Миллионлаб одамлар ҳар куни супермаркетга киради, аммо уларнинг йўналиши дўкон остонасидан ўтишларидан анча олдин пухта режалаштирилганини хаёлларига ҳам келтирмайди. Нон ва сутни дўконнинг узоқ бурчакларига жойлаштириш мантиқсиз туюлса-да, бу ҳодиса ортида мураккаб ҳисоб-китоблар ва руҳий таъсир ўтказиш усуллари яширинган.
- Харид йўналиши психологияси
- Манипуляция йўналиши
- Жойлаштириш мантиғи
- Хатти-ҳаракатни бошқарадиган рақамлар
- Савдо эволюцияси
- Хулоса
Харид йўналиши психологияси
Инсон мияси харид ҳақидаги қарорларнинг 90 фоизигача қисмини бевосита савдо жойида қабул қилади. Харидор сут ва нон учун дўконга кирганида, у беихтиёр юзлаб маҳсулотлар ёнидан ўтади, буларнинг ҳар бири унинг эътиборини тортиши керак. Ўнгга бурилиш ва соат милига қарши йўналиш ҳодисаси чакана сотувчилар томонидан мақбул йўналишни яратиш учун қўлланади. Киришдан кейинги дастлабки 5 метр — бу мослашув ҳудуди бўлиб, бу ерда одам янги муҳитга кўникади. Айнан шу сабабли бу ерга ҳеч қачон энг зарур маҳсулотлар қўйилмайди — харидор ҳали қарор қабул қилишга тайёр бўлмайди.
Манипуляция йўналиши
Олтин учбурчак концепцияси уч асосий нуқтани ўз ичига олади: кириш, касса ва асосий маҳсулотлар жойлашган узоқ бурчак. Бу модел савдо майдонидан максимал даражада фойдаланишни таъминлайди. Дўконда ўтказилган ҳар бир қўшимча сония тасодифий харид қилиш эҳтимолини бир фоизга оширади. Харидорларнинг 87 фоиздан кўпроғи импулсив харидларни амалга оширади ва барча товарларнинг ярми айнан кутилмаган қарорлар туфайли сотилади.
Жойлаштириш мантиғи
Маркетинг ҳийлалари ортида прагматик логистика ётади. Сут маҳсулотлари доим музлаткичда сақланади, музлаткичларни кириш жойида жойлаштириш эса энергия сарфини оширган бўларди. Захираларни тўлдириш бинонинг орқа қисмидаги омборхоналар орқали амалга оширилади, бу эса маҳсулотларнинг совуқдан ташқарида туриш вақтини камайтириб, харидорларга халақит бермайди.
Хатти-ҳаракатни бошқарадиган рақамлар
Товар кўринишини 20 фоизга ошириш сотувнинг 12 фоизга ўсишига олиб келади. Loss-leader концепцияси харидорларни жалб қилиш учун сут ва нонга минимал устама қўйишни назарда тутади, бунда харидорлар паст даромадлиликни бошқа товарларни сотиб олиш билан қоплайди. Тажрибалар шуни кўрсатадики, қарорларнинг 70 фоизи кутилмаганда қабул қилинади.
Савдо эволюцияси
Рақамлаштириш анъанавий ёндашувларни қайта кўриб чиқишни тақазо этмоқда. Анъанавий бозорлар онлайн савдо билан беллашмоқда. Бироқ биринчи навбатдаги эҳтиёж маҳсулотларини дўкон ичкарисига жойлаштириш тамойили деярли бир аср давомида ўзгаришсиз қолмоқда.
Хулоса
Нон ва сутни дўконларнинг ички бурчакларига жойлаштириш бу — иқтисодий мақсадга мувофиқлик ва логистик оптималлаштириш уйғунлигидир. Харидорларнинг маркетинг усуллари ҳақидаги хабардорлиги ошиб бораётганига қарамай, бу стратегиянинг самарадорлиги юқорилигича қолмоқда. Оқилона билим қарор қабул қилишнинг онгсиз механизмларига бас кела олмайди. Бу қарийб юз йиллик амалиёт муваффақиятли чакана савдонинг тамал тоши бўлиб қолмоқда ва инсон хатти-ҳаракатларини тушуниш технологик янгиликлардан кўра муҳимроқ эканлигини исботламоқда.
Изоҳ (0)