Kremniy vodiysi tadbirkorlari xayriya tashabbuslari ko‘rinishi ostida Amerika ta’lim tizimini isloh qilmoqda. Grant asosida qo‘llab-quvvatlash AKT-yetakchilariga maktablar dars jadvalini o‘zgartirish, pedogogik usullar va bolalarni o‘qitish uslublarini tanlash imkonini bermoqda.
The New York Times yashirin ta’lim islohoti qanday ishlayotganligini tahlil qildi, deb yozadi ForumDaily.
So‘nggi yillarda yirik AKT-kompaniyalarining asoschilari AQShning butun hududi bo‘ylab maktab dasturlariga tobora ko‘proq investitsiya kirita boshladi. Biroq amalda xayr-ehson ta’lim tizimini isloh qilishga aylanib ketmoqda va bu jarayon hech kim tomonidan tartibga solinmayapti.
Kremniy vodiysi tadbirkorlari o‘z investitsiyalari tufayli hech kimga hisob bermay o‘quv muassasalari siyosatini o‘zgartirishi mumkin. Bundan tashqari, ko‘plab ta’lim tashabbuslari yangi usullarning samaradorligini isbotlovchi biror bir ilmiy asossiz AKT-yetakchilarning istagi bilan joriy qilinmoqda.
Masalan, “Code.org” tashkiloti Amerikaning barcha maktablarida informatika darslarini joriy etish uchun Kremniy vodiysidagi kompaniyadan 60 million dollar jalb qildi. Loyiha nafaqat bitiruvchilarga kelajakda mehnat bozorida raqobatbardosh bo‘lishni, qolaversa, kompaniyalarga malakali kadrlarni yetkazib berish orqali tadbirkorlarga ham foyda keltirishni va’da qilmoqda.
Tashkilot Microsoft ko‘magida ta’lim sohasiga yangi qonunlarni faol kiritib, butun mamlakat bo‘ylab informatika kurslariga homiylik qila boshladi. 120 ta tuman dars jadvallariga o‘zgartirish kiritishga erishildi, 57 ming o‘qituvchi “Code.org” kasbiy tayyorgarligidan o‘tdi.
Yana bir misol: Salesforce kompaniyasi rahbari Mark Benioff oxirgi o‘n yil davomida San-Fransiskodagi maktablarga 100 million dollar ajratdi va ular bilan ishchi aloqalarni yo‘lga qo‘ydi. Ta’lim muassasalari Benioffning kompaniyasiga o‘z istaklari ro‘yxatini taqdim etadi, tadbirkor esa pul ajratib, maktablarni boshqarish bo‘yicha tavsiyalar beradi. Benioff shaharning davlatga qarashli maktablari uchun o‘ziga xos venchur kapitalistiga aylandi va ularni boshqarish huquqini qo‘lga kiritdi.
Ba’zan islohotlar kutilmagan oqibatlarni keltirib chiqarmoqda. Netflix rahbari Rid Xestings harakatlari tufayli davlat maktablari matematikani o‘rganish jarayonini o‘yinga aylantiruvchi DreamBox Learning dasturidan foydalana boshladi. Bolalar bu o‘yinga shunchalik ko‘nikib qoldiki, ota-onasidan uyda kechki payt ham uni qo‘yib berishni so‘ray boshladi.
Mark Sukerbergning dasturi ham keng ommalashmoqda. Facebook asoschisi o‘z kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan o‘z-o‘zini o‘qitish tizimini ilgari surmoqda. Dars davomida o‘quvchilar kompyuterlarda guruh bo‘lib ishlab, mashg‘ulot materialini mustaqil o‘rganmoqda.
Sukerbergning so‘zlariga qaraganda, bunday yondashuv sinfda startap atmosferasini yaratadi. Joriy yilda ushbu tizimdan allaqachon 100 ta maktab foydalanmoqda, biroq vaqt o‘tishi bilan ularning soni oshishi kutilmoqda. Biroq tizim o‘qituvchilarning barchasiga birdek ma’qul emas. Ularning ba’zilari o‘quvchilar navbatdagi darsga o‘tishga juda shoshilishi va materialni yaxshi o‘zlashtirmasligidan nolimoqda.
AKT-sanoat vakillarining o‘zi ta’lim tizimiga keskin o‘zgartirishlar kiritmayotganligi, bor-yo‘g‘i umumiy vaziyatni yaxshilayotganligini ta’kidlamoqda. Biroq yangicha usullarni joriy etish bo‘yicha ishlar uzluksiz olib borilmoqda. Yirik kompaniyalar nafaqat regulyatorlar, balki o‘qituvchilar, o‘quvchilar va ularning ota-onalarigacha yetib bormoqda. Kremniy vodiysi vakillari o‘z tashabbuslarini ijtimoiy tarmoqlar orqali ilgari surmoqda, bu esa ularga Amerika maktablariga har qachongidan ham tezroq va samaraliroq ta’sir ko‘rsatish imkonini berayapti.
Biroq ko‘p holatlarda buning aksi ham yuz bermoqda. Islohotlar bo‘yicha faol choralarga qaramasdan, ota-ona va o‘qituvchilar ularning ortida aynan kim turganligi va ularga qancha pul ajratilayotganligidan bexabar.
Yashirin islohotning yana bir jihati — bu Kremniy vodiysining Amerika ta’lim sohasining barcha jihatlarini nazorat qilishining oshib borishida. AKT-gigantlar maktablar moliyalashtirilishi va ularning ichki siyosatini boshqarmoqda, o‘qituvchilar uchun kurslarga mablag‘ ajratib, o‘qitish dasturlarini yaratmoqda. Stenford universiteti pedagogika professori Larri Kyubanning fikricha, tadbirkorlar ta’lim islohotida monopolistik yondashuvdan foydalanmoqda.
O‘quv muassasalari uchun kompyuterlar va dasturiy ta’minotlar sotish Kremniy vodiysi vakillari uchun alohida daromad manbasiga aylandi. 2020-yilga kelib ushbu bozor 21 milliard dollargacha oshishi kutilmoqda. Misol uchun, AQSh boshlang‘ich va o‘rta sinflari o‘quvchilarining yarmidan ortig‘i allaqachon Google servislaridan foydalanmoqda.
Izoh (0)