• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12496.94
    • RUB159.38
    • EUR14405.22
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +37°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    «Шафтоли ўғирлиги»да айбланиб, 7 йилга қамалган самарқандлик талабанинг онаси Президентга мурожаат қилди. У ўғли ноҳақ қамалганини айтмоқда

    Самарқандда шафтоли ўғирлашда иштирок этиб, боғ эгасига куч ишлатишда айбланган ва 7 йилга озодликдан маҳрум қилинган собиқ талабанинг онаси Президентга мурожаат қилди. Унинг айтишича, ўғли ноҳақ қамалган.

    Мазкур воқеани ўрганган «Дарё» мухбири Фарҳод Норбўтаевнинг қамалган талаба онаси Хонбиби Абдуназаровага таяниб хабар беришича, жабрланганлар Шаҳзод Ҳасановни воқеа содир бўлган куни кўрмаганини билдирган.

    «Суд мажлисида жабрланувчи тариқасида сўроқ қилинган Нормўмин Олтибоев, Зафар Олтибоев ва Рамазон Назаров ‘Шарипов Тоҳиржон боғлари’ МЧЖ боғида содир бўлган жанжал вақтида ўғлимни кўрмаганлигини айтган. Ўғлим уларни урмагани боис, унга нисбатан ҳеч қандай даъвоси йўқлигини баён қилган. Аммо суд уларнинг бу кўрсатмасини инобатга олмади. Шунингдек, гувоҳлар К.Ҳотамов С.Саломов, Ш.Боймуродов, О.Маҳмаюсупов, Ш.Эркаев, Г.Аблақулов ва Ж.Очилов ҳам ўғлимни биринчи маротаба А.Қурбонов билан бирга боғга кирмасдан аввал кўрганлигини, жанжалдан хабарлари йўқлигини баён қилиб кўрсатма берган», — дейди Хонбиби Абдуназарова.

    Фото: «Дарё»

    Фото: «Дарё»

    Суд ҳужжатларидан маълум бўлишича, 2018 йил 22 июнь куни соат 23:25 да фуқаро Абдулла Қурбонов ўзганинг мулкини босқинчилик билан қўлга киритиш мақсадида танишлари Ш.Ҳасанов, С.Темиров, А.Алимов ва бошқа шахслар билан юзига эгнидаги кийимларини ниқоб қилиб, Нуробод тумани «Меҳнаткаш» маҳалласи, Қизилкарвон қишлоғи ҳудудида жойлашган «Шарипов Тоҳиржон боғлари» МЧЖ га қарашли боғ майдонига шафтоли ўғирлаш учун киради. Ўғрилар уларнинг ҳаракатини сезиб қолган боғ қоровули Нормўмин Олтибоевга ҳужум қилиб, унинг бошига таёқ билан уриб, тан жароҳати етказган. Унинг чўнтагидаги 85 минг сўм пул ва 120 минг сўмлик телефонини олиб қўйган. Бу ҳолатдан хабар топиб, воқеа жойига етиб келган Зафар Олтибоевга ҳам ҳужум қилиб, қўлидаги 70 минг сўмлик фонар, 100 минг сўмлик телефон аппаратини тортиб олган. Бу ҳам етмагандек, Рамазон Назаровга ҳам ҳужум қилиб, бошига таёқ билан уриб, 800 минг сўмлик телефонини олиб қўйган.

    Шаҳзод Ҳасановнинг адвокати Умидбек Давлатовнинг таъкидлашича, мазкур жиноят иши 2018 йил 14 июль куни қўзғатилган. Лекин жиноят ишида жабрланувчи бўлганлар — Нормўмин Олтибоев, Зафар Олтибоев ва Рамазон Назаров 2018 йил 17 июль куни ариза билан мурожаат қилган. Айнан шу куни жабрланувчи деб эътироф этилганлар томонидан берилган аризадаги ҳолатлар жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги қарордаги ҳолатларга тўлиқ мос келмаган. Жиноят иши қўзғатилган вақтда жабрланувчиларнинг қонуний чора кўришни сўраб ёзган аризаси бўлмаган.

