Odamlar sun’iy archalarni bir nechta sabablarga ko‘ra sotib oladi: yog‘och changiga bo‘lgan allergiya, yig‘ishtirish osonligi, yong‘in xavfsizligi uchun. Lekin haqiqatan ham sun’iy archalar xavfsiz va zararsizmi?
Bu savolga javob berish uchun sun’iy archa nimadan qilinganini aniqlash kerak. Ko‘pincha sun’iy archalar polivinilxlorid (PVX) deb ataluvchi odatdagi sintetik plastikdan yasaladi. Shuningdek ular quvurlar, bolalar o‘yinchoqlari, tibbiy asboblar va avtomashinalarning ichki pardozlarini ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Ko‘pchilik ekspertlarning ta’kidlashicha PVX — issiqlikka chidamli modda bo‘lib, unga qo‘rg‘oshin, qalay va bariy metallari barqarorlashtiruvchi sifatida ishlatilishi mumkin. 2004-yilda o‘tkazilgan tadqiqot natijalaridan sun’iy archalarda yuqori miqdorda qo‘rg‘oshin borligi ma’lum bo‘ldi.
Bundan tashqari, PVX dan chiquvchi, uchar organik moddalar sifatida tanilgan gazlar ko‘z, o‘pka va burun shilliq qavatini bezovta qilishi mumkin.
Ba’zan PVX tarkibiga endokrin tizimini buzish xususiyati bilan mashhur bo‘lgan ftalatlar qo‘shilishi mumkin.
Bu yerda asosiy muammo shundaki, siz sun’iy archangizning aynan nimadan qilinganini hech qachon bilmaysiz. Buning ustiga unga qo‘shilgan moddalarning ba’zilari odam organizmiga ta’siri bo‘yicha laboratoriya tekshiruvlaridan o‘tkazilmagan bo‘lishi ham mumkin.
Lekin bundan o‘zingizni himoya qilishingiz mumkin. PVXdan qilingan buyumlar havo bilan bo‘lgan birinchi kontaktda o‘zidan katta miqdordagi zararli gazlarni chiqaradi, shuning uchun sun’iy archa sotib olganingizdan keyin uni bir necha kun tashqarida shamollating. U ochiq havoda qancha uzoqroq tursa, sizga shuncha kamroq zarar yetkazadi.
Va uni bir umrga saqlamang — PVX eskirishi bilan yana zararli moddalar chiqara boshlaydi. Sun’iy archalarni har 9 yilda bir marta almashtirish lozim.
Manba: ”Zdorovie.com”
Izoh (0)