Hozirgi kunda aksariyat korxonalar qiyinchilikni boshdan kechirmoqda. Muammolarning sezilarli qismi o‘z xodimlari oldidagi majburiyatlar bilan bog‘liqligi sababli Norma ushbu majburiyatlar haqida ma’lumot berdi.
Yuridik fanlari nomzodi, Mehnat kodeksi mualliflaridan biri Mixail Gasanovning so‘zlariga ko‘ra, ish beruvchi Mehnat kodeksi va mehnat to‘g‘risidagi boshqa normativ hujjatlarda nazarda tutilgan xodimlarning huquq va manfaatlariga rioya qilishi lozim.
Shu sababli, masalan, xodimlarning roziligini olmasdan ish beruvchining tashabbusi bilan ularni masofadan ishlashga o‘tkazish, haq to‘lanadigan ta’tilga (qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno) yoki ish haqi saqlanmaydigan ta’tilga chiqarish, to‘liq bo‘lmagan ish vaqtini o‘rnatish mumkin emas.
Saqlanib qolayotgan mehnat sharoitlarida ish haqini kamaytirish yoki uning to‘lanilishini kechiktirishga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Mehnat shartnomasining bekor qilinishida xodimga foydalanilmagan asosiy va qo‘shimcha ta’tillar uchun kompensatsiya, shuningdek, ishdan bo‘shatish nafaqasini to‘lashdan, qachonki Mehnat kodeksi bunday majburiyatni ish beruvchiga yuklaganda bosh tortish noqonuniydir.
Ish beruvchi xodimlarga nisbatan faqat mehnat qonunchiligida nazarda tutilgan yoki unga zid bo‘lmagan choralarni ko‘rishga haqli. U qonunda nazarda tutilgan barcha taomillarga rioya qilishi lozim.
Agar xodimlar, masalan, jamoat transportining harakati to‘xtatilganligi sababli ishga kela olishmasa, mehnat qonunchiligida nazarda tutilgan shartlar va tartibga rioya qilingan taqdirda ish beruvchi quyidagilarga haqli:
- xodimlarni masofadan ishlashga o‘tkazish;
- to‘liq bo‘lmagan ish vaqtini o‘rnatish;
- haq to‘lanadigan ta’til taqdim etish;
- ish haqi saqlanmagan holda ta’til taqdim etish;
- qisman haq to‘langan holda majburiy ta’til taqdim etish;
- bekor turib qolishni rasmiylashtirish.
Mavzuga doir: O‘zbekistonda karantin davrida uydan ishlashga o‘tkazilgan xodimning ish haqi qay tartibda to‘lanadi?
Xodim va ish beruvchi o‘rtasida mehnat shartnomasi tuzilgan, unga ko‘ra ish beruvchining eng asosiy majburiyati – xodimni barqaror haq to‘lanadigan ish bilan ta’minlash, xodimning majburiyati esa uni bajarish. Tushumning kamayishi yoki hatto uning butunlay mavjud emasligi, jamoat transporti harakatining to‘xtatilishi, karantin — bularning barchasi haqiqatan muammo hisoblanadi. Biroq ular ish beruvchini xodim oldidagi majburiyatlarini bajarishdan ozod etmaydi.
Agar ish beruvchi xodimni ish bilan ta’minlay olmasa, bu – bekor turib qolish. Xodimga ushbu vaqt uchun o‘rtacha ish haqi to‘lash lozim. Agarda ish beruvchida bekor turib qolish davrida xodimlarga ish haqini saqlab qolishning jismoniy imkoniyati bo‘lmasa, demak, ikkala taraf ham kelishishi, murosaga kelishi zarur. Buni bir tomonlama qilib bo‘lmaydi.
Masalan, ish beruvchi xodim bilan unga ish haqi saqlanmagan holda muddati uzoq bo‘lmagan ta’til taqdim etilishi yoki unga to‘liq bo‘lmagan ish vaqti o‘rnatilishi haqida kelishib olishlari mumkin. Bunda ikkala tarafning roziligi talab etiladi.
Izoh (0)