    «Ушбу жиноят иши бўйича дастлаб Жиноят кодексининг 104-моддаси 1-қисми (Қасддан баданга оғир шикаст етказиш) билан Абдулла Қурбоновга нисбатан жиноят иши қўзғатилган. Жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги қарорда 2018 йилнинг 22 июнь куни бўлиб ўтган воқеалар ёзилган. Жиноят иши бўйича суд тиббий экспертизалари 2019 йилнинг 6, 11, 12 июль кунлари ўтказилган. Яъни экспертиза жиноят содир қилинган кундан 15, 19 ва 20 кун ўтганидан кейин ўтказилган. Энди асосли савол туғилади, жабрланувчилар айнан воқеа содир бўлган куни тан жароҳати олганми ёки ундан кейин бошқа ҳолатда тан жароҳати олганми? Нима учун ҳолат содир бўлганидан шунча вақт ўтгандан кейин экспертиза ўтказилган. Бу ҳолатни шунча вақт сунъий равишда чўзиб юриш кимга керак бўлган? Бу саволларга жиноят ишида умуман жавоб йўқ ва аниқлик киритилмаган. Ҳақиқат аниқланмаган», — дейди Умидбек Давлатов.

    Умидбек Давлатовнинг таъкидлашича, жиноят иши юзасидан асосий жабрланувчи сифатида кўрсатилган Нормўмин Олтибоевга нисбатан берилган экспертиза хулосасида унинг 31-тиши синганлиги кўрсатилган. Лекин айнан қайси тарафдан санаганда 31-тиш эканлиги аниқ кўрсатилмаган. Хулосада жароҳат етказиш механизми аниқ кўрсатиб берилмаган. Қолаверса, дастлаб бош мия чайқалиши деб хулоса берган бўлса, кейинчалик бош мия лат ейиши деб кўрсатилган. Лекин хулосада чайқалишми ёки лат ейишми — бу ҳолат аниқ кўрсатилмаган. Бундай хулосага қандай асосларга кўра келинганлиги ёритилмаган. Бемор томография қилинмаган. Шунингдек, аниқ тан жароҳатлари етказилган муддат кўрсатилмаган.

    «Бу ҳолатда жабрланувчи жиноят иши бўйича воқеа содир бўлган куни тан жароҳати олганлиги шубҳа остида қолади. Балки, жабрланувчилар умуман бошқа жойда тан жароҳати олишгандир. Нима учун бу ҳолат юзасидан зудлик билан экспертиза тайинланмаган ва иш ҳолатларига аниқлик киритилмаган? Экспертиза хулосаларида қандай асосларга кўра тўхтамга келинганлиги ҳолати юзасидан экспертлар тўлиқ чақириб, сўроқ қилинмаган», — дейди Умидбек Давлатов.

    Маълум қилинишича, 2019 йил 8 февраль куни Жиноят ишлари бўйича Нуробод туман суди ҳукмига кўра, Шаҳзод Ҳасанов Жиноят кодексининг 164-модда 2-қисми «г» бандида (Баданга оғир шикаст етказган ҳолда босқинчилик) назарда тутилган жиноятни содир қилганликда айбдор деб топилиб, 7 йил муддатга озодликдан маҳрум қилинган.

    Умидбек Давлатовнинг айтишича, жиноят иши юзасидан олинган дастлабки тушунтириш хатларидаги айрим ҳолатлар суд жараёнида эътиборга олинмаган.

    «Судланувчи Соҳибжон Зокировнинг ким томонидан қачон олинганлиги кўрсатилмаган тушинтириш хатида ‘2018 йил 22 июндан 23 июнга ўтар кечаси соат тахминан 23:30 да ‘Шарипов Тоҳиржон бўғлари’ МЧЖ боғида мен ва Аллаёр Алимов, Абдулла Қурбонов ҳамда Элбеклар билан боғга кириб, шафтоли ўғирлаб кетиш учун келганимиз. Боғ қоровули Нормўмин Олтибоев, Зафар Олтибоев ҳамда Рамазон Назаров бизларни кўриб қолди. Биз шафтоли олиб чиқиш учун 17 та қоп олиб кирган эдик’, дейилган. Бундан келиб чиқадики, ўғрилар сафида Шаҳзод Ҳасанов бўлмаган», — дейди адвокат Умид Давлатов.

