Tojikiston parlamenti kumush qazib olish ishlarini xitoylik investorlarga topshirilishiga ruxsat berdi. Xitoyning “Kashn Sinyui Dadi Mayning Investment” kompaniyasi 7 yil muddatga davlat soliqlaridan ham ozod qilindi.
Xitoy kompaniyasiga berilgan “Yakchilva” kumush koni Murg‘ob tumani hududida, Pomir tog‘larida dengiz sathidan 4500 metr balandlikda joylashgan. Bu joy mamlakatning eng baland nuqtasi hisoblanadi.
Investor qazilmani o‘zlashtirish uchun 385 million somoni (taxminan 40 million AQSh dollari) pul sarflab, chiqindilar saqlash joyini qurishi, elektro‘tkazgich liniyalari uchun sharoit yaratishi va boshqa kerakli chora-tadbirlarni amalga oshirishi lozim. Shuningdek, investor zimmasiga dastlabki uch yilda konda ish o‘rinlarining 60 foiz qismi mahalliy aholi vakillari bilan to‘ldiriladi va keyinchalik bu ko‘rsatkich 80 foizgacha o‘sadi. Ishchilar malakasini oshirish uchun esa yiliga 500 ming somoni (51 ming AQSh dollari) ajratilishi lozim, — deydi Tojikiston Davlat investitsiya qo‘mitasi raisi Farruh Hamrolizoda.
Tojikiston quyi palatasi spikeri Shukurjon Zuxurov ushbu qarorni qabul qilishdan avval Tojikiston ushbu kelishuvdan qanday manfaat olishi haqida savol bergan, Hamrolizodaning ta’kidlashicha bunda davlat asosan soliq tushumlaridan daromad olishi mumkin.
Ammo kelishuvga ko‘ra, Xitoy kompaniyasi yetti yil muddatga soliqlardan ozod qilingan. Xususan, texnika va uskunalarni olib kirish uchun to‘lovlar bekor qilingan. Lekin kompaniyaga mahalliy aholini ishga yollash va ularga ish jarayonini o‘rgatish vazifasi yuklangan.
Kompaniya vakilining so‘zlariga ko‘ra, geologik razvedka hamda qazilmani sinov tariqasida kavlab olish ishlari boshlangan va bir yilda 40 tonna kumush kavlab olish rejalashtirilgan. O‘rganilgan kumush zaxirasi 113 tonnani tashkil qiladi.
Tojikiston geologiya bosh boshqarmasi bergan ma’lumotlarga ko‘ra, “Yakchilva” qazilma konidagi kumush zaxirasi 205 tonnani tashkil qiladi.
Tojikiston parlamenti yig‘ilishida “Kashn Sinyui Dadi Mayning Investment” vakili Yuan In Xu ham qatnashgan va kompaniya tog‘larda ishlash tajribasiga ega ekani va konda ishlagan ishchilarga o‘rtacha 2600 somoni (260 AQSh dollari) to‘lanishini bildirdi. Ammo parlament deputati Abdulhakim G‘afforov ishchilarning maoshi kamligini qayd etmoqda. Uning so‘zlariga ko‘ra, Xitoy kompaniyasi dengiz sathidan 4500 metr balandlikda ishlayotganlarga Tojikiston qonunlariga muvofiq tog‘li hududda ishlagani uchun qo‘shimcha koeffitsient to‘lashi lozim.
Investitsiya qo‘mitasi raisi Farruh Hamrolizoda parlament yig‘ilishidan so‘ng Xitoy kompaniyasining Tojikistonda alohida korxona qurmasligini ma’lum qildi. Kondan qazib olingan ruda Xitoyga jo‘natiladi va undan metall ajratib olinadi.
Iqtisodiyot fanlari doktori Xojimuhammad Umarovning fikricha, konning Xitoy kompaniyasiga bunday shartlar asosida topshirilishi Tojikistonga foyda keltirmaydi. Olimning aytishicha, rangli va qimmatbaho metallar hukumat ko‘magida mahalliy kompaniyalar tomonidan qazib olinishi va boyliklar mamlakatda qolishi lozim. Ayniqsa, oltin va kumush davlat fondlarini to‘ldirishi kerak. Bu davlat kredit va investitsiya olishida muhim jihat hisoblanadi.
“Yakchilva” Pomir tog‘idagi kumush mavjud bo‘lgan yagona kon emas. Umarov Xitoy kompaniyalari boshqa konlar nazoratini ham qo‘lga olishi mumkinligidan xavotiri mavjudligini bildirdi.
Avgust oxirida Tojikiston Xitoy kompaniyasiga So‘g‘d viloyatining Ayniy tumanidagi oltin konini topshirgan. Tojikistonda oltinning 80 foizi Xitoy—tojik kompaniyalari hamkorligida qazib olinmoqda.
Izoh (0)