Ҳозирги кунда аксарият корхоналар қийинчиликни бошдан кечирмоқда. Муаммоларнинг сезиларли қисми ўз ходимлари олдидаги мажбуриятлар билан боғлиқлиги сабабли Норма ушбу мажбуриятлар ҳақида маълумот берди.
Юридик фанлари номзоди, Меҳнат кодекси муаллифларидан бири Михаил Гасановнинг сўзларига кўра, иш берувчи Меҳнат кодекси ва меҳнат тўғрисидаги бошқа норматив ҳужжатларда назарда тутилган ходимларнинг ҳуқуқ ва манфаатларига риоя қилиши лозим.
Шу сабабли, масалан, ходимларнинг розилигини олмасдан иш берувчининг ташаббуси билан уларни масофадан ишлашга ўтказиш, ҳақ тўланадиган таътилга (қонун ҳужжатларида белгиланган ҳоллар бундан мустасно) ёки иш ҳақи сақланмайдиган таътилга чиқариш, тўлиқ бўлмаган иш вақтини ўрнатиш мумкин эмас.
Сақланиб қолаётган меҳнат шароитларида иш ҳақини камайтириш ёки унинг тўланилишини кечиктиришга йўл қўйиб бўлмайди. Меҳнат шартномасининг бекор қилинишида ходимга фойдаланилмаган асосий ва қўшимча таътиллар учун компенсация, шунингдек, ишдан бўшатиш нафақасини тўлашдан, қачонки Меҳнат кодекси бундай мажбуриятни иш берувчига юклаганда бош тортиш ноқонунийдир.
Иш берувчи ходимларга нисбатан фақат меҳнат қонунчилигида назарда тутилган ёки унга зид бўлмаган чораларни кўришга ҳақли. У қонунда назарда тутилган барча таомилларга риоя қилиши лозим.
Агар ходимлар, масалан, жамоат транспортининг ҳаракати тўхтатилганлиги сабабли ишга кела олишмаса, меҳнат қонунчилигида назарда тутилган шартлар ва тартибга риоя қилинган тақдирда иш берувчи қуйидагиларга ҳақли:
- ходимларни масофадан ишлашга ўтказиш;
- тўлиқ бўлмаган иш вақтини ўрнатиш;
- ҳақ тўланадиган таътил тақдим этиш;
- иш ҳақи сақланмаган ҳолда таътил тақдим этиш;
- қисман ҳақ тўланган ҳолда мажбурий таътил тақдим этиш;
- бекор туриб қолишни расмийлаштириш.
Мавзуга доир: Ўзбекистонда карантин даврида уйдан ишлашга ўтказилган ходимнинг иш ҳақи қай тартибда тўланади?
Ходим ва иш берувчи ўртасида меҳнат шартномаси тузилган, унга кўра иш берувчининг энг асосий мажбурияти – ходимни барқарор ҳақ тўланадиган иш билан таъминлаш, ходимнинг мажбурияти эса уни бажариш. Тушумнинг камайиши ёки ҳатто унинг бутунлай мавжуд эмаслиги, жамоат транспорти ҳаракатининг тўхтатилиши, карантин — буларнинг барчаси ҳақиқатан муаммо ҳисобланади. Бироқ улар иш берувчини ходим олдидаги мажбуриятларини бажаришдан озод этмайди.
Агар иш берувчи ходимни иш билан таъминлай олмаса, бу – бекор туриб қолиш. Ходимга ушбу вақт учун ўртача иш ҳақи тўлаш лозим. Агарда иш берувчида бекор туриб қолиш даврида ходимларга иш ҳақини сақлаб қолишнинг жисмоний имконияти бўлмаса, демак, иккала тараф ҳам келишиши, муросага келиши зарур. Буни бир томонлама қилиб бўлмайди.
Масалан, иш берувчи ходим билан унга иш ҳақи сақланмаган ҳолда муддати узоқ бўлмаган таътил тақдим этилиши ёки унга тўлиқ бўлмаган иш вақти ўрнатилиши ҳақида келишиб олишлари мумкин. Бунда иккала тарафнинг розилиги талаб этилади.
Изоҳ (0)