этаётган тизим эса бундай ҳолатларни бартараф этишга қаратилган.
Иккинчидан, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламини қўллаб-қувватлаш билан боғлиқ меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини жамоатчилик муҳокамаси ва экспертизасидан ўтказиш мажбурийлигини қонунчиликда мустаҳкамлаш керак. «Қонун ҳужжатларининг таъсирини баҳолаш тўғрисида»ги ва «Меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларининг жамоатчилик муҳокамаси ва жамоатчилик экспертизаси тўғрисида»ги қонунларни қабул қилиш ҳамда «Жамоатчилик назорати тўғрисида»ги ва «Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги тўғрисида»ги қонунларига ўзгартиришлар киритишга зарурат сезилмоқда.
Хулоса қилиб айтганда, қонунчилик адолатли ва инсонпарвар бўлмаса, қонун устуворлигининг аҳамияти қолмайди. Халқ демократик партияси ҳукумат қарорлари ижтимоий демократия мезонларига мос ҳолда қабул қилиниши учун курашади. Токи ҳуқуқ ва мажбурият, имконият ва имтиёзлар катта-ю кичикка баробар бўлсин, кимгадир берилган ҳуқуқ бошқаникини топтамасин.
Биз ижтимоий демократия – ҳуқуқлар тенглиги ва уларни амалга оширишда имкониятлар тенглиги тарафдоримиз!
Сайловларда Халқ демократик партияси номзодларига овоз беринг!
Боймурод Юсупов, ЎзХДП Марказий Кенгаши бўлим мудири
Реклама ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)