Россияда коронавирус оқибатидаги ўлим ҳолатлари статистикаси тизимли пасайтирилмоқда

«Медиазона» ва Meduza нашрлари журналистлари Россияда коронавирус инфекциясининг ривожланиши ҳақидаги идоралараро тезкор база маълумотлари билан танишиб, Россиянинг кўп ҳудудларида коронавирусдан вафот этганлар ҳақидаги маълумотлар тизимли равишда камайтириб кўрсатилаяпти, деган хулосага келди.

Коронавирус бўйича ахборот базаси (КАМ) Россиянинг барча 85 та ҳудуди бўйича касалхонага ётқизилганлар, оғир касаллар, касалхонадаги бўш жойлар ва ўлим ҳолатлари ҳақидаги маълумотлардан иборат. Базадаги ўлимлар ҳақидаги маълумотлар «Стопкоронавирус.рф»нинг жамоатчилик учун очиқ базасидаги рақамлардан жуда катта фарқ қилади, дейилади «Медиазона» ва Meduza тадқиқотида.

Коронавирус оқибатидаги ўлимлар бўйича ҳақиқий ҳолатни «Росстат» маълумотларидан билиб олиш мумкин, лекин у ерда маълумотлар жуда кечикиб берилади. Бу маълумотлар «Стопкоронавирус.рф» сайтида кўрсатилган ўлимлар сони билан тўғри келмайди, ундаги кўрсаткичлар мамлакат бўйича ўртача 4—5 марта кўпроқ.

Бундай фарқ, аниқланишича, нафақат жамоатчилик учун очиқ бўлган маълумотларда, балки мансабдорларнинг ўзлари фойдаланадиган, жамоатчилик учун ёпиқ бўлган расмий базаларда ҳам бор. Тадқиқот билан шуғулланган журналистлар шундай хулосага келдики, марказий ҳукумат кўпинча кўплаб ҳудудлардаги коронавирус билан боғлиқ ҳақиқий вазият ҳақидаги ишончли тезкор ахборотга эга эмас, чунки бу ҳудудларга доир аниқ рақамлар ҳатто ёпиқ базаларда ҳам кўрсатилмайди.

«Стопкоронавирус.рф» сайтига кўра, пандемия бошидан буён 30 ноябргача Россияда 39 895 киши коронавирус инфекцияси асоратлари оқибатида вафот этган. Таъкидланишича, бу фақат Федерал регистр бўйича пухталик билан саралаб олинган ҳолатлар бўлиб, уларда ўлимнинг асосий сабаби айнан коронавирус бўлган.

КАМ базасига кўра, худди шу вақт мобайнида касалхоналардаги COVID-19 койкаларида қарийб 75 минг киши вафот этган. Афтидан, уларнинг бир қисми коронавирусга чалинмаган, яна бир қисми — коронавирусни юқтирган, лекин у ўлимнинг асосий сабаби бўлмаган. Ниҳоят, яна бир қисми базага масъул шахсларнинг хатоси сабабли тушиб қолган, чунки бу базага мансабдорлар кўп ҳам эътибор қаратмайди ва у ердаги маълумотлар сифати жуда паст. «Аммо бу очиқ базадаги ўлимлар билан икки баробар фарқни ҳам, кўпчилик ҳудудларда иккала база аниқ мос тушишини ҳам изоҳлай олмайди», — дейилади тадқиқотда.

«Росстат» базасига мувофиқ (у ФҲДЁларда ўлим ҳақидаги гувоҳномаларда кўрсатилган ташхислар бўйича йиғилади, ФҲДЁлар эса катта кечикишлар билан ўликхоналардан «энг сўнгги» — барча тадқиқотлардан кейинги ташхисларни олади), апрелдан сентябргача мамлакатда «коронавирус» ташхисли 55,6 минг киши вафот этган. Бунда вирус ўлимнинг асосий сабаби бўлган ҳолатлар ҳам, вирус оқибатида бошқа касалликлар кучайиб, улар натижасида келиб чиққан ўлим ҳолатлари ҳам ҳисобга олинган. Шуниси аниқ-равшанки, ноябрь охирига келиб, бундай ўлимлар «Росстат» базасида КАМ базасидагидан кам бўлмайди.

Аввал ҳам шундай эди, дейилади тадқиқотда: сентябрь охирида (ўша пайтгача «Росстат» 55,6 мингта ўлимни қайд этган) КАМ базасидаги ўлимлар сони 41,3 мингта бўлган. Аниқроғи «Росстат»нинг «коронавирус» ташхиси билан юз берган ўлимлар ҳақидаги маълумотлари Федерал регистрадаги барча коронавирус ўлимлари йиғиндисига ўхшайди. Манбалар таъкидлашича, ҳукумат айнан шу регистр маълумотларидан фойдаланади; тўғри, улардан кенг жамоатчилик фойдалана олмайди.

Ортиқча ўлим ҳолати бўйича «Росстат» базасига кўра, апрелдан сентябргача барча сабаблар оқибатидаги ўлимлар 2019 йилнинг шу давридагидан 116,3 минг кишига кўп бўлган. «Росстат»нинг октябрь бўйича маълумотлари яқин кунларда эълон қилинади. Аммо ҳозирданоқ октябрь охиригача бўлган COVID-19 билан боғлиқ ўлимларнинг умумий сони камида 124 минг кишига баҳоланмоқда. Ноябрдаги ўлим даражасини ҳозирча баҳолаб бўлмайди.

«Ўлим даражаси ҳақидаги аниқ маълумотларсиз эпидемиянинг ривожи ҳақидаги прогнозларни тузиш ҳамда чекловларни киритиш ёки сусайтиришни амалга ошириш керак бўлган пайтларни аниқлаш мумкин эмас… Маълумотларнинг ошкор этилиши (масалан, нафақат ҳудудлар бўйича, балки йирик шаҳарлар бўйича ҳам касалхонага ётқизиш ва ўлим ҳолатлари ҳақидаги) экспертлар ҳамжамияти учун ҳам зарурдир, улар ўз модель ва прогнозларини туза олган бўларди, — дея хулоса қилади журналистлар. — Аҳолига нотўғри ахборот бериш янада вайронкор оқибатларга олиб келади: расмий маълумотларнинг кузатиб турилган воқеликдан фарқланиши одамларнинг ҳукуматга ишончсизлигига сабаб бўлади. Ишончсизлик, ўз навбатида, ҳатто тўғри асосланган чекловларга риоя қилишдан оммавий бош тортишга, ёлғон хабарларга қизиқишга олиб боради».