O‘zbekistonda haj kvotasi so‘nggi yillarda 3 barobarga oshirilgani ma’lum qilindi, deb xabar bermoqda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati.
Ma’lum qilinishicha, 18-fevral kuni Saudiya Arabistoni haj va umra ishlari vaziri Tavfiq bin Favzon ar-Rabia boshchiligidagi delegatsiya bilan O‘zbekiston Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi Sodiq Toshboyev, O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin Xoliqnazarov va boshqa tegishli mutassaddilar ishtirokida muloqot bo‘lib o‘tdi.
Haj va umra ishlari vaziri Tavfiq bin Favzon ar-Rabia qabul uchun minnatdorlik bildirib, mazkur tashrifdan maqsad O‘zbekiston va Saudiya Arabistoni Podshohligi o‘rtasidagi hamkorlik munosabatlarini yanada takomillashtirish, ayniqsa, haj va umra tadbirlarini tashkil etish sifatini oshirish, diniy-ma’rifiy, ilmiy-tadqiqot, turizm, transport sohasidagi aloqalarni mustahkamlashga qaratilganini bildirdi.
Vazir Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Forobiy, Beruniy, Ibn Sino kabi ulamolarning islom ma’rifatiga, jahon tamadduniga qo‘shgan hissasini ta’kidlab, qadim madaniyat va bebaho asori-atiqalar yurti bo‘lgan O‘zbekistonga saudiyaliklarni ham ziyoratga targ‘ib etishda faol bo‘lishini aytib o‘tdi.
Muloqotda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi mamlakatda umra tadbirlarini namunali tashkil etish, ziyoratchilarga amallarni to‘liq, xavfsiz bajarishi uchun munosib sharoitlar yaratish, ularning kafolatlangan xizmatlardan foydalanishini ta’minlash maqsadida umra tadbirini tashkil etish vakolati O‘zbekiston musulmonlari idorasi hamda 12 ta shirkatga berilganini aytdi. Haj va Umra ishlari bilan bog‘liq noqonuniy xatti-harakatlarning oldini olish bo‘yicha tushuntirish va targ‘ibot ishlari olib borilayotganini ta’kidladi.
Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin Xoliqnazarov yurtdoshlarimiz uchun haj kvotasi so‘nggi yillarda 3 barobarga oshirilib, har yili 15 ming nafar o‘zbekistonliklar hoji bo‘lgani, umra ziyoratchilari soni bir necha yuz mingni tashkil etayotgani, ularga bo‘lgan hurmat-e’tibor, shart-sharoitlar borgan sari yaxshilanib borayotganini e’tirof etdi.
Ikki davlat o‘rtasida ilmiy-tadqiqot ishlarida hamkorlik qilish, din ulamolari ishtirokida anjumanlar o‘tkazish, Saudiya Arabistoni fuqarolari O‘zbekistonning Samarqand, Buxoro, Termiz kabi qadimiy shaharlariga ziyoratga kelishlarini tashkil etish kabi ishlarni rivojlantirish borasida taklif va mulohazalar aytib o‘tildi.
Tavfiq bin Favzon ar-Rabia O‘zbekiston tomonidan bildirilgan takliflarni atroflicha ko‘rib chiqib, ijobiy hal etishda bor imkoniyatni ishga solishini bildirdi.
O‘zbekiston fuqarolari uchun haj kvotasi
2023-yilda O‘zbekiston fuqarolari uchun umumiy haj kvotasi 15 ming nafar etib belgilandi. Bu yilgi haj mavsumi uchun kvota 12 mingdan 15 ming nafarga oshirilgani qayd etildi. Keyingi yillarda mamlakatdan haj safariga boruvchilar sonini bosqichma-bosqich oshirib borish rejalashtirilgan. Har bir ziyoratchiga to‘lov miqdori jamoatchilik kengashi qaroriga asosan 68 million 760 ming so‘m etib belgilagan edi.
Mamlakatda oxirgi besh yilda haj ziyorati narxi 33,3 mln so‘mdan 74 mln so‘mga oshirilgan. Bu yilgi mavsum uchun narxlar hozircha aniq emas, lekin ziyoratchilardan 50 mln so‘mdan badal puli yig‘ish boshlangan.
