O‘zAda Xalq demokratik partiyasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi fraksiyasi a’zosi Sattor Rahmatovning “tirikchilik uchun zarur eng kam miqdor”ni belgilash tashabbusi haqidagi maqolasi chop etildi. Quyida maqola to‘liqligicha e’tiboringizga havola etiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 39-moddasida “pensiyalar, nafaqalar, ijtimoiy yordam boshqa turlarining miqdori rasman belgilab qo‘yilgan tirikchilik uchun zarur eng kam miqdordan oz bo‘lishi mumkin emas”ligi qayd etilgan. Biroq ushbu Konstitutsiyaviy norma amalda ishlamaydi. Sabab nima?Avvalo, hozirgi kungacha “tirikchilik uchun zarur eng kam miqdor”ni belgilash mezonlari aniqlanmagan. Bu borada milliy qonunchiligimiz ham, huquqni qo‘llash amaliyoti ham xalqaro tavsiyalar va ilg‘or amaliyotdan juda orqada qolmoqda.
Vaholanki, dunyoning ko‘plab davlatlarida uzoq vaqtdan beri bu masalada aniq amaliyot qo‘llanilib kelinadi. Tan olish kerak, mazkur yo‘nalishda partiyamiz, deputatlik birlashmalari sustkashlikka yo‘l qo‘yib, tashabbuslarni ilgari surishda qat’iyat ko‘rsatmagan.
Insonning fiziologik ehtiyojlarini qondirish uchun zarur bo‘lgan sog‘lom ovqatlanish standartlari bo‘yicha tavsiyalar Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tomonidan tasdiqlangan. Aholining kam ta’minlanganlik darajasini baholashda iste’mol savatchasi va yashash minimumidan foydalanish metodologiyasi Birlashgan Millatlar Tashkilotining Yevropa iqtisodiy komissiyasi tomonidan chiqarilgan Qashshoqlikni o‘lchash qo‘llanmasida keltirilgan. Ya’ni, xalqaro huquqiy va amaliy asos allaqachon yaratib qo‘yilgan.
Yashash minimumi va iste’mol savatchasi to‘g‘risidagi qonun hujjatlari Rossiya Federatsiyasi, Qozog‘iston, Belarus, Qirg‘iziston va Ozarbayjon respublikalarida amal qiladi.
Shuningdek, Bolgariya, Chexiya va boshqa bir qator Yevropa mamlakatlarida yashash minimumini aniqlashning huquqiy mexanizmlari qabul qilingan.
O‘zbekistonda bu masalada aniq mezonlarning yo‘qligi, to‘g‘rirog‘i, shu vaqtgacha belgilanmagani o‘zini o‘zi boshqarish organlari tomonidan to‘lanadigan ijtimoiy nafaqalarga haqiqatda muhtoj oilalarni aniqlab olishga imkon bermay kelyapti. Joylardagi uchrashuvlarda aholi vakillari Qonunchilik palatasi deputatlariga mahallalarda ijtimoiy nafaqalarni taqsimlash jarayonlarida ijtimoiy adolat tamoyillari buzilayotgani haqida ko‘p murojaat qilyapti, keskin e’tirozlarini ham bildiryapti.
Yuqoridagilarni hisobga olib, O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi parlament Qonunchilik palatasidagi fraksiyasi orqali “Yashash minimumi to‘g‘risida“ va “Iste’mol savatchasi to‘g‘risida“ qonunlar loyihalarini ishlab chiqishga kirishdi. Bu partiya g‘oyalari amalga oshishida, jamiyatda ijtimoiy adolat tamoyili ta’minlanishida dolzarb va prinsipial ahamiyatga ega masaladir.
Ushbu qonunlar loyihalarini ishlab chiqishda xalqaro amaliyotni chuqur o‘rganishga, Konstitutsiyamizda qayd etilgan, ammo yillar davomida e’tiborga olinmagan “tirikchilik uchun zarur eng kam miqdor”ni aniqlash mezonlarini hamma uchun tushunarli tarzda belgilashga jiddiy e’tibor qaratiladi.
Izoh (0)