Sergey Mavrodi suvda cho‘kmas, o‘tda yonmas odam go‘yo: hozirgi Rossiya sharoitida uning MMM-2 loyihasi 1990-yillarda qurilib, so‘ng qulagan moliyaviy piramidaning yaqiniga ham yo‘lay olmasligi ochiq ko‘rinib qolganidan so‘ng, u hamma narsani yig‘ishtirib, Afrikaga yo‘l oldi. Hozirgacha Qora qit’aning millionlab aholisi Mavrodi Mondial Moneybox’ga pul tikkan, Nigeriya va boshqa mamlakatlarning rahbarlari esa Mavrodi kun kelib, fuqarolarning barcha pullarini yig‘ishtirgancha qochib qolishidan rostmana xavotirga tushib qolgan. Meduza nashri “rossiyalik Ahmadboy”ning Afrikadagi sarguzashtlarini jirafalar ishtirokidagi gif-suratlar yordamida hikoya qilishga urindi.
“Yangi MMM” tarixi Mavrodi qamoqdan chiqqanidan bir necha yil o‘tib boshlangan edi — u 1990-yillarda Rossiyadagi eng yirik moliyaviy ehromni tashkil etgani uchun ozodlikdan mahrum etilgan edi. 2011-yili Mavrodi MMM-2011 ga asos soldi, biroq u birinchi MMM kabi ommalashmadi. Shunda u Rossiya, Belarus va Qozog‘istondagi barcha loyihalarini yopib, xorijga yo‘l oldi.
Rasmiy saytida keltirilgan ma’lumotlarga ko‘ra, MMM (Mavrodi Mondial Moneybox) jahonning 20 dan ortiq mamlakatida, avvalo, Hindiston, Malayziya, Nigeriya, Kolumbiya kabi rivojlanayotgan davlatlarda — ya’ni, qonunlar hali yetarlicha takomillashmagan, odamlarda esa moliyaviy savodxonlik past bo‘lgan joylarda faoliyat olib boradi.
Mavrodi ayniqsa Afrikada sezilarli yutuqlarga erishdi. Masalan, Nigeriyada MMMning saytiga “Vikipediya” va Facebook’dan ko‘ra ko‘proq odam kiradi, Keniya, JAR va Ganada esa millionlab odamlar MMMga pul tikkan.
Nomlari zikr etilgan mamlakatlarning ma’muriyatlari yorug‘ kunlarning birida MMMga ishonganlarning barchasi pulsiz qolib ketishidan xavotirda. Hukumat moliyaviy piramidalarning xavfi haqida tashviqot qilyapti, MMM firibgarlik ustiga qurilgani haqida ochiqchasiga ogohlantiryapti, biroq bularning hech biri fuqarolarni to‘xtata olmayapti — hammasiga Mavrodi oyiga 30 foizlik ustama foiz va’da qilayotgani sabab (e’tiborli tomoni, Mavrodining o‘zi-da omonatchilarni ular pulini qaytarib ololmasligi mumkinligi haqida ogohlantiradi).
Dekabr oyida piramidaga birinchi darz ketdi: MMM Nigeriyadagi operatsiyalarni “tizimga yuklamalar miqdori oshib ketgani munosabati bilan” bir oyga to‘xtatib qo‘ydi. Ko‘rinishidan, hammasi shu ondayoq tamom bo‘lgandek edi, biroq Mavrodi taslim bo‘lishni xayoliga ham keltirgani yo‘q: u jurnalistlar va ekspertlarni fosh qiluvchi xatlar yoza boshladi, hisob-kitoblarni mahalliy valyuta — nayraga o‘tkazdi va operatsiyalarni 14-yanvardan qayta boshlashini e’lon qildi.
Mavrodining firibi u hech narsani yashirmasligi bilan kishini o‘ziga jalb qiladi — u haqiqatan ham na bank, na invest-kompaniya va na fond. U haqiqiy moliyaviy piramida — tushgan pullarni hech qayerga sarmoya qilmaydi. Ayni vaqtda, MMM yaratuvchisi pullar hisob-raqamlarda sarg‘ayib yotmasligini muntazam ta’kidlaydi — odamlar loyihaga pul tikkan vaqti ularning puli darhol ulardan avval MMMga pul tikkanlar uchun to‘lovlarga sarflanadi.
Agar shu maqolani o‘qigandan so‘ng, MMMga pul tikish istagi tug‘ilib qolgan bo‘lsa, eslatib o‘tamiz: aslo bu ishga qo‘l ura ko‘rmang! Moliyaviy piramidalar har doim qulaydi, e’tiborli tomoni, piramida qancha katta bo‘lsa, uning qulashi natijasida shuncha ko‘p odam pulsiz qoladi.
Diqqat, diqqat! “Daryo”ning Telegram’dagi rasmiy kanali — “Toshqin ‘Daryo’” (@toshqindaryo)ga obuna bo‘lib, yangiliklardan ovozli ko‘rinishda bahramand bo‘lishingiz mumkin.
Izoh (0)