Besh yil avvalgi narxlar va kvotalar
Oxirgi besh yil davomida Markaziy Osiyo davlatlarida haj ziyorati narxlari o‘zgarishi turlicha kechgan. 2020 va 2021-yillarda pandemiya bo‘lgan va xorijliklarga Saudiya Arabistoniga kirish taqiqlangan. 2022-yildan boshlab haj va umra ziyoratlari yana odatiy davom etib kelmoqda.
2019-yilda O‘zbekistonda bir kishining hajga borib kelishi 33,3 mln so‘mdan (o‘sha paytdagi kurs bo‘yicha 3879 dollar) tushgan, respublika uchun ajratilgan kvotalar soni 7200 ta edi. Qolgan qo‘shni davlatlarda narxlar quyidagicha bo‘lgan:
- Tojikistonda 3 750 dollar (5 000 ta kvota);
- Qozog‘istonda 4 000 dollar (3 200 ta kvota);
- Qirg‘izistonda 3 000 dollar (5 510 ta kvota).
Turkmaniston esa haj ziyorati uchun narxlar qancha ekani eʼlon qilmagan. Biroq ziyoratchilar soni haqida maʼlumotlar bor. Mamlakatdan 2019-yilda bor-yo‘g‘i 160 kishi haj amalini ado etgan.
Narxlar keskin tebrangan yil
O‘zbekistonda 2022-yilga kelib haj ziyorati narxi keskin (deyarli ikki baravar) oshgan va bir kishilik to‘lov 62 million 900 ming so‘m (o‘sha davr kursida 5 744 dollar) etib belgilangan (jami kvotalar soni esa 10 865 tani tashkil etgan). Bu o‘sha paytda Markaziy Osiyo davlatlari orqasidagi eng qimmat narx edi.
Musulmonlar idorasi narx qimmatlashishiga Saudiya hukumati haj safariga doir qo‘shimcha soliq va majburiy to‘lovlar joriy etgani, transport hamda boshqa qator xizmatlar qiymati keskin oshganini sabab qilib ko‘rsatgan.
“O‘zbekiston tomoni Saudiya bilan olib borilgan uzoq muzokaralar natijasida ziyoratchilar uchun iqtisodiy paket narxiga lyuks darajasidagi xizmat ko‘rsatishga erishdi va to‘lov uchun o‘rta narxni belgiladi. Ayrim davlatlarda eng qimmat paketlar narxi 25 ming dollargacha etib belgilangan.
O‘zbekistonlik ziyoratchilar joriy mavsumda birinchi marta Madina shahrida “Masjidi Nabaviy”dan 100 metr uzoqlikda joylashgan 5 yulduzli “Zam-zam Pullman” va “Kraun Plaza” mehmonxonalarida istiqomat qiladi. Makka shahrida esa “Abroj al-Hidoya” mehmonxonasida yashaydi”, deya maʼlum qilgan idora.
Shu bilan birga, tashkilot safar davomiyligi ayrim qo‘shni davlatlar ziyoratchilari singari 14–20 kun emas, 26 kun bo‘lishini qayd etgan. “Bu ham tabiiy ravishda narxlarga o‘z taʼsirini ko‘rsatadi”, deya bayonot bergan masʼullar.
Diniy ulamo Hasanxon Yahyo Abdulmajid ijtimoiy tarmoqlardagi chiqishlarida haj amalini 5–6 kun ichida yakunlash mumkinligini aytgan.
“Baʼzi hojilarimiz hajga ertaroq borib, ertaroq qaytadi. Boshqalari kechroq borib, kechroq qaytadi. Bu jarayon tashkilotchilik masalasi bilan bog‘liq.
Yaʼni O‘zbekistondan 10 000 odamni olib borib, ularni kutib olish, haj qildirib yana qaytib yurtga jo‘natish kabi xizmatlarga ko‘p vaqt ketadi. Shuning uchun guruhlar navbati bilan yuboriladi. Bordi-keldi taraddudlari tufayli hajda qolish ko‘proq bo‘ladi”, deydi mutaxassis.
Izoh (0)