2023-yil 26-avgust kuni “Alkogol va tamaki mahsulotlarining tarqatilishini hamda isteʼmol qilinishini cheklash to‘g‘risida”gi qonun qabul qilingan.
Hujjatga asosan, 2024-yil 26-maydan chekilmaydigan tamaki mahsulotlarini O‘zbekiston hududiga olib kirish va sotish taqiqlangan.
Bunday turdagi mahsulotlar nikotinli snyuslar deb ham aytiladi. Ular tutunsiz va chekilmaydigan tamaki mahsulotlari bo‘lib, so‘rish yoki shimish orqali isteʼmol qilinadi. Tovar tarkibiga o‘simlik xom ashyosi, nikotin va uning hosilalari hamda boshqa ingrediyentlar qo‘shiladi.
Nikotinli snyuslarni mamlakat hududiga olib kirish va sotish taqiqlanganiga qaramay, tartibga amal qilmayotganlar ham uchramoqda. Huquqni muhofaza qiluvchi organlar esa ularga qarshi chora ko‘ra boshlagan.
Bojxona qo‘mitasining “Daryo”ga maʼlum qilishicha, yaqinda qo‘mita xodimlari Davlat xavfsizlik xizmati, ichki ishlar idoralari hamda Milliy gvardiya vakillari bilan hamkorlikda Toshkent shahri Mirzo Ulug‘bek tumanida tezkor tadbir o‘tkazgan. Jarayonda avvaldan kuzatuvga olingan ikki shaxs xonadonlari belgilangan tartibda ko‘zdan kechirilgan. Ularning birida 2393 dona, ikkinchisida 960 dona chaynaladigan nikotinli mahsulotlar qonunga xilof ravishda saqlanayotgani aniqlangan. Xorijda ishlab chiqarilgan va turli noqonuniy yo‘llar bilan O‘zbekistonga olib kirilgan bu tovarlar qiymati 200 million so‘mdan oshadi.
Huddi shu kabi mahsulotlarni mamlakatga olib kirishga urinish Sirdaryo viloyatidagi “Sirdaryo” chegara bojxona postida ham aniqlangan. Qo‘shni davlatdan kirib kelgan va salqin ichimliklar ortilgan yuk mashinasi ko‘rikdan o‘tkazilganda, yuklar orasiga 1680 quti chaynaladigan nikotinli mahsulot yashirilgani fosh bo‘ldi. Mazkur mahsulotlarning qiymati 117 million so‘mdan oshadi.
Toshkent xalqaro aeroportida ham Dubaydan uchib kelgan yo‘lovchilardan birining qo‘l yuki va bagajlarini ko‘zdan kechirish davomida 200 quti chaynaladigan nikotinli mahsulot va 20 dona elektron sigaretlarni olib kirishga urinishning oldini olingan.
Ekspertlar yuqoridagi holatlarda olib qo‘yilgan mahsulotlarning ayrimlari kontrafakt ekanini taʼkidlagan.
Prokuratura organlari ham mazkur yo‘nalishda qator nazorat ishlarini olib bormoqda. Masalan, noyabr oyida Toshkent shahri Shayhontohur tumanida o‘tkazilgan tezkor tadbirda noqonuniy ravishda tamaki mahsulotlari savdosi bilan shug‘ullanib kelgan fuqarolar ushlangan. Ular xorijda ishlab chiqarilgan umumiy bahosi 66,3 million so‘mlik 800 dona “Vello-4” va “Vello-6” nomli chekilmaydigan tamaki mahsulotlarini 5 ming dollarga sotgan paytda ashyoviy dalillar bilan qo‘lga olingan. Holat yuzasidan Jinoyat kodeksining 186-1-moddasi asosida jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan, tergov harakatlari ketayotgani ma’lum qilingan. Mazkur modda etil spirti, alkogolli mahsulot va tamaki mahsulotini qonunga xilof ravishda ishlab chiqarish yoki muomalaga kiritishni nazarda tutadi.
Shu bilan birga, prokuratura xodimlari joriy yil 23-dekabr kuni ham huddi shu kabi holatga barham berdi. Bunda Toshkent shahar Chilonzor tumanidagi savdo do‘koni sotuvchisi xaridorga “Ubbs” nomli tamaki mahsulotini 90 ming so‘mga sotgan vaqtida ushlangan. Do‘kondan tegishli hujjatlari bo‘lmagan umumiy bahosi 493,4 million so‘mlik turli nomdagi 8519 quti tamaki hamda 1328 dona elektron tamaki mahsulotlari ashyoviy dalil sifatida olib qo‘yilgan. Mazkur holat yuzasidan ham Jinoyat kodeksining 186-1-moddasi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, tergov harakatlari o‘tkazilmoqda.
Jinoyat kodeksiga ko‘ra, tamaki mahsulotlarini noqonuniy ravishda ko‘p miqdorda sotish yoki shunday harakatlarni maʼmuriy jazo qo‘llanilganidan keyin qayta sodir etish BHMning 200 baravaridan 400 baravarigacha (75 million so‘mdan 150 million so‘mgacha) jarima yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari, yoki ikki yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. Mazkur turdagi mahsulotlarni qonunga xilof ravishda ishlab chiqarish BHMning 200 baravaridan 400 baravarigacha miqdorda jarima yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari, yoki uch yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. Agar mazkur jinoyatlar takroran sodir etilsa, jazolar yanada og‘irlashadi.
Chekilmaydigan tamaki mahsulotlari O‘zbekiston bozoriga bir necha yillar ilgari kirib kelgan. “Alkogol va tamaki mahsulotlarining tarqatilishini hamda isteʼmol qilinishini cheklash to‘g‘risida”gi qonunning baʼzi moddalari ushbu mahsulotlarni aholi, ayniqsa yoshlar o‘rtasida keng tarqalishini oldini olishga qaratilgan. Biroq, yuqorida keltirilganidek, qonunga bo‘ysunmayotgan, mamlakatga kontrabanda yo‘li bilan tamaki mahsulotlarini olib kirib, sotayotgan, millatni zaharlayotgan kimsalar ham yo‘q emas. Ularga qarshi kurashish nafaqat huquqni muhofaza qiluvchi organlar vakillari, balki jamoatchilikning ham vazifasi bo‘lib qolmoqda.
Sheriklik huquqi asosida.
Izoh (0)