“Tojikiston — XXI asr” mustaqil jurnalistika maktabi tomonidan O‘zbekiston Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi bilan hamkorlikda tashkillangan qo‘shni davlatga safarimiz, tabiiyki, poytaxt Dushanbedan boshlandi va asosan shu yerda kechdi.
Ushbu shahar yozma manbalarda ilk bor 1676-yilda tilga olinadi. U karvon yo‘llari chorrahasida paydo bo‘lgan, dushanba kunlari bu yerda katta bozor bo‘lgan. Nomi ham shunga bog‘liq.
Bugungi kunda Dushanbeda 820 ming kishi istiqomat qilmoqda. Poytaxt hukumatiga 20 yildan oshiq — 1996-yildan 2017-yilgacha Mahmadsaid Ubaydulloyev rahbar bo‘lgan. Shundan berisiga prezident Emomali Rahmonning o‘g‘li Rustam Emomali boshqarib kelmoqda.
Boshqa megapolislarga solishtirganda Dushanbe mo‘’jaz va shinam shahar. Shunga qaramay, nafaqat mintaqa, balki dunyo miqyosida ham tilga tushgan natijalari bor ekan.
Ularning dastlabkisidan yaxshi xabardorsiz. Gap 165 metrli davlat bayrog‘i haqida ketmoqda. Uning loyihasiga 2010-yil 24-noyabr, Tojikistonda milliy bayroq kuni nishonlanadigan sanada qo‘l urilgan.
Oradan bir yil o‘tib, 2011-yili 30-avgust kuni hilpiray boshlagan bayroq to 2014-yil sentyabrgacha, Saudiya Arabistonining Jidda shahrida 170 metrli bayroq qad rostlamaguncha dunyodagi eng baland bayroq bo‘lib kelgan va Ginnes rekordlar kitobiga kirgan. Bayroqning eni 30, bo‘yi 60 metr, og‘irligi 420 kilogramm.
Prezident saroyi qarshisida joylashgan Tojikiston milliy kutubxonasi menga saroydan ham mahobatli tuyuldi. Bino 2012-yil 20-martda, Navro‘z bayrami arafasida ochilgan. Bu voqea arafasida mamlakatda kitob to‘plash umummilliy aksiyasi o‘tkazilgan va unda davlat, jamoat tashkilotlari, aholi faol ishtirok etgan. Natijada 3 millionga yaqin kitob topshirilgan. Hozirda kutubxona fondida 6 milliondan ortiq kitob, gazeta-jurnal, elektron materiallar saqlanadi.
Ochiq kitob shaklida qurilgan to‘qqiz qavatli bino (uzunligi 167 metr, balandligi 52 metr, umumiy maydoni 45 ming kvadrat metr) Markaziy Osiyodagi eng katta kutubxona sanaladi. Bu yerga kiraverishda tojik xalqining 22 nafar atoqli fan, adabiyot va siyosat arbobi byusti joylashgan. Ular sirasida Firdavsiy, Sa’diy, Hofiz, Rudakiydan tortib Mirzo Tursunzoda va Emomali Rahmongacha bor.
Kutubxona 25 ta o‘quv zali, tadbir va anjumanlar o‘tkazish uchun 9 ta zalga ega. Uning qoshida AQSh, Xitoy, Germaniya madaniyat markazlari ochilgan. Imkoniyati cheklangan kishilar uchun alohida bo‘lim xizmat qiladi: bu yerda ovozli nashrlar va Brayl alifbosidagi kitoblar saqlanadi. Aytgancha, milliy kutubxonaning yangi binosi qurilishi boshlangan kun — 4-sentabr mamlakatda “Kitob kuni” deb e’lon qilingan.
2019-yil avgustida Dushanbeda Markaziy Osiyodagi eng yirik masjid namozxonlar uchun o‘z eshiklarini ochadi. Hozirgi vaqtda qurilish ishlarining 70 foizi bajarilgan. Ushbu masjidda bir vaqtning o‘zida 120 ming namozxon ibodatni amalga oshirishi mumkin.
Maydoni 12 gektar bo‘lgan jome masjidining qurilish ishlari 2009-yilda boshlangan. Xarajati 100 million dollar baholanayotgan qurilishga Qatar moliyaviy ko‘mak bermoqda.
Mayli, rekordlar o‘z yo‘liga. Dushanbening boshqa jihatlari ham jurnalist sifatida e’tiborimni tortdi.
O‘zbekiston bilan aloqalar tiklangani nihoyatda qadrlanadi. Ularning yo‘lga qo‘yilgani Tojikistonda 2018-yilning eng muhim voqealari qatorida zikr etildi. Buni safar chog‘ida o‘zimiz ham his etdik. O‘zbekistonliklarga nisbatan e’tibor kuchli, Prezident Shavkat Mirziyoyev esa mamlakatda ancha mashhur. Biz muloqotda bo‘lganlarning aksariyati “Kohi Borbad” caroyidagi davlat rahbarlari qatnashgan konsertni ko‘zda yosh bilan kuzatgani haqida gapirdi.
Rasmiy idoralar haddan ziyod qo‘riqlashdan xoli. Jumladan, prezident saroyi, mamlakat hukumati, parlament binosi.
Mamlakat senatorlari va deputatlari majlis quradigan bino hatto panjara bilan ham o‘ralmagan ekan.
Narx-navo balandligi. Dushanbedagi supermarket, savdo do‘konlarida narx-navolar ancha baland. Birinchi galda oziq-ovqat va benzin qimmat, mahsulotlarning aksariyati Rossiyadan keltiriladi. Tojikistonliklar O‘zbekiston bilan aloqalarning tiklanishi narx-navo pasayishi, yangi tovarlar kirib kelishiga xizmat qiladi deb hisoblamoqda.
Ko‘chalar va xiyobonlarning ozodaligi. Dushanbeda bir hafta bo‘lib ko‘cha yoki xiyobonlarda tamaki burqsatib ketayotgan kishini uchratmadik. Aytishlaricha, bu yuzasidan maxsus qonun qabul qilingan va unga qat’iy rioya etiladi. Jamoat joylarida chekkanlik uchun tuzukkina jarima to‘lashga to‘g‘ri keladi. Ko‘chalar nafaqat ertalab, balki kechki payt ham supuriladi va suv sepiladi.
Davlat tiliga e’tibor. Rasmiy idoralar tugul savdo do‘konlari, tamaddixonalar va boshqa ommaviy joylarda ham avval davlat tili, so‘ng boshqa tillardagi yozuvlarga ko‘zingiz tushadi.
Shu yerga kelib tilimizga singib ketgan ayrim ajnabiy so‘zlarni bemalol tarjima qilib qo‘llash mumkinligiga amin bo‘ldim. Jumladan, fast-fudni “Tez tayyor” deyish ham mumkin ekan...
Izoh (0)