Rossiyada koronavirus oqibatidagi o‘lim holatlari statistikasi tizimli pasaytirilmoqda

“Mediazona” va Meduza nashrlari jurnalistlari Rossiyada koronavirus infeksiyasining rivojlanishi haqidagi idoralararo tezkor baza ma’lumotlari bilan tanishib, Rossiyaning ko‘p hududlarida koronavirusdan vafot etganlar haqidagi ma’lumotlar tizimli ravishda kamaytirib ko‘rsatilayapti, degan xulosaga keldi.

Koronavirus bo‘yicha axborot bazasi (KAM) Rossiyaning barcha 85 ta hududi bo‘yicha kasalxonaga yotqizilganlar, og‘ir kasallar, kasalxonadagi bo‘sh joylar va o‘lim holatlari haqidagi ma’lumotlardan iborat. Bazadagi o‘limlar haqidagi ma’lumotlar “Stopkoronavirus.rf”ning jamoatchilik uchun ochiq bazasidagi raqamlardan juda katta farq qiladi, deyiladi “Mediazona” va Meduza tadqiqotida.

Koronavirus oqibatidagi o‘limlar bo‘yicha haqiqiy holatni “Rosstat” ma’lumotlaridan bilib olish mumkin, lekin u yerda ma’lumotlar juda kechikib beriladi. Bu ma’lumotlar “Stopkoronavirus.rf” saytida ko‘rsatilgan o‘limlar soni bilan to‘g‘ri kelmaydi, undagi ko‘rsatkichlar mamlakat bo‘yicha o‘rtacha 4—5 marta ko‘proq.

Bunday farq, aniqlanishicha, nafaqat jamoatchilik uchun ochiq bo‘lgan ma’lumotlarda, balki mansabdorlarning o‘zlari foydalanadigan, jamoatchilik uchun yopiq bo‘lgan rasmiy bazalarda ham bor. Tadqiqot bilan shug‘ullangan jurnalistlar shunday xulosaga keldiki, markaziy hukumat ko‘pincha ko‘plab hududlardagi koronavirus bilan bog‘liq haqiqiy vaziyat haqidagi ishonchli tezkor axborotga ega emas, chunki bu hududlarga doir aniq raqamlar hatto yopiq bazalarda ham ko‘rsatilmaydi.

“Stopkoronavirus.rf” saytiga ko‘ra, pandemiya boshidan buyon 30-noyabrgacha Rossiyada 39 895 kishi koronavirus infeksiyasi asoratlari oqibatida vafot etgan. Ta’kidlanishicha, bu faqat Federal registr bo‘yicha puxtalik bilan saralab olingan holatlar bo‘lib, ularda o‘limning asosiy sababi aynan koronavirus bo‘lgan.

KAM bazasiga ko‘ra, xuddi shu vaqt mobaynida kasalxonalardagi COVID-19 koykalarida qariyb 75 ming kishi vafot etgan. Aftidan, ularning bir qismi koronavirusga chalinmagan, yana bir qismi — koronavirusni yuqtirgan, lekin u o‘limning asosiy sababi bo‘lmagan. Nihoyat, yana bir qismi bazaga mas’ul shaxslarning xatosi sababli tushib qolgan, chunki bu bazaga mansabdorlar ko‘p ham e’tibor qaratmaydi va u yerdagi ma’lumotlar sifati juda past. “Ammo bu ochiq bazadagi o‘limlar bilan ikki barobar farqni ham, ko‘pchilik hududlarda ikkala baza aniq mos tushishini ham izohlay olmaydi”, — deyiladi tadqiqotda.

“Rosstat” bazasiga muvofiq (u FHDYolarda o‘lim haqidagi guvohnomalarda ko‘rsatilgan tashxislar bo‘yicha yig‘iladi, FHDYolar esa katta kechikishlar bilan o‘likxonalardan “eng so‘nggi” — barcha tadqiqotlardan keyingi tashxislarni oladi), apreldan sentabrgacha mamlakatda “koronavirus” tashxisli 55,6 ming kishi vafot etgan. Bunda virus o‘limning asosiy sababi bo‘lgan holatlar ham, virus oqibatida boshqa kasalliklar kuchayib, ular natijasida kelib chiqqan o‘lim holatlari ham hisobga olingan. Shunisi aniq-ravshanki, noyabr oxiriga kelib, bunday o‘limlar “Rosstat” bazasida KAM bazasidagidan kam bo‘lmaydi.

Avval ham shunday edi, deyiladi tadqiqotda: sentabr oxirida (o‘sha paytgacha “Rosstat” 55,6 mingta o‘limni qayd etgan) KAM bazasidagi o‘limlar soni 41,3 mingta bo‘lgan. Aniqrog‘i “Rosstat”ning “koronavirus” tashxisi bilan yuz bergan o‘limlar haqidagi ma’lumotlari Federal registradagi barcha koronavirus o‘limlari yig‘indisiga o‘xshaydi. Manbalar ta’kidlashicha, hukumat aynan shu registr ma’lumotlaridan foydalanadi; to‘g‘ri, ulardan keng jamoatchilik foydalana olmaydi.

Ortiqcha o‘lim holati bo‘yicha “Rosstat” bazasiga ko‘ra, apreldan sentabrgacha barcha sabablar oqibatidagi o‘limlar 2019-yilning shu davridagidan 116,3 ming kishiga ko‘p bo‘lgan. “Rosstat”ning oktabr bo‘yicha ma’lumotlari yaqin kunlarda e’lon qilinadi. Ammo hozirdanoq oktabr oxirigacha bo‘lgan COVID-19 bilan bog‘liq o‘limlarning umumiy soni kamida 124 ming kishiga baholanmoqda. Noyabrdagi o‘lim darajasini hozircha baholab bo‘lmaydi.

“O‘lim darajasi haqidagi aniq ma’lumotlarsiz epidemiyaning rivoji haqidagi prognozlarni tuzish hamda cheklovlarni kiritish yoki susaytirishni amalga oshirish kerak bo‘lgan paytlarni aniqlash mumkin emas… Ma’lumotlarning oshkor etilishi (masalan, nafaqat hududlar bo‘yicha, balki yirik shaharlar bo‘yicha ham kasalxonaga yotqizish va o‘lim holatlari haqidagi) ekspertlar hamjamiyati uchun ham zarurdir, ular o‘z model va prognozlarini tuza olgan bo‘lardi, — deya xulosa qiladi jurnalistlar. — Aholiga noto‘g‘ri axborot berish yanada vayronkor oqibatlarga olib keladi: rasmiy ma’lumotlarning kuzatib turilgan voqelikdan farqlanishi odamlarning hukumatga ishonchsizligiga sabab bo‘ladi. Ishonchsizlik, o‘z navbatida, hatto to‘g‘ri asoslangan cheklovlarga rioya qilishdan ommaviy bosh tortishga, yolg‘on xabarlarga qiziqishga olib boradi”.