    Адвокатнинг қўшимча қилишича, мазкур жиноят иши юзасидан дастлабки тергов вақтида тушунтириш берган Аллаёр Алимов ҳам «боғга Соҳибжон Зокиров, Абдулла Қурбонов ҳамда Элбеклар билан бирга кириб, шафтоли ўғирламоқчи эдик», деган.

    «Аллаёр Алимов ҳам ўз кўрсатмасида боғга кимлар билан кирганлигини аниқ кўрсатиб, уларнинг ичида Шаҳзод Ҳасанов йўқлигини айтган.

    Дастлабки тергов давридаги тушунтириш хатларида ўғирликка кирганлар жиноятни ўзларига боғлиқ бўлмаган ҳолда охирига етказа олишмаганлигини айтишган. Лекин босқинчилик жинояти ҳақида ҳеч қандай кўрсатмалар мавжуд эмас», — дейди Умид Давлатов.

    Таъкидланишича, 2018 йилнинг 22 сентябрь куни кўриб чиқилган жиноят ишида ишнинг бир қисмини ҳаракатдан тугатиш тўғрисида қарор мавжуд бўлиб, ушбу қарор билан О.Маҳмаюсупов, Ш.Боймуродов, Э.Саломов, Ш.Эркаев ва Бўриевга нисбатан тегишли қисми тугатилган.

    «Энди савол туғилади, ахир уларнинг ушбу жиноятдаги иштироки Шаҳзод Ҳасановнинг иштироки билан бир хил эди-ку? Нима учун уларга нисбатан қисми тугатилган-у, Ш.Ҳасанов эса қамоқда? Бу ҳолатга суд жараёнида эътибор қаратилмаган», — дейди адвокат.

    Адвокат Умид Давлатовнинг таъкидлашича, ишни ўрганиш жараёнида гувоҳлар қайта сўроқ қилиниб, Ш.Ҳасановга қарши кўрсатмалар олинган.

    «Жабрланувчи Нормўмин Олтибоев ўша кунги ўзаро келишмовчиликда, таниши Абдулла Қурбонов унга тан жароҳати етказганини, иккита телефон аппаратини олганлигини билдирган. Гувоҳ Шерали Боймуродов ҳам ўз кўрсатмасида воқеа содир бўлган куни Шаҳзод Ҳасановни кўрганлиги ҳақида гапирмаган. С.Темиров, Н.Зиятов, Ж.Байров ва айбланувчи А.Қурбонов воқеа содир бўлган куни Шаҳзод Ҳасанов иштироки ҳақида лом-мим демаган. Шунингдек, жиноят иши юзасидан ўтказилган юзлаштиришларда Ш.Ҳасановнинг биронта инсонни урганлиги, кимгадир тан жароҳати етказганлиги, босқинчилик қилганлиги ҳақида бирорта маълумот мавжуд эмас. Кутилмаганда гувоҳларни қайта сўроқ қилиб, улардан Ш.Ҳасановга қарши кўрсатмалар олишган. Бу ҳолат нима мақсадда қилинганлиги биринчи босқич суди томонидан тўлиқ текшириб чиқилмаган», — дейди Умид Давлатов.

    Адвокат дастлабки терговда судланувчи Шаҳзод Ҳасановнинг жиноий қилмиши нотўғри малакаланганлигини билдирмоқда.

