Garvard universiteti olimlari chivinlarga bezgak dori vositalarini berish orqali ularni kasallikni tarqata olmaydigan holatga keltirish mumkinligini aniqlashdi. Bu haqda BBC xabar bermoqda.
Bugungi kunda bezgakka qarshi kurashda asosan chivinlarni insektitsidlar (hasharotlarni o‘ldiruvchi kimyoviy vositalar) bilan yo‘q qilish usuli qo‘llaniladi. Ammo ko‘plab hududlarda bunday kimyoviy vositalar chivinlarga deyarli ta’sir qilmay qo‘ygan. Shu sababli tadqiqotchilar yangicha yondashuvni sinovdan o‘tkazishdi. Ular chivin oyoqlari orqali organizmga kira oladigan dorilarni aniqlashdi. Ushbu dorilar chivinning organizmidagi bezgak parazitlarini butunlay yo‘q qilishga qodir.
Bezgak haqida
Foto: CDC
Bezgak (malaria) — odamga asosan urg‘ochi chivinlar orqali yuqadigan xavfli va yuqumli kasallik bo‘lib, yiliga dunyo bo‘yicha qariyb 600 ming kishining hayotiga zomin bo‘ladi. Ayniqsa, bolalar orasida o‘lim holatlari ko‘p uchraydi.
Bezgak parazitlari qon orqali yuqadi. Homilador ayollardagi parazit bevosita homilaga o’tishi mumkin. Bezgak paraziti bilan kasallangan odam ishlatgan ignadan va sterillanmagan tibbiy asboblardan foydalanish ham yuqishiga sabab bo’ladi. Kasallik qon quyish va kasal odamdan organ transplantatsiyasi orqali ham yuqishi mumkin.
Yangi da’vo usuli qanday ishlaydi?
Tadqiqot davomida olimlar yuzlab dori vositalarini o‘rgandi va eng samarali 22 tasini ajratib oldi. Ularning orasidan esa faqat ikkita dori 100% samaradorlikni ko‘rsatdi va chivin ichidagi parazitlarni butunlay yo‘q qildi.
Bu dorilar yotoq ustiga qo‘yiladigan chivindan himoya qiluvchi to‘rlarga singdirildi. Chivin ana shu to‘r pardaga tegsa-yu, omon qolsa ham, uning ichidagi barcha parazitlar nobud bo‘ladi. Demak, chivin odamni chaqqan taqdirda ham, u kasallikni yuqtira olmaydi.
Tadqiqotchi Aleksandra Probst bu usulni “chivinlarga qarshi mutlaqo yangi yondashuv” deb atadi. Unga ko‘ra, bezgak paraziti bu dorilarga qarshilik ko‘rsatishi ehtimoli past, ammo chivinda parazitlar soni juda kam (odatda 5 tagacha) bo‘lgani bois tarqalish ehtimoli kamayadi, odam tanasida esa milliardlab parazitlar bo‘lishi mumkin.
Bu g‘oya hozircha faqat laboratoriyada isbotlangan. Keyingi bosqich Efiopiyada amaliy sinovlar o‘tkazishdan iborat. Barcha tadqiqotlar to‘liq yakunlanishi va bu usul haqiqatan ishlaydimi, yo‘qmi, bilish uchun kamida 6 yil vaqt ketadi.
Izoh (0)