O‘zgarishlardan qo‘rqish kerak emas. Ular ko‘proq ayni kerakli paytda sodir bo‘ladi. Konfutsiy.
Joriy yil davomida O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarni jadallashtirish, xorijiy sarmoyalarni jalb qilish, yuqori texnologik yangi ishlab chiqarishlarni shakllantirish borasida faol ishlar amalga oshirib kelinmoqda.
Oxirgi vaqtlarda mamlakat iqtisodiyotining ko‘p sohalari zudlik bilan amalga oshirilishi lozim bo‘lgan islohotlarga muhtojligi aniq bo‘lib qolgan edi. Albatta, bu borada samarasiz faoliyat yuritayotgan davlat korxonalarini jonlashtirish, davlat budjetidagi ortiqcha yuklarni kamaytirish, turli sohalarda faoliyat yurituvchi korxonalarning xomashyoga bo‘lgan, aholining esa ish va mahsulotlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qanoatlantiradigan barqaror ishlab chiqarishni qanday ta’minlash lozimligi haqidagi savol yuzaga kelib chiqadi. Bu savolga esa, davlatga ushbu dolzarb muammolarni hal etishga ishbilarmonlar, xususiy sarmoyalar yordamga kelib, davlat va xususiy sektor hamkorligi amaliyotidan foydalanish ayni muddaodir.
Jahon tajribasida kuzatilishicha, davlat xususiy sektorni sheriklikka jalb qilar ekan, mamlakat infratuzilmasining texnologik va texnik rivojlantirish, davlat mulki borasida raqobat bozori va infratuzilmaviy loyihalarning jadal sur’atlarda amalga oshirishga erishadi.
Bundan tashqari, budjet mablag‘larining samarali foydalanilishiga, loyiha yuzasidan mavjud muammolarning ma’lum qismi davlat zimmasidan xususiy sarmoyadorga o‘tkazilishiga erishilib, mazkur jarayonga samarali boshqaruv jalb etiladi hamda mamlakat hududlari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish sur’atlarining budjetdan tashqari mablag‘lar hisobiga oshishiga muvaffaq bo‘linadi.
Misol tariqasida, Yevropa davlatlari orasida davlat va xususiy sektor sherikligida amalga oshirilayotgan loyihalar soni bo‘yicha Buyuk Britaniya barqaror ravishda 1-o‘rinni egallab kelmoqda (38 foiz). Undan keyingi o‘rinlarda Fransiya (17 foiz), Germaniya (12 foiz) va Ispaniya (12 foiz) turadi. Shuni alohida qayd etish lozimki, Buyuk Britaniyada yuqori sifatga ega bo‘lgan davlat va xususiy sektor sherikchiligiga iqtisodiyot va aholi ehtiyojlariga zamonaviy xizmat ko‘rsatishning va mamlakat raqobatbardoshligini oshirishning muhim instrumenti sifatida yondashiladi.
Davlat va xususiy sektor sherikchiligining hayotiy layoqati nafaqat qulay iqtisodiy kon’yunkturaga ega bo‘lgan rivojlangan bozorlarda, balki boshqa ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda, jumladan, yuqori cheklovli moliyalashtirish sharoiti mavjud bo‘lgan holatlarida ham isbotlangan.
Shu munosabat bilan davlat rahbariyati tomonidan oxirgi vaqtlarda bir qancha muhim va allaqachon qabul qilinishi lozim bo‘lgan qarorlar qabul qilindi. Ulardan biri – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 15-sentabrdagi PP-3277-raqamli qarori bo‘lib, ushbu qarorga muvofiq “O‘zmetkombinat” AJdagi davlat ulushi SFI Management Group kompaniyasiga ishonchli boshqaruvga topshirildi.
Qayd etilgan ishonchli boshqaruvga topshirishdan aniq maqsadlar ko‘zlangan bo‘lib, jumladan, “O‘zmetkombinat” AJ boshqaruv tizimini takomillashtirish va korporativ boshqaruvning zamonaviy usullarni tatbiq etish lozim bo‘ladi.
Umumiy qoidaga ko‘ra, davlat o‘z ulushini ishonchli boshqaruvga topshirishi uchun, asosan, xalqaro andazalar hamda korxona foydasini oshirish uchun innovatsion yondashuvlarni qo‘llovchi kompaniyani jalb etishi lozim bo‘ladi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining sentabr oyidagi qarori qabul qilinishi vaqtida “O‘zmetkombinat” AJ ko‘rsatkichlari samarasiz korxonaga oid barcha kamchiliklarni namoyon qilib kelayotgan edi. Jumladan, ishlab chiqarilgan qora metall unga bo‘lgan ehtiyojni umuman qoplamasdi, qora metallni to‘plash ishlari ham samarasiz tashkil etilgan edi. Ayniqsa, qora metallni sotib olish narxi juda ham past belgilanganligi sababli noqonuniy sotib oluvchilar va qora metallni chetga olib chiqish harakatlari yuzaga kelib chiqqan edi.