    «Жиноят иши бўйича 2018 йилнинг 14 июнь куни Нуробод туман ИИБ ҳузуридаги тергов бўлими катта терговчиси Ғ.Аблақулов ҳамда туман ИИБ бошлиғи А.Очиловга билдирги билан мурожаат қилинган. Мурожаатчилар ўз билдиргисида 2018 йилнинг 22 июнь куни соат 23:30 да Нуробод тумани ‘Меҳнаткаш’ маҳалласи Қизилкарвон қишлоғи ҳудудида ўзаро келишмовчилик натижасида келиб чиққан жанжал вақтида фуқаро Нормўмин Олтибоевни таниши Абдулла Қурбонов уриб, унга тан жароҳати етказганлигини баён қилган. Ҳолат юзасидан тўпланган ҳужжатларни туман ИИБ навбатчилик қисмида «Шакл-1» китобидан рўйхатдан ўтказишга рухсат сўралган. Шунга қадар бу ҳолат ИИБда «Форма-2»дан ҳам рўйхатдан ўтмаган. Яъни бу жиноят ҳақида ҳеч қандай хабар бўлмаган. Орадан вақт ўтганидан кейин жиноят ишини қўзғатиш масаласи ҳал қилинганлиги ниҳоятда шубҳали. Бу орқали амалдаги Жиноят-процессуал кодекс талаблари ҳам бузилган», — дейди Умидбек Давлатов.

    Шаҳзод Ҳасановнинг онаси Хонбиби Абдуназарованинг таъкидлашича, жиноят иши юзасидан айбланувчи тариқасида сўроқ қилинган ўғли унга нисбатан эълон қилинган айбга иқрор бўлмаган. Жиноят содир қилмаганлигини, ҳеч кимни уриб, тан жароҳати етказмаганлигини билдирган.

    «Иш юзасидан қабул қилинган қарорлар, жабрланувчиларнинг кўргазмалари ва бошқа ҳужжатларда Ш.Ҳасановнинг телефонни ёки пулларни босқинчилик билан олганлик ҳолати умуман кўринмайди. Бу юзасидан жиноят ишида биронта кўрсатма ёки далил мавжуд эмас. Ш.Ҳасановга нисбатан қўйилган айблов фақат тахминлардан иборат. Қолаверса, ушбу жиноят иши юзасидан жабрланувчи Н.Олтибоев дастлабки берган тушунтириш хатида телефони ва пули йўқолганлиги ҳақида ҳеч гап ёзмаган. Шу сабабдан ҳам Хонбиби Абдуназарова Самарқанд давлат университетининг битирувчи курсида таҳсил олиши керак бўлган ўғли ноҳақ айбловлар сабаб бугун озодликдан маҳрум қилингани ҳақидаги иш қайта кўриб чиқилишини сўраб, Президентга мурожаат қилди», — дейди Умид Давлатов.

    «Ўғлимни ноҳақ айблаб, 7 йилга озодликдан маҳрум этишди. Аслида ўғлим у ерга меҳмондорчиликка борган. Мен Президентимиз Шавкат Мирзиёевга мурожаат қилиб, ўғлим билан боғлиқ жиноят иши қайта кўриб чиқилишини сўрадим», — дейди Хонбиби Абдуназарова.

    17.03.2020, 06:14   Изоҳ (0)   85699
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Видео: Соғлиқни сақлаш вазири Алишер Шодмонов карантинга олинган ўзбекистонликларнинг умумий сонини маълум қилди

    16.03.2020, 23:43

    Тошкентда коронавирус карантини сабаб иссиқ сув таъминоти ўчирилмаслиги маълум қилинди

    16.03.2020, 23:18

    Халқ таълими вазирлиги ўқитувчилар иштирокида мажлислар ўтказиш бўйича топшириқ берилмаганини маълум қилди

    16.03.2020, 22:44

    Ўзбекистонда кунига 500 минг дона тиббий ниқоб ишлаб чиқарилмоқда, уларнинг сонини 2 миллионтага етказиш мумкин

    16.03.2020, 22:24

    Андижонлик 14 киши коронавирусга чалинган аёл билан Франциядан бир самолётда қайтганлиги ҳақидаги хабар рад этилди

    16.03.2020, 21:55

    Чимкентда 5 нафар ўзбекистонлик ис газидан заҳарланди, уларнинг 4 нафари вафот этди

