Меҳнат инсонни тоблайди, тажрибасини орттиради. Аммо мунтазам ишлаш ва вақтида дам олмаслик организмда жиддий ўзгаришларга сабаб бўлади, деб ёзади «Новий очаг».
Дам олмасдан ишлаш натижасида нималар юз беради?
Замонавий инсоннинг муаммоларидан бири бу вақтнинг етмаслигидир. Ҳар доим бирор нарса қилишга вақт йўқлигидан қўрқув юзага келади, дангасалик эса ёмон экани болаликдан ўргатилган. Натижада аксарият инсонлар жисмоний жиҳатдан дам олиш нима эканини билмай ўсиб улғайган. Қуйида дам олмасдан мунтазам ишлаш қандай оқибатларга олиб келишини билиб олиш мумкин.
Иш самарадорлиги пасаяди
Сурункали чарчаган одам секин ишлай бошлайди. Эътиборсизлик кучаяди. Ярим соат давомида экранга тикилиб, қандайдир арзимас нарсаларни ҳам тушуниши қийинлашади. Ёки мия умуман фикрлашни хоҳламайди. Ўз-ўзини назорат қилмаслик, миянинг дам олишига йўл қўймаслик инсондаги меҳнат самарадорлигини пасайтиради.
Шунингдек, қўшимча иш соатлари ҳам меҳнат унумдорлигини пасайтириши исботланган. Бундан ташқари, ҳар куни мунтазам равишда ишга берилиш натижасида касб касаллиги пайдо бўлади.
Хатолар сони ортади
Чарчоқ ва иш концентрациянинг пасайишига олиб келади. Бу қайта кўриб чиқиш, яхшилаб текшириш ва диққат билан ҳисоблашдан кейин ҳам хатолар ортишига сабаб бўлади. Тизимли равишда ҳаддан ташқари кўп ишлаган одамлар муқаррар равишда кўпроқ хато қилади.
Уйқу режими бузилади
Кўп ишлаган аксарият одамлар уйқусизликка дуч келади. Аслида чарчаган одамнинг ухлаб қолиши осонроқ бўлиб туйилади, лекин бундай эмас. Чунки организм том маънода ҳолсизликдан қийналади. Мия эса меъёрдан ортиқ ишлаганлиги сабабли уйқу вақтида ҳам айрим масалаларни ҳал қилиш, ечим топиш билан банд бўлади. Бу эса керакли гормонларнинг ишлаб чиқарилиши, организмнинг дам олиши ва инсонни уйқуга кетишига тўсқинлик қилади.
Сурункали стресс ва ортиқча вазн
Кунига 24 соат ишлаш бўйича доимий фикр-мулоҳазалар режими, исталган вақтда компьютерда ўтириш ва ишлашга тайёрлик сурункали стрессга олиб келади. Натижада гормонал фон азобланади, биз яхши кайфият, ҳаётдан завқланиш қобилияти, завқланиш ҳолати ва бошқа нарсалар учун жавобгар бўлган гормонларнинг тезда йўқолишига олиб келади. Метаболизм тезлиги пасаяди ва бу тана вазнига сезиларли даражада таъсир қилади. Кўпгина тадқиқотлар шуни кўрсатдики, инсон қанча кам ухласа, вазн ортиши хавфи шунчалик юқори бўлади.
Дам олишни билмасликни қандай тушуниш мумкин?
Буни сизга ҳеч ким ўргатмаган
Ҳеч кимга болаликдан дам олиш қобилиятини ўргатмайди, лекин болалар буни табиий равишда жуда яхши амалга оширади. Аммо ҳозир психологлар дангасалик ва бекорчилик ҳам меҳнаткашлик каби муҳим эканини таъкидлайди. Чунки дангасалик ортиқча ишдан ва ресурслар тугаб қолганидан дарак беради. Айтганча, ҳеч нарса қилмаслик лаҳзаларида инсон миясига қизиқарли ғоялар келади.
Жуда кўп хавотирланиш
Кўпинча уйидан узоққа кетаётганларда хавотир ва кучли ташвишланиш кузатилади. Эшикнинг қулфланганлиги, дазмолни ўчирганлиги ва шунга ўхшаш нарсалар инсон миясини тинч қўймайди. Аммо узоқда туриб, ташвишланиш билан ҳеч нарса ўзгармайди. Шунинг учун ҳаммасини унутиш, эркин бўлиш, сайр қилиш ва дам олишдан завқланиш лозим.
Ўзингизга пул сарфлашни ёмон кўрасизми?
Мутахассисларнинг таъкидлашича, ҳамма нарса ўзини паст баҳолашдан келиб чиқади. Бу эса виждони тоза одамнинг ўзига пул сарфлашига йўл қўймайди. Ўзига пул сарфламаслик ва дам олишга вақт ажратмаслик деярли бир хил натижани кўрсатади.
Ҳамма нарсани режага мувофиқ қиласиз
Бундай инсонлар оддий дам олишни ҳам мураккаб вазифага айлантириб юборади. Дам олиш учун бир қанча режалар тузиш, дам олишни қаерда, қачон ва қай тарзда ўтказиш ҳақда тинимсиз ўйлайди. Афсуски, бу билан дам олиш худди вақтни иш жойида ўтказиш билан баробар бўлиб қолади.
Шунингдек, бу каби инсонлар оила, болалар ёки катта компания билан таътилга чиқса, вазият янада оғирлашиши мумкин. Ахир ҳамманинг манфаатини ҳисобга олиш керак. Саёҳатнинг ҳар бир иштирокчисига ғамхўрлик қилиб, ўзи ҳақида бутунлай унутади. Дам олишдан олинган завқни гапирмаса ҳам бўлади.
Аммо нима бўлган тақдирда ҳам, дам олишга вақт ажратиш лозим. Бу нафақат инсоннинг бир ўзи, балки жамият ривожи учун ҳам боғлиқ ҳолат. Мутахассислар ўз вақтида ишлаб, дам олса, шундагина самарадорлик ва янги ғоялар туғилади.
Изоҳ (0)