Bayroyt universitetining biomateriallar bo‘yicha tadqiqot guruhi birinchi marta o‘rgimchaklarga yangi genlarini kiritish amaliyotini muvaffaqiyatli amalga oshirdi. Laboratoriyada o‘rganilgan oddiy uy o‘rgimchagi (Parasteatoda tepidariorum) CRISPR-Cas9 nomli gen yordamida genetik modifikatsiyadan o‘tkazildi, shundan so‘ng hasharot qizil va porlaydigan ipak tolasi ishlab chiqara boshladi. Tadqiqot natijalari Angewandte Chemie jurnalida chop etildi.
O‘rgimchak ipagi materialshunoslik sohasidagi eng qimmatli tolalardan biridir. Hasharot ishlab chiqaradigan qizil tola nihoyatda chidamli, shu bilan birga elastik, yengil va biologik jihatdan osonlik bilan parchalanadi. Agar olimlar o‘rgimchak ipini tirik organizm ichida ishlab chiqarish jarayoniga ta’sir ko‘rsatishga muvaffaq bo‘lsa va shu orqali o‘rgimchak tolasining tuzilmasi haqida chuqurroq ma’lumot olinsa, bu ipakning yangi funksiyalarini ishlab chiqish uchun keng yo‘l ochib berishi mumkin.
So‘nggi o‘n yil ichida CRISPR-Cas9 genetik modifikatsiyasi biologiya sohasida katta inqilob yasadi. Ushbu molekulyar vosita yordamida tadqiqotchilar DNKdagi ma’lum xossalarni istaganicha o‘zgartirishi mumkin. Shundan so‘ng hujayralarning tabiiy tiklanish mexanizmlari orqali biror genni yo‘q qilish yoki yangi gen kiritish amaliyoti qo‘llaniladi. CRISPR-Cas9 yuqori samaradorlik ko‘rsatgani sababli bugungi kunda biologiya, materialshunoslik va qishloq xo‘jaligi sohalarida qo‘llanib kelmoqda.
“Biz dunyoda birinchi bo‘lib yangi gen yordamida o‘rgimchakning qimmatbaho tola ishlab chiqara olishini isbotladik. Bunday keng imkoniyatlarga ega vosita bo‘lishiga qaramay, CRISPR-Cas9 texnologiyasi o‘rgimchaklarda shu kungacha qo‘llanmagani ajablanarli,” deydi professor Tomas Shaybel, Bayroyt universiteti biomateriallar kafedrasi rahbari va ushbu tadqiqotning bosh muallifi.
Izoh (0)