    16.03.2020, 21:20
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Paynet хизматлари энди Kapitalbank банкоматларида мавжуд


    Анорбанк ва Beelab Ўзбекистон рақамли банкинг бозорида ҳамкорлик ўрнатди


    “Микрокредитбанк” АТБ IX Германия-Ўзбекистон бизнес форуми доирасида ОДДО БҲФ банк билан 50 миллион долларлик шартнома имзолади


    Moody’s “Бизнесни ривожлантириш банки” рейтингларини “салбий”дан “барқарор”га ўзгартирди


    Тошкент шаҳар ҳокимлиги кўмагида 2025 йил 2-4 октябрь кунлари CAEx HoReCa & UzFPT кўргазмаси бўлиб ўтади


    Бухоро, Ғиждувон, зиндон, мисвок ва мадраса – 100 саволга 1 жавоб


    Click & Смарт Business (собиқ УЗКАССА): бизнес муваффақияти ва мижозлар қулайлиги учун ҳамкорлик


    “Moody’s Ratings” халқаро рейтинг агентлиги “Ўзбекинвест” компанияси рейтинги прогнозини “Ба2”- “ижобий” даражагача кўтарди


    Ўзбекистон терма жамоасининг дунёдаги энг йирик спорт тадбирига чиқиши Kia брендининг мавқеини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади 


    Технологиянинг янги босқичи — HUAWEI Мате ХТ ва HUAWEI Мате 70 Про билан танишинг


    TBC Bank ва Баҳодир Жалолов фирибгарларга қарши жангга чиқди 


    InfinBANK томонидан ХИСМК линияси бўйича тақдим этилаётган исломий молиялаштириш – бизнесни ривожлантириш учун ишончли ечим 


    Инвестиция нима ва у инсонларга нима учун керак?


    "Эcо Expo Central Асиа 2025" доирасида халқаро экологик ташаббуслар бирлашмоқда


    AKFA Group “AKFA Medline Social” номли тиббий стартап қурилишини бошланганини эълон қилди 

     

    Тавсия этамиз

    Вашингтон Теҳронга қарши ҳарбий кампаниядан Хитой ва Россияни жиловлашда фойдаланмоқчими? Минтақамизни нималар кутади?

    19 июн, 22:05

    Челябинскка қулаган метеорит — 540 килоли осмон жисми қандай топилган эди?

    19 июн, 13:31

    Қарийб ярим асрлик меҳнат ёхуд Эронни нима ракета державасига айлантирди?

    18 июн, 20:05

    Раддияга раддия: “Юксалиш” ҳаракати ва “Ўзсувтаъминот” АЖ бир-бирини ёлғон маълумот тарқатишда айбламоқда

    17 июн, 00:10
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Илон Маск ракетаси космосга 150 дан ортиқ ДНК ва инсон қолдиқларини юборади

    Дунё | 23 июн, 17:35

    Саида Мирзиёева БМТ бош котибининг иқтисодий ривожланиш бўйича ёрдамчиси билан учрашув ўтказди

    Ўзбекистон | 23 июн, 17:28

    АҚШнинг Эронга зарбалари ортидан нефть нархи ошиб кетди

    Дунё | 23 июн, 17:20

    Улан-Баторда Made in Uzbekistan шоурум-кўргазмаси ва миллий савдо уйи очилди (фото)

    Ўзбекистон | 23 июн, 17:05

    Хитойда дронлар шоуси бўйича жаҳон рекорди ўрнатилди

    Лайфстайл | 23 июн, 17:00

    Hunnu Air Ўзбекистонга тўғридан‑тўғри парвозларни йўлга қўяди

    Ўзбекистон | 23 июн, 16:55

    Бел оғриғининг бепул давоси: мутахассислар оддий усулни тавсия қилмоқда

    Саломатлик | 23 июн, 16:46

    “Ал-Ҳилол” Осимҳен ва Тео Эрнандес трансферини тезроқ якунламоқчи

    Спорт | 23 июн, 16:39
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.