“Daryo” Xushnudbek Xudoyberdiyevning maqolasini juz’iy tahrir va qisqartirishlar bilan qayta e’lon qiladi.
“Narxoz”dagi “tasodiflar”
Bu yil 1-avgustdagi qabul jarayonlari xalq kutganidek — adolatli, qattiqqo‘llik bilan, shaffof tarzda o‘tdi, deya ayta olamizmi?To‘g‘ri, joriy yilda avvalgi yillardan ko‘p yaxshi yangiliklar yo‘lga qo‘yildi. Shaffoflikni ta’minlash uchun zamonaviy texnologiyalar yordamidan foydalanildi. Hukumat alohida bunga e’tibor qaratdi, bosh vazir Abdulla Aripov boshchiligida alohida majlis o‘tkazilib, OTM rektorlari va mas’ullarga jiddiy topshiriqlar berildi. Bosh vazirning shaxsan o‘zi imtihon kuni test jarayonlarini bevosita kuzatdi. Lekin bu ishlardan hamma mas’ul rahbarlar ham to‘g‘ri xulosa chiqardimi? Menimcha, yo‘q.
Bir misol. Toshkent davlat iqtisodiyot universitetining (o‘sha mashhur “Narxoz”) Korporativ boshqaruv yo‘nalishida kirish ballariga e’tibor qilsak, davlat granti uchun o‘tish balli 214,2, kontraktning eng oxirgi balli esa 163,8 bo‘lgan.
Lekin, eng qizig‘i, kira olmaganlar, ya’ni “chiziqdan pastdagilar”ning birinchi o‘rnida turgan abituriyent 97,3 ball to‘plagan. Undan keyingi abituriyentlar 87, 84, 83, 80 ball olgan. Tasavvur qilyapsizmi? Farqni tasavvur qilyapsizmi — salkam 70 ball!
Ma’lumot uchun, ushbu yo‘nalishga 257 kishi hujjat topshirgan. 4 ta byudjet, 66 ta kontrakt o‘rni bo‘yicha talabalar qabul qilingan. Demak, dastlabki 70 nafar abituriyent 163 balldan ko‘p to‘plagan-u, keyingi 187 abituriyent nima uchundir 100 balldan kam to‘plagan.
O‘tgan yili xuddi shu yo‘nalishga 53 ta o‘rin berilgan, ya’ni, bu yilgidan 17 ta kam. Lekin shunga qaramay, o‘tgan yili kirish balli past bo‘lgan – 155,4. Bir yilda shunchalik vunderkindlar ko‘payib ketibdi-da?
Ushbu suratni Facebook’da e’lon qilganimdan so‘ng, ko‘plab foydalanuvchilar talabalikka tavsiya etilganlarning javoblar varaqasi raqamiga e’tibor qaratdi. Xususan, Yolqin Muqimov Korporativ boshqaruv yo‘nalishiga kirgan talabalarning javoblar varag‘i raqamini tahlil qilib, quyidagi fikrlarni bildirdi:
O‘qishga qabul qilingan abituriyentlarning DTM kodlariga e’tibor qiling. Bir qarashda hech qanday g‘ayrioddiylikni sezmaysiz. Chunki kodlar aralash holatda turibdi. Lekin bu DTM kodlarni tartib bo‘yicha joylashtirsak, “ajoyib” manzaraning guvohi bo‘lasiz. Diqqat qiling, o‘qishga kirgan barcha abituriyentlarning dtm kodlari ketma-ket kelgan raqamlardan iborat:“Narxoz”dan yana bir misolga e’tibor qiling. Menejment yo‘nalishining rus guruhiga jami 15 kishi (1 ta grant, 14 ta kontrakt) talabalikka qabul qilingan, bu tanlovga jami 48 kishi hujjat topshirgan. Shunda kontraktning eng oxirgi balli 175,6, ammo “chiziqdan pastdagi” birinchi abituriyentning balli 72,5. Oraliq farq — 103 ball!7271171 raqamidan to 7271180 raqamigacha (jami 10 ta);7271201 raqamidan to 7271211 raqamigacha (jami 11 ta);7271231 raqamidan to 7271241 raqamigacha (jami 11 ta);7271280 raqamidan to 7271300 raqamigacha (bitta 72721289 raqamini istisno qilganda, jami 20 ta);7271351 raqamidan to 7271362 raqamigacha (jami 12 ta);7677930 raqamidan to 7673035 raqamigacha (jami 6 ta);
Hammasi bo‘lib 70 ta.
Bu abituriyentlar yonma-yon partalarda, bitta auditoriyada o‘tirganiga shubha yo‘q. O‘qishga kira olmagan “yetim” abituriyentlar esa qolgan guruhlarda. Aqalli bitta “osmondan tushgan” kod topolmadim-e!
Endi xuddi shu yo‘nalishga kirgan abituriyentlarning javoblar varaqasi kodiga e’tibor qiling: 7677476, 7677477, 7677478, …79, …80, …81, …82, …83, …84, …85, …86, …87, …88, …89, …90.
Bu nima degani? O‘qishga kirgan “geniylar”ning bari bir auditoriyada test topshirgan, degani.
Statistika yo‘nalishini olaylik. Unga 60 kishi qabul qilingan (5 ta grant, 55 ta kontrakt), 200 abituriyent hujjat topshirgan. Kontraktga kirish balli 177,7 ball. Kirolmaganlarning birinchi o‘rinida turgan abituriyent esa atigi 87,1 ball to‘plagan. Oradagi farq — 90 ball!
Demak, joriy yili Narxozda imtihon emas, balki geniylar va bilimsizlarning ijodiy uchrashuvi o‘tkazilibdi-da?! <…> Tasodif deysizmi? Tasodiflar tasodif emas, degan mashhur gap bo‘lardi. Xo‘sh, aytingchi, bu shunchaki tasodif ekanligiga, bu yerda hech qanday “sxema” ishlatilmaganiga kimni ishontira olasiz? Kimni? Vijdonini pulga sotayotgan ayrim “uddaburon”lar xalqni shunchalik ahmoq deb o‘ylaydimi?
Balki “Narxoz”dagilarga mening bu gaplarim yoqmas, balki meni isbot va dalillarsiz nohaq gumon qilayotganlikda ayblashar. Lekin agar istashsa, o‘sha kirgan talabalar va kira olmay qolgan soxta “abituriyentlar” bilan suhbat qilib, kalavaning uchiga bir kundayoq yetish mumkin. Lekin bu ko‘pchilikka yoqmasligi aniq.
Bunga jim qarab turish mumkin emas. Bu holat bo‘yicha tegishli tashkilotlar albatta tekshiruv o‘tkazishi shart! Bugun jimgina tomoshabin bo‘lib tursak, ertaga bunday o‘yinlarni qilgan noinsoflar pul uchun butun millatni sotib yuborishi ham hech gap emas.
Xushnudbek Xudoyberdiyev,huquqshunos
Izoh (0)