Xitoy olimlari Ilon Maskning kosmosdagi Starlink sun’iy yo‘ldoshlariga qarshi kurashish uchun bir nechta variantlarni o‘rganmoqda. Bu haqda Associated Press xabar berdi.
Ular ilgari surayotgan strategiyalar orasida quyidagilar bor:
- kosmosdagi nishonga lazer otish uchun maxfiy suvosti kemalarni jalb qilish:,
- ta’minot zanjirini buzish orqali sun’iy yo‘ldoshlar faoliyatiga xalaqit berish,
- ion dvigatellari bilan jihozlangan hujumchi sun’iy yo‘ldoshlarni yaratish.
Bu takliflar Xitoy olimlari tomonidan chop etilgan o‘nlab ilmiy maqolalarda bayon qilingan. Mutaxassislar fikricha, Xitoy hukumati Starlink’dan harbiy to‘qnashuvlar yoki josuslik maqsadlarida foydalanilishi mumkinligidan jiddiy xavotirda.
♦ Starlink: qulaylikmi yoki xavf?
Starlink — arzon, tezkor va keng qamrovli internet xizmatini hatto eng olis hududlargacha yetkazib bera oladigan sun’iy yo‘ldoshlar tizimi. Biroq Xitoy tadqiqotchilari bu texnologiyaning AQSH razvedka va mudofaa tuzilmalari bilan yaqin aloqalari, shuningdek, uning global ta’siri ortayotgani bois, uni milliy xavfsizlikka tahdid sifatida baholamoqda.
AQSH Starlink texnologiyasini o‘zining harbiy kosmik salohiyatiga integratsiya qilgan sari, boshqa davlatlar uni yadroviy, kosmik va kiber sohalarda tobora ortib borayotgan xavf sifatida qabul qilmoqda, degan edi Xitoy Milliy mudofaa texnologiyalari universiteti professorlari.
♦ Starlink’ning kosmosdagi ustunligi
2019-yilda ishga tushirilgan Starlink tizimi bugungi kunga kelib orbitadagi barcha faol sun’iy yo‘ldoshlarning deyarli uchdan ikki qismini tashkil etadi. SpaceX kompaniyasi hozirda 8 000 dan ortiq faol yo‘ldoshni boshqaradi, yaqin yillarda yana o‘n minglab sun’iy yo‘ldosh uchirishni rejalashtirgan.
Xitoy rasmiy doiralari Starlink’ni AQSHning strategik qudratini mustahkamlovchi vosita sifatida ko‘rmoqda. Shu sababli unga qarshi choralar ishlab chiqishga jiddiy e’tibor qaratmoqda. Ammo bu choralarning qo‘llanilishi, ayni Starlink’ning global foydalanuvchilari — Yevropa, Ukraina, AQSH va boshqa davlatlar uchun salbiy oqibatlar kelishi mumkin.
♦ Global ta’sir doirasi
Hozirda Starlink 140 dan ortiq mamlakatda faoliyat yuritmoqda. Yaqinda bu tizim Vyetnam, Niger, Somali, Kongo Demokratik Respublikasi va Pokistonda ishga tushdi. 2025-yilning iyun oyida esa Starlink Hindistonda faoliyat yuritish uchun ruxsatnoma oldi. Bu bilan u 1,5 milliardlik texnologiyaga qiziqqan aholi yashaydigan yirik bozorni ham qamrab oldi. Bu jarayon Hindistonning ichki telekommunikatsiya manfaatlari va milliy xavfsizlik tashvishlariga qaramay amalga oshdi.
Izoh (0)