Boshqaruvchi qompaniyaning ishga tushganiga juda qisqa vaqt bo‘lganiga qaramay, korxona yangi imijga ega bo‘lganligini, uning ish faoliyatida tubdan o‘zgarishlar sodir bo‘lganligini qayd etish lozim.
Birinchi navbatda, “O‘zmetkombinat” AJ tarkibiga “Ikkilamchi qora metall” birlashmasi o‘zining hududiy tuzilmalari bilan kiritildi. Metall chiqindilari metallurgiya sanoati uchun ajoyib xomashyo bazasi bo‘lib hisoblanadi, chunki metall chiqindilari yetarli hajmda to‘plansa, kon qazilmalariga sarflanadigan xarajatlarni amalga oshirish zarurati qolmaydi. Shuning uchun ham xomashyoni to‘plash samaradorligi alohida ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, xomashyo to‘plovchilarning kombinat tarkibiga kiritilishi tezkor qarorlarni ijro etish vaqtini qisqartirish, qora metall bozorining sharoitlariga mutanosib munosabat bildirish imkoniyatini beradi.
Ikkinchidan, korxonaning bir qator rahbariy lavozimlariga o‘z sohasining ustamoni bo‘lgan xorijiy va mahalliy mutaxassislar tayinlandi. Hisobot va nazoratning zamonaviy xalqaro usullari joriy etilib, xomashyo yuzasidan mavjud yo‘qotishlar va tayyor mahsulotga ketadigan xarajatlarni qisqartirishga erishildi.
Shu bilan bir qatorda, boshqaruvchi kompaniya tomonidan kombinat uchun zararli va foydasizligi aniq bo‘lgan tolling va shu kabi boshqa shubhali operatsiyalarga barham berildi. Tijoratning yangi tartibiga muvofiq, metallolom va qora metall chiqindilari yetkazib beruvchilardan to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olishning yo‘lga qo‘yilishi natijasida turli vositachilar va noqonuniy yo‘llardan voz kechildi.
Davlat tomonidan barchaga O‘zbekiston hududida to‘plangan metallolom va qora metall chiqindilari kombinatga topshirish majburiyati yuklangan bo‘lib, oldingi holatdan farqli ravishda ularning manfaatlari ham hozirgi kunda inobatga olindi. Muqaddam bir tonna metall chiqindisi uchun to‘lov 250 ming so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, hozirgi kunda bu narx to‘rt barovarga oshirilib, 1 million so‘mga ko‘tarildi (QQSsiz).
Bundan tashqari, kombinat ishlab chiqargan tayyor mahsulotlar asosan birja savdolari orqali iste’molchilarga sotish amaliyoti joriy etildi. Bu esa narxni belgilashning shaffofliligini, uning haqqoniyliligini ta’minlashda muhim omil bo‘lib, korxona foydasining oshishiga sabab bo‘ladi. Shuningdek, boshqaruvchi kompaniya tomonidan 250 million AQSh dollarilik qora metall eksportini amalga oshirilishi kutilmoqda.
Yangi rahbariyat nazaridan kombinat xodimlari ham chetda qolganlari yo‘q. Joriy yil noyabr oyidan boshlab ularning ish haqlari o‘rtacha hisobda 15 foizga oshirildi. Xodimlar yuzasidan amalga oshiriladigan yangi siyosatda asosiy e’tibor ishlab chiqarishga bevosita jalb etilgan xodim kadrlarga qaratilishini ham alohida qayd etish lozim.
O‘zbekistonda davlat va xususiy sektor sherikchiligi endigina yuzaga kelib chiqmoqda. Jahon amaliyotida namoyon bo‘lishicha, hozirgi kunda, biror-bir mamlakatning rivojlanishi va faoliyatining muvaffaqiyati davlat va tadbirkorlarning hamkorligi qanchalik darajada samarali tashkil etilganligiga bog‘liq bo‘ladi. Respublika metallurgiya sohasini yangilanishi borasida SFI Management Group xususiy kompaniyasi ishtirokida amalga oshirilayotgan loyihani esa davlatimiz iqtisodiyotidagi ijobiy o‘zgarishlarga yaqqol misol qilish mumkin.
Reklama huquqi asosida.
Izoh (0)