Dunyodagi har to‘rtinchi ish o‘rniga generativ sun’iy intellekt ta’sir ko‘rsatadi. Shu bilan birga, ekspertlar ta’kidlashicha, sun’iy intellektdan foydalanishning eng ehtimoliy natijasi insonni kompyuter bilan to‘liq almashtirish emas, balki mehnat faoliyatining o‘zgarishi bo‘ladi. Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) va Polsha milliy tadqiqot instituti (NASK) o‘tkazgan yangi qo‘shma tadqiqot yakunlari bo‘yicha shunday xulosaga kelingan.
20-may kuni e’lon qilingan ikki tashkilot hisobotida sun’iy intellektning turli kasblarga “ta’sir ko‘rsatish indeksi” aniqlangan va sun’iy intellekt 30 mingga yaqin kasbiy vazifani o‘zgartirib, mehnat dunyosini qanday o‘zgartirishi mumkinligi haqida bugungi kundagi eng batafsil global baholash keltirilgan.
“Biz real ish o‘rinlari haqidagi ma’lumotlarga asoslangan vosita yaratish uchun nazariyadan tashqariga chiqdik. Inson tajribasi, ekspert tahlili va generativ sun’iy intellekt modellarini birlashtirib, mamlakatlarga xavflarni baholash va yuz berayotgan voqealarga samarali javob berishga yordam beradigan takrorlanadigan usulni yaratdik”, deydi XMT katta ilmiy xodimi va tadqiqotning yetakchi muallifi Pavel Gmirek.
Qaysi kasblar xavf guruhiga kiradi?
Hisobotga ko‘ra, kasblarni generativ sun’iy intellektning ta’sir darajasiga qarab guruhlash mumkin. Bu esa hokimiyat organlariga to‘liq avtomatlashtirish xavfi yuqori bo‘lgan ish o‘rinlarini vazifalarni o‘zgartirish orqali rivojlanish ehtimoli yuqori bo‘lgan ish o‘rinlaridan farqlashga yordam beradi.
Dunyodagi ish o‘rinlarining taxminan 25 foizi sun’iy intellekt ta’siriga uchrashi mumkin, rivojlangan mamlakatlarda esa bu ko‘rsatkich 34 foizga yetadi. Shu bilan birga, ayollar orasida ularning ishi sun’iy intellekt ta’sirida o‘zgarishi ehtimoli ancha yuqori. Rivojlangan mamlakatlarda avtomatlashtirish xavfi eng yuqori bo‘lgan ish o‘rinlari ayollar bandligining 9,6 foizini tashkil etadi - erkaklardagi bunday ish o‘rinlarining 3,5 foiziga nisbatan.
Ofis ishi sun’iy intellekt texnologiyalarining eng katta ta’siriga uchraydi, chunki generativ sun’iy intellekt uning doirasida bajariladigan ko‘plab vazifalarni avtomatlashtirish imkoniyatiga ega. Biroq sun’iy intellektning kengayib borayotgan imkoniyatlari ommaviy axborot vositalari, dasturiy ta’minot va moliya bilan bog‘liq bir qator intellektual kasblarga ham tegishli.
Shu bilan birga, to‘liq avtomatlashtirilishi mumkin bo‘lgan kasblar doirasi cheklangan bo‘lib qolmoqda, chunki ko‘plab vazifalar sun’iy intellekt yordamida samaraliroq bajarilsa-da, hali ham inson ishtirokini talab qiladi.
O‘zgarishlarga qanday tayyorlanish kerak
“Ushbu indeks mamlakatlar yaxshiroq tayyorgarlik ko‘rishi va ishchilarni himoya qilishi uchun generativ sun’iy intellekt qayerda eng katta ta’sir ko‘rsatishi mumkinligini aniqlashga yordam beradi. Bizning keyingi qadamimiz ushbu yangi indeksni Polshadagi ishchi kuchi to‘g‘risidagi batafsil ma’lumotlarga qo‘llashdir”, deydi NASK katta eksperti va hisobot hammualliflaridan biri Marek Troshinskiy.
Mutaxassislar hukumatlar, kasaba uyushmalari va boshqa tashkilotlarni ijtimoiy muloqotda ishtirok etishga va unumdorlikni, ish sifatini oshirishi hamda ish o‘rinlarini saqlab qolishi mumkin bo‘lgan inklyuziv strategiyalarni shakllantirishga chaqirmoqda.
“Sun’iy intellekt atrofidagi shovqinda adashib qolish oson. Bizga aniqlik va kontekst kerak”, dedi XMT katta iqtisodchisi Janin Berg.
Hisobot XMT-NASKning generativ sun’iy intellektga bag‘ishlangan nashrlar seriyasining birinchisi hisoblanadi. Kelgusi hisobotlarda uning milliy mehnat bozorlariga ta’siri ko‘rib chiqiladi va sun’iy intellektni joriy etishga, ayniqsa, rivojlanayotgan iqtisodiyotga ega mamlakatlarda javob berish bo‘yicha tavsiyalar berilishi ko‘zda tutilgan.
Izoh (0)